Morgunblaðið - 02.01.2007, Side 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 2. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
JOSE Luis Rodríguez Zapatero, for-
sætisráðherra minnihlutastjórnar
sósíalista á Spáni, fékk ekki dulið
reiði sína og vonbrigði er hann
greindi frá því á laugardag að öllum
samskiptum við fulltrúa ETA, að-
skilnaðarhreyfingar Baska, hefði
verið slitið. Þessi niðurstaða er mikið
áfall fyrir Zapatero sem þótt sýna
mikið pólitískt hugrekki með því að
gefa færi á viðræðum við fulltrúa
hryðjuverkasamtakanna. Sprengju-
tilræði á flugvellinum í Madríd á
laugardag gerði þetta frumkvæði for-
sætisráðherrans að engu og ljóst er
að hans bíður nú erfiður pólitískur
varnarleikur.
Þúsundir manna tóku á sunnudag
þátt í mótmælagöngu í Madríd vegna
sprengjutilræðisins. Til göngunnar
boðuðu AVT, samtök fórnarlamba
hryðjuverka ETA, sem standa nærri
Þjóðarflokknum (PP) sem er með
öllu andvígur friðarfumkvæði Zap-
ateros. Þátttakendur gerðu hróp að
ríkisstjórninni og sjá mátti borða á
lofti þar sem þess var krafist að
Zapatero segði af sér. Mótmæli fóru
einnig fram í fleiri borgum, m.a. í San
Sebastian og Bilbao í Baskalandi.
Boðberi sátta og samráðs
Zapatero hefur verið boðberi sátta
og samráðs frá því hann hófst til
valda á Spáni í marsmánuði 2004. Á
föstudag, daginn áður en sprengjan
sprakk við flugstöð númer fjögur á
Barajas-flugvelli, hafði forsætisráð-
herrann lýst yfir bjartsýni sinni um
að „ástandið“ myndi „reynast betra á
nýja árinu“ og vísaði þar til hugs-
anlegra friðarviðræðna við ETA.
Þessi yfirlýsing Zapateros hleypti
illu blóði í ráðamenn PP-flokksins,
einkum leiðtogann Mariano Rajoy,
sem farið hefur hamförum frá því að
sprengjan sprakk á laugardag og
krefst þess nú að forsætisráðherrann
lýsi yfir því að horfið hafi verið frá
þeirri stefnu að leita friðar við ETA.
Þess í stað beri stjórnvöldum að
„ganga endanlega frá samtökunum“.
Í mótmælagöngunni á sunnudag
voru Spánverjar hvattir til „að halda
upp á þök húsa sinna“ og hrópa að
ekki kæmi til greina að semja um frið
við „morðingja ETA“.
Hægri mönnum á Spáni, andstæð-
ingum Zapateros, þykir forkast-
anlegt að forsætisráðherrann skyldi
ekki lýsa yfir því afdráttarlaust á
laugardag að horfið hefði verið frá
þessari stefnu stjórnarinnar. Í yf-
irlýsingunni sinni sagði Zapatero að
öllum tilraunum til að koma á við-
ræðum við ETA hefði verið „frestað“.
Arnaldo Otegi, talsmaður Batasuna,
hins pólitíska arms ETA-samtak-
anna, sagði sama dag að friðarferlið
væri ekki úr sögunni. Líkt og jafnan
áður fordæmdi hann ekki sprengju-
tilræðið í Madríd.
19 manns særðust í sprengingunni
og tveggja manna frá Ekvador er
saknað. Talið er að sprengjan hafi
vegið 500 til 800 kíló. Að sögn
spænska dagblaðsins El País var
bílnum sem sprengjunni var komið
fyrir í stolið í Frakklandi og honum
lagt við flugstöðina á föstudag. Eig-
anda bílsins höfðu ETA-liðar í haldi í
þrjá daga en honum var sleppt eftir
sprengjutilræðið.
ETA-hreyfingin lýsti yfir „ótíma-
bundnu vopnahléi“ í marsmánuði í
fyrra og skömmu síðar skýrði Zapa-
tero frá því að friðarviðræður kæmu
til álita ef skýr merki kæmu fram um
að hreyfingin hefði hafnað ofbeldi
sem tæki í baráttu sinni fyrir stofnun
sjálfstæðs ríkis Baska á Spáni. Slíkar
tryggingar þóttu liggja fyrir í sumar
og sagði forsætisráðherrann þá að
hafnar yrðu þreifingar í þessa veru.
Þessi stefna Zapateros nýtur stuðn-
ings á þingi Spánar og skoðanakann-
anir hafa leitt í ljós að meirihluti al-
mennings er henni fylgjandi.
