Morgunblaðið - 12.08.2006, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÚ FER hver að verða síðastur
að sjá með eigin augum það gós-
enland náttúruskoðunar og útivist-
ar, sem á næstu mánuðum verður
skemmt með óafturkræfum hætti,
þegar því verður sökkt undir Háls-
lón vegna Kárahnjúkavirkjunar.
Hingað til hefur aðgengi að þessu
svæði verið erfitt fyrir hinn al-
menna ferðamann.
Skipulegar hópferðir
hafa þó verið farnar
inn á svæðið m.a. á
vegum listafélagsins
Augnabliks, Ferða-
félags Fljótsdalshér-
aðs og Útivistar og að
undanförnu hefur Óm-
ar Ragnarsson flogið
með ferðamenn inn á
svæðið. Allt of fáir
hafa nýtt sér þessar
hópferðir eða reynt að
ferðast sjálfir um fyr-
irhugað lónsstæði.
Þeim mun fleiri hafa látið sér
nægja að „skoða“ það frá veginum
að Kárahnjúkavirkjun og útsýn-
ispallinum við stíflustæðið hjá
Fremri Kárahnjúk. Slík skoð-
unarferð að viðbættri heimsókn í
upplýsingamiðstöð Landsvirkjunar
í Végarði gefur villandi mynd af
þeim hrikalegu náttúruspjöllum,
sem verða við myndun Hálslóns.
Úr þessu má þó bæta með því að
aka eftir nýjum virkjanavegum upp
með austur- og vesturbakka Jöklu
og ganga síðan um það land sem
mun hverfa undir Hálslón.
Ferðast með Jöklu
að austanverðu
Farvegur Jökulsár á Brú mun á
25 km leið sinni frá Brúarjökli að
stíflustæðinu við Fremri Kára-
hnjúk hverfa ofan í Hálslón við
myndun þess. Á þessari leið falla
Sauðá vestari og jökuláin Kringilsá
í Jöklu að vestanverðu, en Sauðá
(eystri) á Vesturöræfum að austan.
Sauðá vestari fellur í fallegri fossa-
röð í Jöklu um 4 km sunnan við
Fremri Kárahnjúk. Ármót Kring-
ilsár og Jöklu eru um 12 km sunn-
an við stíflustæðið og marka miðju
þess svæðis, sem fer undir Hálslón.
Þar mun neðsti hluti Kringilsár,
þar sem hún fellur í fallegu gili frá
Töfrafossi að Jöklu, fara á kaf. Um
5 km sunnar fellur Sauðá (eystri) í
Jöklu að austanverðu, en Töðu-
hraukarnir í Kringilsárrana og
lendingarsethjallurinn hans Ómars
(Ragnarssonar) blasa við vestan
Jöklu. Allt þetta getur fólk nú
skoðað með eigin augum með því
að aka eftir nýja veg-
inum, sem liggur með-
fram væntanlegu lóns-
stæði frá
Kárahnjúkavegi upp
með Jöklu að austan
inn að Sauðárkofa,
sem er staðsettur um
17 km suður af Kára-
hnjúkum. Á þessari
leið liggur stærsta
gróna háslétta Íslands,
Vesturöræfin, austan
vegarins, með konung
íslenskra fjalla, Snæ-
fellið, í bakgrunni.
Frá Sauðárkofa er sjálfsagt að
ganga niður með gili Sauðár
(eystri) að ármótunum við Jöklu og
þaðan meðfram austurbakkanum,
þar til komið er gegnt ármótum
Jöklu og Kringilsár. Hafa skyldi
það rækilega hugfast, að á slíkri
göngu er allan tímann gengið ofan
í fyrirhuguðu lónsstæði Kára-
hnjúkavirkjunar, sem verður um 3
km á breidd á móts við Sauðárkofa
og mun þekja fegurstu töðuhrauk-
ana, austast í Kringilsárrana. Allt
þetta má glögglega sjá á korti
Landsvirkjunar, „Ferðaleiðir á
öræfum umhverfis Snæfell“, sem
er nauðsynlegur ferðafélagi á þess-
um slóðum. Þetta kort sýnir ekki
aðeins fyrirhugaðar stíflur og uppi-
stöðulón fyrri áfanga Kára-
hnjúkavirkjunar, vestan Snæfells,
heldur einnig stíflur og uppistöðu-
lón síðari áfangans, austan Snæ-
fells.
