Morgunblaðið - 22.03.2007, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 22. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Hafnfirðingar ganga til kosninga um deiliskipulag bæjarins vegna fyrirhugaðrar stækkunar álversins
í Straumsvík hinn 31. mars nk. Morgunblaðinu hafa borist margar greinar þar að lútandi.
Til að gera greinarnar aðgengilegri fyrir lesendur blaðsins og til að auka möguleika Morgunblaðsins
á birtingu fyrir kosningarnar, verður útliti þeirra breytt.
Hafnfirðingar kjósa
Morgunblaðið/Sverrir
STÆKKUN álversins í Straums-
vík er það sem ber hæst í umræðunni
þessa dagana í Hafnarfirði. Fjöl-
margir Hafnfirð-
ingar eru nokkuð
sáttir við starfsemi
álversins eins og hún
er í dag en eru ósátt-
ir við fyrirhugaða
stækkun þess. Álver-
ið er rótgróinn og
fjölmennur vinnu-
staður og aðbúnaður að flestu leyti
með ágætum, samkvæmt frásögnum
starfsmanna sem hafa birst und-
anfarnar vikur í bæjarblöðum. Það
er hins vegar ljóst að hér þarf að
færa miklar fórnir í umhverfismálum
til að halda úti svona starfsemi.
Fórnir sem þýða skerðingu lífsgæða
allra íbúa bæjarins sem og ná-
grannasveitarfélaga. Öllum má vera
ljóst að álver menga mikið nú sem
áður á öllum stigum framleiðslunnar.
Minnkandi mengun sl. áratugi hjá ál-
verinu í Straumsvík þýðir ekki að
mengun sé orðin lítil heldur aðeins
að dregið hafi úr þeirri mengun sem
var mjög mikil við upphaf starfsem-
innar.
Því er haldið fast að íbúum Hafn-
arfjarðar og starfsmönnum álversins
að aðeins sé hægt að tryggja framtíð
þess með því að heimila stækkun.
Það er hins vegar ekkert sem styður
þessa fullyrðingu eigenda álversins
og stjórnenda þess. Þessari hótun er
ætlað að skapa óvissu hjá starfs-
mönnum og Hafnfirðingum og fær
hún ekki staðist við nánari athugun.
Í upphafi var framleiðsla álversins
í Straumsvík um 30.000 tonn á ári,
hún er í dag 180.000 tonn og álverið
hefur heimild til að framleiða allt að
200.000 tonn á ári. Sé litið til annarra
álvera og framleiðslugetu þeirra má
benda á að álverið á Grundartanga
var aðeins um 60.000 tonn er það hóf
starfsemi sína hér á landi árið 1998
eftir að hluti þeirra framleiðslutækja
sem þar eru notuð hafði verið rifinn
niður í Þýskalandi í niðurlögðu álveri
og flutt til Íslands. Álverið stækkaði í
90.000 tonn árið 2001 og 180.000 tonn
árið 2006.
Þrátt fyrir þessa „smæð“ hefur
rekstur álversins á Grundartanga
gengið mjög vel og skilað verulegum
hagnaði undanfarin ár. Einnig má
benda á að álver sem rætt er um að
reisa á Húsavík og við Helguvík mið-
ast við um 250.000 tonna ársfram-
leiðslu.
Þá vekur sérstaka athygli að sam-
kvæmt upplýsingum sem fram koma
á heimasíðu Alcan samstæðunnar er-
lendis er meirihluti af álbræðslum
(smelters) í eigu samstæðunnar með
svipaða framleiðslugetu eða minni en
álbræðslan í Straumsvík, þau
minnstu um 40.000 tonn. Af 22 ál-
bræðslum eru 12 með minni fram-
leiðslugetu en álbræðslan í Straums-
vík og 19 minni en 260.000 tonn. (Sjá
í þessu sambandi bls. 11 í skýrslu
Alcan samsteypunnar The Alcan
Facts 2006.)
