Morgunblaðið - 11.06.2006, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Á síðastliðnum áratug hefurinnflytjendum fjölgað tals-vert á Íslandi og má segjaað Ísland sé með hverju
árinu sem líður að breytast úr eins-
leitu menningarsamfélagi í fjölmenn-
ingarlegt samfélag. Til þess að þessar
breytingar geti orðið á sem farsæl-
astan hátt þarf að vanda vel til verka
og taka meðal annars til fyrirmyndar
verkefni sem unnin hafa verið erlend-
is í þágu innflytjenda. Þegar innflytj-
endur setjast að í nýju landi hafa þeir
ákveðna þekkingu og verkkunnáttu
sem getur skilað sér á jákvæðan hátt í
samfélagið. Má þar nefna ýmiss kon-
ar háskólamenntun, menningu, hefð-
ir, listir og handverkskunnáttu.
Í Hollandi hafa innflytjendamál
vakið eftirtekt hönnuða. Lotte Van
Lattum er ein þeirra sem tóku málin í
sínar hendur og fór í samstarf við
tyrkneskar konur í Hollandi þegar
hún vann að mastersverkefninu sínu,
en þá var hún í námi við hönnunar-
skólann í Eindhoven. Lotte Van Latt-
um sérhæfði sig í hönnun í þágu sam-
félagsins, „Man and humanity“, sem
er hluti af mastersviði skólans.
Áherslur „Man and humanity“-deild-
arinnar eru að fá nemendur til að sjá
hönnun sem þátt til að byggja upp
betra samfélag.
Tyrknesku konurnar sem Lotte
Van Lattum valdi í verkefnið búa í
bænum Utrecht í Hollandi og eru
hluti af fyrstu kynslóð tyrkneskra
kvenna sem settust að í Hollandi í
kringum 1970. Þeim hefur fjölgað ört
síðastliðna áratugi og eru í dag um
það bil 90.000. Margar hverjar búa
við léleg kjör og eiga ekki eins góða
möguleika á að taka virkan þátt í
samfélaginu og innfæddir Hollend-
ingar, ástæður liggja meðal annars í
menntunarskorti tyrknesku
kvennanna, en um það bil 80% hafa
aðeins hlotið grunnskólamenntun.
Handverkið skipar stóran sess í lífi
þessara kvenna og sagt er að þær
byrji strax frá blautu barnsbeini að
tileinka sér tyrkneska handverks-
kunnáttu.
Unnið út frá tyrknesku handverki
Útskriftarverkefnið hennar kallast
„Bloei“ og samanstendur af skart-
gripum í margskonar litum sem unnir
eru út frá tyrknesku handverki sem
kallast „Oya“. Margar gamlar hand-
verksaðferðir voru í boði, en Lotte
Van Lattum fannst „Oya“ vera
áhugaverðasta handverkið til að
vinna með. „Oya“ er skrautlegur
borði sem heklaður er í kringum sjöl
og blæjur tyrknesku kvennanna.
Blómamynstur er mikið notað í
„Oya“-handverkinu og innihalda
blómin ákveðin skilaboð. Þegar
stúlka ber sjal með hýasintublóma-
mynstri táknar það að hún sé ást-
fangin og hamingjusöm en ef hún ber
sjal með mynstri af rauðum pipar á
hún í deilum við tengdamóður sína.
Þessi saga og menning Tyrklands er
yfirfærð á nútímalegan hátt í „Bloei“-
skartgripunum. Þeir eru hugsaðir
sem skartgripir um hálsinn eða sem
höfuðskraut líkt og „Oya“-sjölin og
blæjurnar hjá tyrknesku konunum.
Vinnuferli „Bloei“-verkefnisins var
vel skipulagt hjá Lotte Van Lattum,
til að byrja með hafði hún samband
við ýmis múhameðstrúarfélög, bæna-
hús og alþjóðleg félög. Eftir marga
fundi var henni bent á tyrknesku kon-
urnar í Hollandi, sérstaklega á þjóð-
félagsstöðu og handverkskunnáttu
fyrstu kynslóðarinnar. Eftir tveggja
mánaða tedrykkju meðal kvennanna
var Lotte Van Lattum búin að mynda
góð tengsl við þessar konur og skipu-
lagði tíu manna vinnuhóp í kringum
„Bloei“-verkefnið. Í þrjá mánuði hitt-
ust Lotte Van Lattum og tyrknesku
konurnar til að vinna að verkefninu,
farið var vel yfir liti, efni og hand-
verksaðferðir til að vinna með ásamt
því sem hópurinn fór í vettvangsferð
til Tilburg til að skoða textílsafnið í
bænum, þarna fengu konurnar sýn á
mikilvægi textíls í Hollandi.
Engin hliðstæða hér á landi
Verkefnið gekk vonum framar og
enn í dag er Lotte Van Lattum í sam-
starfi við tyrknesku konurnar og hef-
ur hannað nýja línu af skartgripum
sem eru hugsaðir til skreytingar fyrir
heimilið. Verkefnið var til sýnis fyrr á
þessu ári á „Salone Internazionale
del Mobile“-sýningunni og vakti
mikla eftirtekt gesta sýningarinnar.