Gengið með vesturbakka
Jöklu
Á sama hátt og aðgengi er orðið
gott að austurbakka Jöklu sunnan
Kárahnjúka er nú auðvelt að
ferðast meðfram vesturbakkanum,
eftir að akfær vegur var lagður yf-
ir Sauðá vestari. Gönguferð niður
með Sauðá að ármótum hennar og
Jöklu og þaðan um 4 km leið suður
með vesturbakka Jöklu inn að Rau-
ðuflúð, eina fossinum í ánni, er afar
fróðleg og skemmtileg. Það vekur
hins vegar nokkurn óhug að hugsa
til þess að þetta svæði hverfur
senn í hið allt að 190 metra djúpa
Hálslón.
Á þessum slóðum fellur Jökla í
fallegu gili milli gróins vesturbakk-
ans og sethjallanna, sem einkenna
austurbakkann. Áður en komið er
að Rauðuflúð rennur Tröllagils-
lækur í Jöklu að vestan um sam-
nefnt gil. Á flöt við lækinn er eitt
besta tjaldstæðið við ána og þaðan
blasa við fallegir stuðlabergsbásar.
Fyrir hinn metnaðarfulla göngu-
mann er sjálfsagt að halda áfram
til suðurs frá Rauðuflúð um 4 km
leið að ármótunum við Kringilsá,
og þaðan á kláf yfir í Kringilsár-
rana. Töðuhraukarnir eru nú í að-
eins um 5 km fjarlægð og ómót-
stæðilegt að tylla fæti á fegurstu
hraukana næst Jöklu áður en hald-
ið er til baka að bílastæðinu við
Sauðá, sem eins og aðrir viðkomu-
staðir dagsins verður senn á kafi í
Hálslóni. Vissulega er heils dags
ganga að baki meðfram vest-
urbakka Jöklu, en í sléttu göngu-
landi og með litla byrði. Og sam-
viskan verður betri hjá þeim, sem
geta sagt afkomendum sínum frá
því, að þeir hafi séð með eigin aug-
um náttúruperlurnar suður af
Kárahnjúkum, áður en þeim var
sökkt undir Hálslón.
Skoðum landið sem hverfur
Ólafur F. Magnússon skrifar
um umhverfismál ’Nú fer hver að verða síðastur að sjá
með eigin augum það
gósenland náttúruskoð-
unar og útivistar,
sem verður sökkt
undir Hálslón.‘
Ólafur F. Magnússon
Höfundur er læknir og borgarfulltrúi.
Í DAG 12. ágúst halda hommar og
lesbíur hátíð með skrautlegri gleði-
göngu og útitónleikum á Hinsegin
dögum í Reykjavík.
Af því tilefni er
ástæða til að fagna því
að réttindabarátta
samkynhneigðra hefur
náð eins langt og raun
ber vitni.
Ný lög um rétt-
arstöðu samkyn-
hneigðra tóku gildi 27.
júní síðastliðinn á al-
þjóðlegum baráttudegi
þeirra, – lög sem auka
og leiðrétta rétt-
arstöðu samkyn-
hneigðra á Íslandi.
Samkvæmt þeim öðl-
uðust samkynhneigðir rétt til að skrá
sig í sambúð og ættleiða börn.
Er réttur þeirra nú hinn sami og
gagnkynhneigðra hvað nánast allt
varðar enda hefur mörgum lögum
verið breytt.
Þessi lagasetning setur Ísland í
fremstu röð þjóða hvað mannréttindi
samkynhneigðra varðar.
Við fögnum öll þessum áfanga, en
hann er árangur af þrotlausri rétt-
indabaráttu margra.
Hommar og lesbíur og fé-
lagsskapur þeirra Samtökin 78 eiga
þar mikinn heiður skilinn, en ekki
síður þeir þingmenn sem hafa leitt
réttindabaráttuna á Alþingi.
Baráttusagan í 14 ár
Þar ber að nefna fyrst Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur formann Sam-
fylkingarinnar. Hún flutti sitt fyrsta
þingmál 1991, þá þingmaður
Kvennalistans, mál sem fjallaði um
afnám misréttis gagn-
vart samkynhneigðu
fólki. Það var í fyrsta
skipti sem þessi mál
voru tekin upp á Alþingi
í þingmáli. Ekki var það
samþykkt það ár en vet-
urinn eftir flutti hún það
aftur ásamt þingmönn-
um úr öllum flokkum og
samþykkti félagsmála-
nefnd þá að leggja til að
Alþingi ályktaði að rík-
isstjórnin skipaði nefnd
til að kanna stöðu sam-
kynhneigðs fólks á Ís-
landi. Verkefni hennar var að kanna
lagalega, menningarlega og fé-
lagslega stöðu þess og gera tillögur
til úrbóta og nauðsynlegar aðgerðir
til að misrétti gagnvart samkyn-
hneigðu fólki hyrfi hér á landi. Al-
þingi samþykkti tillöguna í maí 1992.