Það er því ljóst að núverandi
stærð álversins í Straumsvík og
framleiðsluheimild upp á 200.000
tonn á ári er ekki svo fjarri stærð
annarra álvera í eigu samstæðunnar
eða annarra álvera sem menn vilja
reisa hér. Fullyrðingar um að núver-
andi framleiðslugeta álversins sé of
lítil fá ekki staðist. Ef svo ólíklega
vill til að Alcan vilji ekki halda áfram
starfsemi hér á landi, þá er ljóst að
nóg framboð er af öðrum rekstrarað-
ilum sem myndu vilja koma inn í
starfsemina í stað þeirra sem nú eru.
Annað sem hafa má í huga er að
atvinnusvæðið í Straumsvík er afar
vel staðsett. Stutt í alþjóðlegan flug-
völl og höfn fyrir stór skip. Atvinnu-
svæðið er staðsett nálægt góðum
samgöngumannvirkjum og nálægt
stærsta vinnumarkaði landsins. Hér
eru því mikil sóknartækifæri fyrir
aðra umhverfisvænni starfsemi en
risaálbræðslu, nánast inni í bænum.
Í þessu sambandi má einnig benda á
að þær tekjur sem stækkun álvers-
ins gæfi af sér skipta ekki höfuðmáli
fyrir bæjarfélagið og íbúa þess þar
sem ljóst má vera að ef ekki verður
af stækkun álversins geta önnur fyr-
irtæki komið sér fyrir á svæðinu.
Þessi fyrirtæki myndu að sjálfsögðu
skila fasteignagjöldum. Ráða til sín
starfsmenn sem greiða útsvar til
bæjarfélagsins og skapa ýmsa af-
leidda starfsemi.
Rekstur álvera er orkufrek starf-
semi. Til að slík starfsemi komist á
legg þarf að fórna miklu til og með
stækkun álversins í Straumsvík yrði
gengið freklega á rétt íbúa bæjarins
til að njóta umhverfis og útivistar
innan bæjarmarka Hafnarfjarðar.
Þeir sem hafa átt leið upp með Kald-
árselsvegi í Hafnarfirði og gengið við
Helgafell eða keyrt Krísuvíkurveg
vita hversu mikil lýti háspennumöst-
ur og línur eru í almenningi Hafn-
arfjarðar. Verði af stækkun álversins
mun þessum mannvirkjum fjölga
mikið og þau verða mun meira áber-
andi í landslaginu en nú er. Í reynd
er verið að fórna allt of miklu í um-
hverfismálum hér á landi fyrir auk-
inn hagnað hinnar erlendu fyr-
irtækjasamstæðu.
Séu þessi atriði tekin sama snýst
deilan fyrst og fremst um það hvort
við viljum fleiri atvinnutækifæri í
formi stærstu álbræðslu Evrópu,
inni í íbúabyggð, með þeim umhverf-
isáhrifum og sjónmengun sem fylgir
eða hvort við viljum blandaða starf-
semi af ýmsum toga sem gefur af sér
svipaðan fjölda atvinnutækifæra fyr-
ir íbúana og svipaðar tekjur fyrir
bæjarfélagið, en með mun minni um-
hverfisáhrifum.
Ef við viljum hafa hag Hafn-
arfjarðar og komandi kynslóða að
leiðarljósi þá eigum við að hafna
stækkun álversins í Straumsvík.
Að hafna stækkun álversins
í Straumsvík er hagur Hafnarfjarðar
Eftir Kristján Gunnarsson:
Höfundur er viðskiptafræðingur
og íbúi í Hafnarfirði.
Á SÍÐUSTU vikum og mánuðum hefur umræðan um
stækkun álversins í Straumsvík varla farið framhjá
nokkrum manni.
Alls kyns fólk lætur sig nú málið varða
og eru flestir orðnir sérfræðingar um allt
sem álver varðar.
Skiptir þá ekki máli hvort talað er um
mengun, hreinsibúnað, skipulagsmál eða
annað sem málinu tengist.