„Bloei“-verkefnið er áhugaverð
leið til að nálgast innflytjendur og ýta
undir frekari þátttöku þeirra í sam-
félaginu. Hver innflytjandi er ólíkur
öðrum og þess vegna þurfa verkefnin
sem unnin eru í þágu innflytjenda að
vera eins fjölbreytileg og kostur er.
Verkefni á borð við „Bloei“ á sér enga
hliðstæðu hér á landi en væri góður
kostur í málefnum innflytjenda á Ís-
landi, vegna þess að íslenskt samfélag
er orðið fjölbreyttara sem kallar á
aukna víðsýni og skilning allra lands-
búa.
Kostir fjölmenningar
Ýmis fyrirtæki og stofnanir á Ís-
landi hafa verið í lista- og menning-
arlegu samstarfi við innflytjendur.
Meðal annars hefur Alþjóðahúsið
skipulagt ýmis verkefni tengd listum
og menningu í samstarfi við innflytj-
endur. Alþjóðahúsið er eitt af þremur
þekkingar- og þjónustufyrirtækjum
sem sérhæfa sig í málefnum innflytj-
enda. Fyrirtækið byggir starf sitt á
hugmyndinni um fjölmenningarlegt
samfélag þar sem íbúar, innflytjend-
ur jafnt og innfæddir, geta notið
þeirra kosta sem fjölmenning felur í
sér og er markmið þess að stuðla að
gagnkvæmri aðlögun. Þar er veitt
túlkaþjónusta, lögfræðileg ráðgjöf,
íslenskukennsla, þar fer fram kynn-
ingar- og fræðslustarf til einstak-
linga, stofnana, skóla, félagasamtaka
og fyrirtækja sem og félagslegt
menningarstarf.
Stöðugur straumur innflytjenda
kemur til Alþjóðahússins og nýtir sér
þá þjónustu sem þar er í boði. Einnig
er starfseminni vel tekið af innfædd-
um og virðast þeir vera opnir gagn-
vart þeim verkefnum sem eru í gangi
hverju sinni.
Þjóðahátíð er eitt af árlegum verk-
efnum Alþjóðahússins og hafa hátíð-
irnar sett svip sinn á Reykjavík.
Markmið þjóðahátíðar er að kynna
hvernig innflytjendur og aðrir af er-
lendum uppruna hafa jákvæð áhrif á
samfélagið á Íslandi. Viðbrögð borg-
arbúa gagnvart hátíðunum hafa verið
mjög góð, þarna fá innflytjendur
tækifæri á að kynna upprunalönd sín
og jafnframt fá innfæddir möguleika
á að kynnast ólíkum menningarheim-
um.
Einnig má geta þess að síðastliðin
ár hefur Kramhúsið verið í góðu sam-
starfi við innflytjendur, þar fá þeir
tækifæri á að kenna innfæddum ýmis
dansspor frá heimalandi sínu eins og
afró, tangó, salsa og fleira.
Innflytjendur koma með mikið
framlag af menningu frá sínum
heimalöndum sem getur nýst þjóð-
inni til framdráttar. Mikilvægt er að
innfæddir séu með opinn huga gagn-
vart innflytjendum vegna þess að það
er ekki auðvelt að setjast að á nýjum
stað í ókunnugu og framandi landi og
tileinka sér nýja siði. Hingað til höf-
um við Íslendingar tekið vel á móti
innflytjendum en það er alltaf hjá
ákveðnum hópi fólks sem fordóma
gætir. Með tilkomu ýmissa menning-
arlegra verkefna í samstarfi við inn-
flytjendur stuðlum við að bættum
hag allra borgarbúa.
Ein af tyrknesku konunum sem voru í samstarfi við Lotte
Van Lattum. Konan ber sjal með hekluðum „Oya“-borða,
sem er gömul handverksaðferð frá Tyrklandi.
Alþjóðahúsið tekur þátt í ýmsu menningarstarfi í samstarfi við innflytjendur,
m.a eru haldnar árlega þjóðahátíðir á vegum Alþjóðahússins.
Hönnun og
fjölmenning „Oya“-handverkið hefur verið mikilvægur þáttur í lífi tyrk-
neskra kvenna í áraraðir. Sérstök skilaboð fylgja borðunum, til
dæmis ef stúlka ber sjal með hýjasinta-blómamynstri táknar
það að hún sé hamingjusöm og ástfangin.
Hér eru hekluðu skartgripirnir hugsaðir til að skreyta heimilið, verkefnið var til
sýnis á hönnunarsýningu í Mílanó og vakti mikla eftirtekt.
Í hlutarins eðli | Ísland er að breytast í fjölmenningarlegt
samfélag og fylgir þar í kjölfar nágrannalanda. Í Hollandi
hafa hönnuðir gert verkefni þar sem sótt er í menningararf
innflytjenda og leitað samstarfs við þá. Guðrún Edda Ein-
arsdóttir fjallar um Lotte van Lattum og verkefnið Bloei.
Saga og menning Tyrklands er útfærð á nútímalegan
hátt í „Bloei“-skartgripunum.
Höfundur er vöruhönnuður. | hann-
ar@mbl.is
Sjómenn
Sjómannablaðið
Víkingur
Hjartanlega
til hamingju með
daginn.
— skemmtilegt,
fróðlegt
og svolítið salt