Í framhaldi af vinnu þessarar
nefndar voru síðan samþykkt á Al-
þingi lög um staðfesta samvist, sem
gengu í gildi í júlí 1996. Sama ár,
þegar lög um tæknifrjóvgun voru
samþykkt, mótmælti stjórnarand-
staðan á þingi því að samkyn-
hneigðar konur öðluðust þar ekki
sama rétt og gagnkynhneigðar.
Eftir að Guðrún Ögmundsdóttir
þingmaður Samfylkingarinnar kom
inn á þing 1999 tók hún við kyndl-
inum og hefur haldið vel á þessum
málum í góðu samstarfi við hags-
munaaðila. Þingsályktun hennar um
skipun nefndar til að kanna stöðu
samkynhneigðs fólks, sem hún flutti
ásamt þingmönnum allra flokka, var
samþykkt 2003. Hún lagði meg-
ináherslu á rétt samkynhneigðra til
að eignast og ala upp börn og rétt-
arstöðu þeirra í sambúð. Mikil þróun
hafði verið í löggjöf nágrannalanda
okkar í þessum málaflokki og marg-
ar breytingar á lögum orðið þar og
var lagt til að nefndin kannaði þau
mál einnig.
Árangurinn af vinnu þessarar
nefndar, sem Guðrún vann mjög náið
með, eru þær lagabreytingar sem
urðu að lögum í sumar. Við þing-
menn Samfylkingarinnar erum
hreyknir af þeim árangri sem þessar
tvær Samfylkingarkonur, Ingibjörg
Sólrún og Guðrún, hafa náð með for-
ystu sinni og málflutningi á Alþingi.
Lagalega vantar aðeins herslumun-
inn sem er að þjóðkirkjan og önnur
trúfélög staðfesti samvistina. Það er
næsta verkefni.
Til hamingju með árangurinn – til
hamingju með daginn.
Hinsegin dagar –
til hamingju!
Ásta R. Jóhannesdóttir fjallar
um réttindi samkynhneigðra
’Við þingmenn Samfylk-ingarinnar eru hreyknir
af þeim árangri sem þær
Ingibjörg Sólrún og Guð-
rún hafa náð með forystu
sinni og málflutningi á
Alþingi.‘
Ásta R. Jóhannesdóttir
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
Hún er konan, sem kyrrlátust fer
og kemur þá minnst þig varir
og les úr andvaka augum þér
hvert angur, sem til þín starir.
Þannig hefst ljóðið „Sorgin“ eft-
ir Tómas Guðmundsson. Hér er
ekki allt sem sýnist „konan“, sem
um er rætt, er ekki
venjuleg manneskja.
Hún er sorgin.
Finnst þér í lagi,
Steindór, að birta
svona skáldskap?
Eða væri ástæða til
að skrifa harðorða
grein gegn ljóðskáld-
inu og vara við
hættulegri villutrú,
sem sé þeirri að til
geti verið hulduvera
sem leitar uppi fólk
til að gera það sorg-
mætt? Ef slík grein
væri skrifuð myndi
enginn taka höfund
hennar alvarlega. Af
hverju ekki? Vegna
þess að hver maður
getur séð að Tómas
er ekki að boða nein
trúarbrögð. Hann er
bara að nota ljóðrænt
líkingamál. Og til
hvers? Til þess að
koma boðskap á
framfæri með meiri
áhersluþunga.
Eins sjá allir að
auglýsingar Umferð-
arstofu eru ekki trú-
boð. Í þeim er það al-
gert aukaatriði hvort
það sé sönn hugmynd
að maðurinn hafi sál
sem yfirgefi líkam-
ann þegar hann deyr.
Aðalatriðið er að áhorfendur skilji
að mjóu munar milli lífs og dauða.
Hugmyndin um sálina er notuð af
því að allir þekkja hana og munu
því skilja boðskapinn í auglýsing-
unni.