En hverjir eru það sem hafa hæst og
halda uppi stöðugum áróðri gegn ál-
verinu í Straumsvík sem starfað hefur í 40 ár í góðri sam-
búð við Hafnfirðinga og hafnfirska atvinnustarfsemi?
Hverra hagsmuna er þetta fólk að gæta?
Það þarf varla að svara þessari spurningu á prenti.
Svo augljóst er svarið. Hér fara fremstir stjórn-
málamenn og konur sem telja sig hafa setið nógu lengi á
varamannabekk og nýliðar sem áhuga hafa á að koma
sér og sínum í stól á hinu háa Alþingi.
Með því að fórna hagsmunum Hafnarfjarðar um
ókomna framtíð á nú að koma höggi á stefnu stjórnvalda
í stóriðjumálum.
Nú á að taka á því. Nú skal hella yfir Hafnfirðinga
rakalausum áróðri og engu til sparað.
Þetta fólk er ekki að hugsa um hag Hafnarfjarðar eða
okkar sem byggjum afkomu okkar og lifibrauð á starf-
semi álversins. Þetta fólk er að hugsa um eigin hagsmuni
og við Hafnfirðingar eigum að vera fórnarkostnaður í
baráttu um völd og valdastóla í komandi alþingiskosn-
ingum.
Ofan á alla þessa pólitík bætist svo sú staðreynd við,
að réttkjörnir fulltrúar okkar bæjarbúa, þeir sem ábyrgð
eiga að bera á framtíð okkar, afkomu og atvinnu-
starfsemi, þegja nú þunnu hljóði um málið að tilskipan
sinnar flokksforystu sem á sama tíma baðar sig í sólinni
á Kanarí. Þeir neita einnig að axla þá ábyrgð sem þeim
er lögð á herðar og leggja þannig að veði framtíð og af-
komu á annað þúsund Hafnfirðinga og á annað hundrað
fyrirtækja í bænum til að þóknast hinum háu herrum og
frúm í Reykjavík, sem af pólitískum ástæðum telja rétt-
lætanlegt að fórna framtíð okkar Hafnfirðinga fyrir völd
og valdastóla.
Látum ekki plata okkur. Þegar við kjósum um stækk-
un álversins í Straumsvík þá erum við að kjósa um fram-
tíð okkar Hafnfirðinga, hag okkar og afkomu á komandi
árum og áratugum.
Við erum ekki að kjósa til Alþingis. Við erum ekki að
kjósa um virkjanaframkvæmdir. Þær eru ákveðnar af
öðrum.
Hins vegar höfum við nú tækifæri til að koma Hafn-
arfirði í fremstu röð bæjarfélaga á landinu öllu og þótt
víðar væri leitað.
Nú höfum við tækifæri til að nýta mikla fjármuni til
ýmissa mikilvægra og þarfra verkefna í bænum okkar.
Sem dæmi um þetta vil ég nefna að helsti fund-
arstaður Hafnfirðinga í aðdraganda þeirra kosninga sem
framundan eru, er hálfhruninn kofi við mannlausa
Strandgötuna, sem eitt sinn var annað af tveimur kvik-
myndahúsum okkar Hafnfirðinga. Leiklist í Hafnarfirði
á sér ekkert mannsæmandi athvarf. Tónlistarhús eigum
við ekki eins og nágrannar okkar í Kópavogi. Við verðum
meira að segja að keyra inn í Kópavog til að fara í bíó.
Þótt við Hafnfirðingar eigum góðar verslanir og all-
margar, þá er ljóst að í þeim efnum höfum við einnig
hugsað allt of smátt og þurfum að gera mun betur, til að
halda viðskiptum okkar fólks í okkar bæjarfélagi.
Það má hverjum vera ljóst að til að efla mannlíf í Hafn-
arfirði, menningu, tómstundir, listir, þjónustu og versl-
un, þarf fjármuni. Nú höfum við tækifæri til stórsóknar á
öllum þessum sviðum. Nú reynir á að við Hafnfirðingar
stöndum saman gegn þeim niðurrifsöflum sem í ann-
arlegum tilgangi vilja leggja framtíð okkar að veði og
gera okkur Hafnfirðinga að skiptimynt í pólitískum til-
gangi.