PP-flokkurinn, sem var við stjórnvöl-
inn á Spáni frá 1996 til 2004, hefur á
hinn bóginn fordæmt frumkvæði
Zapateros og lýst yfir því að samstarf
við ríkisstjórnina á þessu sviði komi
ekki til álita. PP-flokkurinn reyndi
raunar að koma á slíkum viðræðum
er hann var við völd árið 1999 eftir að
ETA hafði lýst yfir vopnahléi. Fund-
ur fór fram í Alsír en skilaði engum
árangri.
Viðræður taldar tilræði við
einingu spænska ríkisins
Zapatero forsætisráðherra þótti
sýna umtalsvert pólitískt hugrekki
með því að gefa færi á slíkum við-
ræðum. Margir telja það hrein svik
við fórnarlömbin og þjóðina að gefa
til kynna að samningaviðræður við
hryðjuverkamenn og morðingja komi
til álita. Hafa ber einnig í huga að sú
skoðun er nokkuð viðtekin þar syðra
að slíkar viðræður myndu einnig
reynast tilræði við einingu spænska
ríkisins. Barátta ETA-hreyfing-
arinnar fyrir stofnun sjálfstæðs ríkis
Baska á Norður-Spáni hefur kostað
meira en 800 manns lífið á und-
anliðnum 40 árum eða svo. Hið póli-
tíska markmið hreyfingarinnar
stendur enn óbreytt og fylgi við sjálf-
stæði er mikið í Baskalandi.
Kröfur um aukna sjálfstjórn og
jafnvel fullt sjálfstæði verða sífellt
háværari á Spáni. Stjórnkerfið þar er
flókið en þróunin hefur öll verið í þá
átt að draga úr valdi miðstjórn-
arinnar í Madríd. Margir telja að
verði þessi þróun ekki stöðvuð megi
telja næsta víst að ríkið liðist að lok-
um í sundur.
Ýmsir höfðu hvatt til þess að bjart-
sýni yrði stillt í hóf. Bent hafði verið á
að óvíst væri hverjir tekið gætu að
sér að vera í pólitísku forsvari fyrir
ETA-hreyfinguna. Vissulega væri til
pólitískur vængur ETA en hafa bæri
í huga að samtökin hefðu breyst
mjög á undanliðnum árum. Hug-
sjónabarátta væri liðin undir lok og
hreyfingin hefði breyst í hreinræktuð
glæpasamtök. Hagsmunir og mark-
mið óbreyttra liðsmanna ETA ann-
ars vegar og hinnar pólitísku forystu
hins vegar kynnu því að vera ólík nú
þegar hreyfingin stæði frammi fyrir
nýjum veruleika.
Ljóst virðist nú að þeir sem héldu
þessu sjónarmiði fram um mitt ár í
fyrra höfðu lög að mæla. Hald
margra á Spáni er að ETA-
hreyfingin sem slík hafi tæpast staðið
fyrir hryðjuverkinu í Madríd um
liðna helgi. Þar hafi trúlega verið að
verki menn sem ekki vilji lúta forystu
ETA. Ógerlegt er vitanlega að kveða
upp dóm í því efni.
Djarfur leikur en rangur
Bylgja bjartsýni og vonar fór um
Spán þegar ETA lýsti yfir „var-
anlegu vopnahléi“ í marsmánuði.
Margir töldu raunveruleg þáttaskil
hafa orðið í því réttnefnda „hryðju-
verkastríði“ sem eitrað hefur sam-
félagið þar áratugum saman. Nú í
upphafi nýs árs standa Spánverjar
frammi fyrir þeim veruleika að í raun
hefur ekkert breyst. Og Zapatero
forsætisráðherra, sem er frjáls-
lyndur og um flest athyglisverður
stjórnmálaleiðtogi, hefur orðið fyrir
afar þungu höggi. Djarfur leikur
hans verður ekki til að auðvelda hon-
um lífið á nýju ári.
Friðarvonir verða að engu á Spáni
Sprengjutilræði ETA-hreyfingarinnar
í Madríd um liðna helgi er mikið áfall
fyrir Zapatero forsætisráðherra
Reuters
Mótmæli Spánverjar fordæma friðarstefnu ríkisstjórnarinnar í fjölmennum mótmælum í Madríd á sunnudag.
Vonbrigði José Luis Rodríguez
Zapatero, forsætisráðherra Spán-
ar, skýrir frá því að tilraunum til að
koma á viðræðum við fulltrúa
ETAhafi verið hætt.
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
ÍRASKIR embættismenn segja að aftaka Sadd-
ams Hússeins, fyrrum Íraksforseta, á laugardag
hafi ekki verið hefnd heldur hafi réttlætið náð
fram að ganga með þessum hætti. Ráðgjafi for-
seta Íraks hefur á hinn bóginn harmað að birt
hafi verið á Netinu myndskeið þar sem m.a. sést
hvar böðlar Saddams ögra honum.