Þess vegna finnst mér, Stein-
dór, að þú sért að ráðast á vitlaust
skotmark, þegar þú úthúðar Um-
ferðarstofu fyrir þann trúarlega
boðskap sem má lesa út úr hug-
myndinni um sál. Þú hlýtur að
vilja málefnalega rökræðu. Beindu
henni þá að fólki sem finnst þetta
skipta máli. Eða myndi þér detta í
hug að skamma alla Íslendinga
fyrir það að í málinu finnist orða-
tiltækið „sólin er sest“? En svo að
ég ljúki grein minni á því sem
raunverulega skiptir máli hvort
hugmyndin um sál á sér til-
verurétt þá langar mig til gamans
að benda á eitt.
Það hefur verið véfengt að hug-
myndin um sjálfstæða sál, sem
þrífst utan líkamans, geti talist
kristin hugmynd.
Í Biblíunni er að
vísu talað um manninn
sem anda, sál og lík-
ama, en hugsunin er
jafnan ekki sú að
hægt sé að slíta þetta
í sundur. Maðurinn er
sál, sem hugsar og
talar, og jafnframt er
hann líkami með efnis-
legar þarfir. Þetta eru
tvær hliðar á manns-
lífinu og það er ekki
svo auðvelt að skilja
þær að.
Nú reka lesendur
eflaust upp stór augu.
Eru það ekki einmitt
kristnir menn, sem
boða að sálin lifi
áfram þó líkaminn
deyi?
Þessi hugmynd er
til innan kristindóms-
ins, en fræðimenn
efast um að hún geti
verið upprunaleg, því
hún er svo framandi
fyrir hugsun Biblíunn-
ar. Hún var aftur á
móti vel þekkt í
grískri heimspeki.
Biblían hefur öðru-
vísi sýn á lífið. Hún
talar um upprisu.
Upprisa þýðir að mað-
urinn lifni við aftur
ekki bara sálin, heldur líkaminn
með! Að vísu ekki þessi gamli og
hrörnaði líkami, sem er kannski
búinn að liggja í gröf í nokkrar
aldir og orðinn að mold, heldur
gefi Guð manninum nýjan líkama.
Hvort við getum trúað þessu
snýst svo um það hvort við trúum
því að Guð sé til og hvort hann sé
alvaldur skapari sem geti búið til
hvað sem vera skal. En það er
efni í nýja grein, ef þú vilt ræða
það frekar.
Hvaða fornaldar-
frumspeki?
Einar S. Arason bregst við
grein Steindórs J. Erlingssonar
Einar S. Arason
’… algert auka-atriði hvort það
sé sönn hug-
mynd að mað-
urinn hafi sál
sem yfirgefi lík-
amann þegar
hann deyr. Aðal-
atriðið er að
áhorfendur skilji
að mjóu munar
milli lífs og
dauða.‘
Höfundur er guðfræðingur
og kennari.
Í BRENNIDEPLI þessa dag-
ana er hraðakstur á vegum
landsins. Ég hef heyrt frá einum
þessara ökufanta, sem náðst
hafa, að þetta sé einkamál þeirra
og lögreglunnar. Þeir sem nást
borga sekt eða missa ökuleyfi og
það sé sá séns sem þeir einir
taka. „Kikkið“ sé af og til þess
virði og möguleikarnir á að nást
eru oft og tíðum ekki miklir.
Einkamálið breytist í skelfingu
þegar slys verða, tala nú ekki um
þegar farartæki hendast á ofsa-
ferð yfir á rangan vegarhelming
og hreinlega „slátra“ grunlausum
vegfarendum.
Umræður snúast m.a. um ráð
til að koma í veg fyrir þetta hátt-
erni. Og er það vel. Hækkun
sekta og/eða aukið eftirlit lög-
reglu heyrist nefnt. Reyndir lög-
reglumenn halda fram hinu síð-
arnefnda og er ég þeim
hjartanlega sammála. Hlustum á
grasrótina
Fælingarmáttur lögreglubíla
er ótrúlega virkur. Ráðherrar,
lögreglustjórar og aðrir aðstand-
endur slíkra farartækja: kaupið
20–30 gamla bíla, málið þá í ein-
kennislit lögreglunnar, staðsetjið
þá við vegi landsins með bláu
ljósakrónuna. Fjarstýrið blikk-
ljósunum og látið þau sjást af og
til allan sólarhringinn. Slík tækni
er einföld í dag. Margar út-
færslur þessarar hugmyndar eru
til.
Öðrum hjálpartækjum, svo
sem radar og myndavélum,
mætti bæta við þegar peningar
fást til að gæta grunlausra öku-
manna og fjölskyldna, fyrir
morðóðum glæpamönnum.
Kristján Auðunsson
Fælingarmáttur
lögreglubíla
Höfundur er framkvæmdastjóri
starfandi í Þýskalandi.