Þetta er okkar bær og þetta er okkar framtíð.
Fórnum Hafnarfirði
Eftir Inga B. Rútsson:
Höfundur er formaður samtakanna Hagur Hafnarfjarðar.
FRUMKVÖÐLAR ÍSAL voru
kallaðir landráðamenn! Hefur fyr-
irtækið valdið einhverjum þeim
skaða að kalla megi landráð, 40
árum seinna? Nei,
en barn sem fjög-
urra ára að aldri
heyrði að faðir
hans væri land-
ráðamaður gæti
hafa skaðast af
þeirri umræðu. Um
það var ekki spurt
á þeim tíma, tilgangurinn helgaði
meðalið! Fyrir tilviljun hóf þetta
barn vinnu við álverið fyrir tíu ár-
um og réð sig til vinnu til fram-
tíðar, landráðamanninum til mik-
illar skelfingar því jafnvel hann
hélt að eitthvað betra væri í stöð-
unni.
Staðreyndin er sú að ef þú ert
verkamaður er ekkert betra í
stöðunni. Sex vaktir á fimm dög-
um og fimm daga frí á milli, rútur
til og frá vinnu, mötuneyti að
nóttu og degi, allur vinnugalli
skaffaður, þar með talinn allur ör-
yggisbúnaður sem hugsast getur!
Að ekki sé talað um sturturnar!
Er þetta eitthvað nýtt? Já, fyrir
fjörutíu árum var þetta nýtt og
ruddi brautina fyrir aðbúnað og
öryggi launafólks í öllum starfs-
greinum. Hjá ÍSAL hafa þessir
þættir aðeins færst til betri vegar
og þá, eins og nú í fararbroddi
hvað öryggismál og aðbúnað
starfsmanna snertir. Maður sem
réð sig til vinnu fyrir tíu árum gat
verið viss um að hann væri að
ráða sig til frambúðar, stækkun í
gangi (3-skálinn) og frekari
stækkun í farvatninu. Að þeirri
stækkun hefur verið unnið í sátt
við menn og lög, ólíkt sumum
framkvæmdum sem við þekkjum.
Kárahnjúkavirkjun stóðst ekki
upprunalegt umhverfismat, það
gera hins vegar fyrirhugaðar
virkjanir sem tengjast ÍSAL. Ef
ekki má virkja í neðri hluta Þjórs-
ár er alveg ljóst að ekki verður
virkjað frekar. Sama má segja um
Hengilssvæðið, allir flokkar R-
listans samþykktu virkjun þar og
Sjálfstæðisflokkurinn var ekki á
móti. Hvað er þá málið, af hverju
er ekki bara stækkað? Jú, vegna
þess að til er íbúalýðræði í Hafn-
arfirði. Gott mál!
Kosið verður um málið 31. mars
næstkomandi, vonandi verður um-
ræðan málefnalegri nú en fyrir
fjörutíu árum. Starfsmenn ÍSAL
fagna ströngum mengunarkröfum
þær verða seint strangari en þeir
gera sjálfir. Við höfum undirgeng-
ist Kyotosamninginn það hafa líka
Kandamenn, Svisslendingar og
Frakkar gert, eigendur Alcan á
Íslandi, ólíkt sumum eigendum ál-
fyrirtækja sem við þekkjum. Það
þýðir að ekki verður hægt að reisa
álver í hverju kjördæmi eins og
frystihús forðum, heldur stöndum
við frammi fyrir vali. Stækkun í
Straumsvík, nýtt álver í Helguvík,
nýtt álver á Húsavík eða engin ný
álver. Sonur landráðamannsins er
ekki í vafa um valið, stækkum í
Straumsvík og hann veit að land-
ráðamaðurinn faðir hans er sam-
mála.
Ykkar einlægur.
Stækkum í Straumsvík
Eftir Loga Hjartarson:
Höfundur er starfsmaður Alcan.