Morgunblaðið - 04.06.2006, Blaðsíða 44

44 SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
F
yrir nokkrum árum hófst
umræða innan veggja
Myndlistaskólans í
Reykjavík um framtíð
listiðnaðargreinanna,
einkum textíls, keramiks og teikn-
ingar. Ástæðan var sú að kennsla í
handverki hafði minnkað verulega en
í staðinn var farið að leggja meiri
áherslu á hönnun á háskólastigi.
Myndlista- og handíðaskólinn var
stokkaður upp og Listaháskólinn
stofnaður. Við það hefur vegur ís-
lenskrar hönnunar eflst til muna en
að sama skapi hefur listhandverkið
orðið útundan. Nýverið sendi Mynd-
listaskólinn í Reykjavík bréf til
Menntamálaráðuneytisins sem inni-
hélt kynningu á hugmyndum Mynd-
listaskólans varðandi stofnun þriggja
listiðnaðardeilda innan skólans,
þ.e.a.s. keramik, textíl og teikningar-
deild. Um er ræða tveggja ára starfs-
námsbrautir á Íslandi með möguleika
á áframhaldandi námi í samvinnu við
erlenda listaskóla og stofnanir. Nám-
ið yrði fjármagnað með þjónustu-
samningi við Menntamálaráðuneyti
auk skólagjalda. Blaðamaður hitti
Ingibjörgu Jóhannsdóttur, skóla-
stjóra Myndlistaskóla Reykjavíkur
og Sólveigu Aðalsteinsdóttur,
deildarstjóra keramik kjörsviðs og
spurði þær út í stöðu listiðnaðar-
greina í landinu.
Hönnun og verknám
„Við stofnun LHÍ varð hönnunar-
og listnám fókuseraðra og afmark-
aðra; textíldeild varð að fatahönnun
og stofnuð var deild í þríðvíðri hönn-
un. Áður höfðu nemendur í textíldeild
Myndlista- og handíðaskólans unnið
bæði að t.d. fata- eða munsturhönnun
og myndlistarverkum og nemendur í
keramikdeild unnið jöfnum höndum
að myndlist og hönnun. Nú hafa verið
sett skýrari skil milli myndlistar og
hönnunar í LHÍ. Að mínu mati hefur
námið með þessum hætti orðið
áhugaverðara og betra. Við þessar
aðstæður skapast hins vegar þörf á
annars konar listnámi þar sem út-
gangspunkturinn er efnið og verk-
tengt nám,“ segir Ingibjörg. „Það
hefur verið mikil gerjun í gangi í list-
námi víða um lönd og það er verið að
umbylta listaskólum á svipaðan hátt
er að gerast í Listaháskólanum hér,
ólíkar leiðir eru valdar. Sumstaðar er
handverkið tekið út á meðan ýtt er
undir það í öðrum skólum. Núna get-
um við leyft okkur að fókusera á efnið
því að hönnunin er kennd í Listahá-
skólanum. Þetta er tækifæri til að
gera hlutina með öðrum hætti en t.d.
þegar Myndlista- og handíðaskólinn
kenndi listhandverk ásamt hönnun og
myndlist. Þessar greinar sem við er-
um að velta fyrir okkur þarfnast allar
töluverðs tíma og yfirlegu til að ná
ákveðinni færni í meðferð efnis, verk-
þátta og aðferða. Ég tel rétt að slíkt
nám lúti öðrum lögmálum í uppbygg-
ingu en þeir valkostir sem standa til
boða á Íslandi í dag.“
„Ef við tökum sem dæmi fatahönn-
unardeildina í LHÍ þá finnst manni
að sviðið yrði mun ríkulegra ef að á
öðrum stað færi fram efnishönnun.
Og sama gildir um aðrar hönnunar-
deildir,“ segir Sólveig og ítrekar að
samvinna milli fyrirhugaðra listiðn-
aðardeilda og Listaháskólans myndi
styrkja báða aðila til muna. „Maður
sér það í hendi sér að ef vöruhönn-
uður færi í samstarf við þann sem
þekkir efnið þá yrði framleiðslan tölu-
vert áhugaverðari og sérstakari.“
„Maður sér líka fyrir sér mjög
áhugaverða vöruþróun sem gæti orð-
ið með þessum hætti þó svo að fram-
leiðslan gæti farið fram einhvers
staðar annars staðar,“ bætir Ingi-
björg við. Hún bendir á að hér sé
skortur á fagfólki í ýmsum iðngrein-
um og tekur sem dæmi hugbúnaðar-
fyrirtækið CCP, sem hefur náð
glæstum árangri í gerð tölvuleikj-
anna EveOnline, en þeir hafi iðulega
þurft að leita út fyrir landsteinanna
að menntuðum og hæfum teiknurum.
CCP hefur þar af leiðandi boðið
Myndlistaskólanum aðstoð við upp-
byggingu náms í teikningu og málun
og er auk þess á meðal fjögurra fyr-
irtækja og einstaklinga sem skrifuðu
stuðningsbréf sem fylgdu bréfi
Myndlistaskólans til menntamála-
ráðuneytisins.