Hiwa Osman, ráðgjafi forsetans, sagði í viðtali
við breska ríkisútvarpið, BBC, að ekki væri vitað
hverjir það voru sem ögruðu honum og svívirtu er
forsetinn fyrrverandi var leiddur til aftöku á
laugardag. „Við vitum ekki nákvæmlega hver það
var sem gerði hróp að Saddam en ég tel að þar
hafi ekki verið að verki meðlimur í ríkisstjórn-
inni,“ sagði ráðgjafinn.
Kvaddi þennan heim með
vers úr Kóraninum á vörum sér
Hann bætti við að milljónir manna hefðu verið
fórnarlömb ógnarstjórnar forsetans fyrrverandi.
Hugsanlegt væri að einhver þeirra hefði verið
viðstaddur aftökuna. Og jafnframt væri þá líklegt
að viðkomandi hefði ekki fengið hamið sig er
dauðastund einræðisherrans var við að renna
upp.
Myndskeið sem tekið var með farsíma var birt
á Netinu á sunnudag og sést þar að gerð voru
hróp að Saddam og hann svaraði fyrir sig. Hann
vændi böðla sína um hugleysi og kvaddi þennan
heim með vers úr Kóraninum á vörum sér. Mynd-
skeið þetta greinir sig mjög frá því sem gert var
opinbert á laugardag. Þar er sjálf hengingin ekki
sýnd og ekki verður séð að þess hafi verið freist-
að sérstaklega að móðga eða niðurlægja leiðtog-
ann fyrrverandi. Talsmenn stjórnvalda lögðu á
það áherslu er þeir gerðu grein fyrir aftökunni á
laugardag að Saddam hefði ekki verið sýnd óvirð-
ing er hann var leiddur að gálganum. Þeir full-
yrtu og að líki hans hefði verið sýnd virðing.
Myndskeiðið sem opinberað var á sunnudag sýnir
að þessi lýsing á rás atburða er ekki sannleik-
anum samkvæm.
Telja margir þeir sem sérfróðir eru um málefni
Íraks að upplýsingar þessar séu fallnar til að
auka enn á spennu í samskiptum fylgismanna
Saddams Hússeins og hatursmanna hans.
Saddam Hússein var borinn til grafar á sunnu-
dag í heimabæ sínum Awja, nærri borginni Tikrit
í norðurhluta Íraks. Fáir voru viðstaddir útförina.
Saddam var lagður til hvílu við hliða sona sinna,
Uday og Qusay, sem bandarískir hermenn felldu
árið 2003. Að sögn fréttamanna í Írak hafa stjórn-
völd sýnilega litlar áhyggjur af því að gröf Sadd-
ams verði sem „helgistaður“ meðal fylgismanna
hans. Mat ráðamanna sé að með aftökunni hafi
áhrifum Saddams Hússeins lokið í landinu.
Segja aftöku Saddams
réttlætismál en ekki hefnd
Myndskeið sýnir að lýsingar ráðamanna voru ekki sannleikanum samkvæmar
Reuters
Reiði Íbúar í Adhamiya-hverfi í Bagdad, höf-
uðborg Íraks, mótmæla aftöku Saddams.
SEXTÍU og sjö ára spænsk kona
eignaðist tvíbura fyrir áramót og
varð þar með elsta kona heims til
að fæða barn, að sögn fréttavefjar
BBC.
Konan hafði ekki átt börn og fór í
frjósemisaðgerð í Rómönsku-
Ameríku með fyrrgreindum ár-
angri. Tvíburarnir voru teknir með
keisaraskurði á spítala í Barcelona,
sem sérhæfir sig í meðferð áhættu-
fæðinga, og heilsast móður og
börnum vel.
Spænska móðirin er einu ári
eldri en Adriana Iliescu frá Rúmen-
íu, sem eignaðist dóttur í fyrra.
Ól barn í lest
Og meira af fæðingum. Ung kona
í lestarferð í Portúgal fæddi stúlku
á leiðinni og sagði talsmaður rík-
islestanna að barnið fengi frítt í
lestum fyrirtækisins til æviloka.
Hraðlestin var á leið frá Lissabon
til Porto þegar konan, sem er 21
árs, varð léttari í veitingavagni.
Hjúkrunarfræðingur var um borð
og aðstoðaði hana við fæðinguna.
Mæðgurnar fóru úr lestinni í Vila
Nova de Gaia, þar sem sjúkrabíll
beið og flutti þær á spítala. Mæðg-
urnar voru við góða heilsu.
Eignaðist
börn 67 ára