Mikilvægt tækifæri
„Það er líka spennandi að nálgast
allar þessar greinar út frá staðbund-
inni sérstöðu,“ segir Sólveig og vill
meina að það eigi við um allar þrjár
listiðnaðargreinarnar; textíl, keramik
og teikningu. „Það er svolítið slæmt
að það skuli ekki vera nein textíl-
þróun á Íslandi og engin textíldeild
sem sinnir efninu í ljósi þess að ullar-
vinnsla og ýmiss konar skinnaiðnaður
hefur verið stundaður hér langt aftur
í aldir. Textílsaga landsins er mjög
athyglisverð og að sama skapi nánast
ókannaður arfur. Tenging keramiks
við jarðfræði Íslands er mjög áhuga-
vert viðfangefni og getur verið upp-
spretta hugmynda, t.d. Reykjanesið
sem má horfa á sem einn stóran ker-
amikskaga með ótal litbrigðum, form-
um og áferðum. Og eins á teiknideild-
in ýmislegt að sækja í arfinn eins t.d. í
myndskreytingar í handritunum.“
„Fólk talar mikið um að heimurinn
fari stöðugt minnkandi en á sama
tíma virðist sérstaðan verða mikil-
vægari í hugum fólks,“ segir Ingi-
björg.
Þær leggja áherslu á að uppstokk-
unin sem varð í listnámi landsins með
stofnun LHÍ árið 2000 hafi verið
mjög þörf.
„Það sem núna gæti gerst er mun
áhugaverðara en ef að Myndlista- og
handíðaskólinn hefði haldið áfram
óbreyttur,“ segir Ingibjörg. „Þessi
sérhæfing sem varð við stofnun LHÍ
hefur dýpkað hvert fag og eins mun
hún skapa orku og dýpt hjá þessum
deildum sem við viljum stofna.“
Jafnframt benda þær á að tíðar-
andinn kalli á ríkara og sérhæfðara
listnám í ljósi þess hversu sjónlistir
ýmis konar eru orðnar ráðandi í um-
hverfi okkar. Því sé mikilvægt að
bregðast sem fyrst við vöntun listiðn-
aðargreinanna í skólakerfinu.
„Það er mikil gróska í gangi í list-
um og það getur verið mjög dýrt fyrir
okkur sem þjóð að vanrækja þá
möguleika sem okkur standa þar til
boða. Það þarf að halda gróskunni
vakandi og veita öllum þessum mögu-
leikum vaxtarskilyrði. Með stofnun
Listaháskólans hefur verið skapaður
vettvangur fyrir hönnun og myndlist.
Nú þarf að taka ákvörðun um hvernig
hugað skuli að kennslu listhandverks
og teikningar. Allar þessar greinar
geta talað saman og styrkt hvor aðra
og þar með skapað möguleika á að ís-
lenskt handverk og hönnun geta jafn-
ast á við það sem best gerist í ná-
grannalöndum okkar,“ segir Ingi-
björg. Hún minnist á ráðstefnu sem
haldin var í Háskóla Íslands á vegum
viðskipta- og hagfræðideildar sem
bar yfirskriftina „Skapandi atvinnu-
greinar - þýðing þeirra fyrir hagvöxt
og velmegun á Íslandi“. Þar kom
fram að hagfræðingar horfa helst til
vaxtar í hinum skapandi greinum í
framtíðinni en þeir telja að þær muni
verða undirstaða áframhaldandi vel-
sældar Vesturlanda.
„Þetta kemur auk þess inn í um-
ræðuna um það hvert við stefnum
sem þjóð,“ segir Sólveig. „Hvert ætl-
um við að stefna með okkar menntun
og hvernig ætlum við að sinna skap-
andi hugsun í landinu?“
„Ég er viss um að með stofnun
þessara listiðnaðardeilda að spretta
fram alveg ótal margir nýir mögu-
leikar sem við gerum okkur ekki
grein fyrir núna,“ heldur Sólveig
áfram. „Ef að þessar listiðnaðar-
deildir, eða aðrar sambærilegar,
verða ekki settar á laggirnar þá mun-
um við, eftir nokkur ár, finna mjög
mikið fyrir þeirri vöntun. Við erum
ennþá að njóta góðs af menntuðu
fólki úr Myndlista- og handíða-
skólanum en það kemur að því að það
dettur út. Það verður einhvern veg-
inn að halda sögunni við og nýta hana
sem uppsprettu nýrra hugmynda.“
Myndlist | Myndlistaskólinn í Reykjavík leggur fram tillögu um stofnun þriggja listiðnaðardeilda
Hver er framtíð listiðnaðar á Íslandi?
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
Ingibjörg Jóhannsdóttir, skólastjóri Myndlistaskóla Reykjavíkur, og Sól-
veig Aðalsteinsdóttir, deildarstjóri keramikkjörsviðs.