Morgunblaðið - 30.06.2007, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Ástu Sóley Sigurðardóttur
astasoley@mbl.is
„AÐ REYNA að
skilja fólk í þess
eigin heimi,
hvernig það eldist
og hvers vegna
það þróar lífs-
hlaup sitt eins og
það hefur gert,
veltur allt á því á
hvaða tímabili
það lifir og ein-
stökum ákvörðunum sem það tek-
ur,“ segir dr. Glen H. Elder, prófess-
or í félagsfræði og sálfræði, en um
þetta fjallaði fyrirlesturinn „Að
rannsaka ævina í samhengi“ sem
hann hélt á vegum Háskóla Íslands á
dögunum.
Dr. Elder er heiðursprófessor við
Norður-Karólínuháskóla í Chapel
Hill í Bandaríkjunum og hefur hann
helgað sig rannsóknum á lífshlaupi
fólks eða „Life Course Studies“ en
hann segir að í fyrirlestrinum hafi
hann fjallað um áhrif ólíkra þátta á
heilsu fólks. „Ef þú vilt vita hvernig
fólk eldist verður þú að fylgjast með
því bókstaflega frá fæðingu. Atburð-
ir í lífi fólks marka tímabil sem renna
svo aftur saman í ferla, til dæmis
vinnuferil eða námsferil. Þessir ferl-
ar móta svo ásamt öðru heilsu okkar,
hvernig við eldumst, hvernig okkur
líður og hvernig okkur gengur á
eldri árum,“ segir dr. Elder.
Gott að hafa yfirlit
„Verið er að gera stóra langtíma-
rannsókn í Bandaríkjunum sem ég
hef verið að vinna að, en rannsóknin
nær til um 15.000 einstaklinga sem
við fáum lífsýni úr. Fylgst verður
með ýmsu, eins og kólesterólmagni í
blóði og hormónamagni. Þrátt fyrir
að vera ein dýrasta rannsókn sem
hefur verið gerð á þessu sviði eru
margir sannfærðir um að hún muni
margborga sig miðað við vitneskjuna
sem við munum fá.“
Dr. Elder segir mikilvægt að
heimilislæknar hafi gott yfirlit yfir
sögu sjúklings og fjölskyldu hans en
sú saga eigi ekki að takmarkast við
sjúkdóma. Rannsóknir eins og þessi
gefi ótrúlegar upplýsingar um það
hverjir geti verið sérstaklega næmir
fyrir umhverfinu og áföllum.
Hann segir byltingu hafa orðið í
þróun langtímarannsókna, í Banda-
ríkjunum hafi verið færri en tíu lang-
tímarannsóknir í gangi þegar hann
var að byrja en nú séu yfir 1.000
langtímarannsóknir í gangi.
Allir atburðir í
lífi fólks geta haft
áhrif á heilsuna
Dr. Glen Elder er sérfræðingur í lífs-
hlaupi fólks og prófessor í sálfræði
Dr. Glen Elder
GRUNDVALLARBREYTING er
að verða á þeim fjölmiðlaveruleika
sem fólk, ekki síst börn og ung-
menni, lifa við. Rannsóknir sýna
fram á minnkun í notkun barna á
„gömlum“ miðlum, Netið mætti
kalla miðil unga fólksins og hugtök
eins og fjölmiðlalæsi heyrast sífellt
oftar. Þetta skoðaði Hrund Þórs-
dóttir meðal annars í mastersritgerð
sinni í blaða- og fréttamennsku við
Háskóla Íslands, „Barnabókin og
fjölmiðlaumhverfi nútímans,“ þar
sem staða barnabóka og lesturs á
tímum háhraðatenginga er könnuð,
en verkefnið fékk nýverið lokaverk-
efnastyrk FS.
„Það er mjög mikilvægt að vera
vel læs á þessa nýju miðla en sú
þekking kemur ekki í staðinn fyrir
þá upplifun sem við fáum með því að
lesa bækur,“ segir Hrund sem hefur
áhyggjur af litlum lestri barna og
unglinga enda er lestur að minnka í
öllum aldurshópum, sérstaklega
þeim yngstu. Hún tekur þó ekki
undir verstu bölsýnisspárnar.
„En það er mjög mikilvægt að
kynna bækur fyrir börnum strax í
æsku. Öll börn vilja lesa sögur en
það þarf að halda bókunum að þeim
og kenna þeim að lestur er eðlilegur
hluti af tilverunni. Börn græða svo
mikið á því að lesa, í bókum lærir
maður ýmislegt um lífið og tilveruna
og svo er bara svo gaman að lesa!“
Færri bækur og lítil umfjöllun
Barnabækur fá þó ekki það pláss
sem þær þurfa. „Nýjum titlum
fækkar sífellt og erfitt getur verið
fyrir nýja höfunda að komast að. Þá
virðast neytendur ekki tilbúnir að
greiða jafn hátt verð fyrir góða
barnabók og góða fullorðinsbók.“
Fjölmiðlana segir Hrund ekki
standa sig nógu vel.
„Þeir sinna barnabókum alltof illa
og það er til dæmis afskaplega sjald-
gæft að barnabækur séu ritdæmdar,
þeir ritdómar sem ég sá um barna-
bækur fyrir síðustu jól má telja á
fingrum annarrar handar.“
Aðspurð hvaða barnabækur sitja
mest í ritgerðarsmiðnum á Hrund
erfitt með að takmarka sig en þær
sem komi fyrst upp í hugann séu
Sitji guðs englar þríleikurinn og Jón
Oddur og Jón Bjarni eftir Guðrúnu
Helgadóttur, Bróðir minn Ljóns-
hjarta og Lína Langsokkur eftir
Astrid Lindgren, heimspekisögur
Jostein Gaarder og Krummavík-
urbækur Magneu frá Kleifum.
Barnabókin og fjöl-
miðlaveruleikinn
Morgunblaðið/Eyþór
Bóklestur Barnabækur sjaldan ritdæmdar, segir Hrund Þórsdóttir.
SKIPULAGSSTOFNUN komst
fyrir rúmum mánuði að þeirri nið-
urstöðu að 2,5 MW rennslisvirkjun í
Hverfisfljóti við Hnútu í Skaftár-
hreppi þurfi ekki að fara í mat á
umhverfisáhrifum. Í fyrrahaust til-
kynntu ábúendur á Dalshöfða í
Skaftárhreppi að þeir hefðu í
hyggju að reisa virkjun í fljótinu.
Áformað er að reisa yfirfallskant
þvert yfir ána ofan við Lambhaga-
fossa sem beina vatni inn í að-
rennslisskurð við inntak virkjunar-
innar. Jafnframt virkjunarmann-
virkjum fyrirhuga landeigendur
Dalshöfða að leggja sjö kílómetra
langan vegslóða frá heimreiðinni að
stöðvarhúsi og er áætlað að þvera
Hverfisfljót með brú skammt suð-
vestur af Dalshöfða. Áætluð efnis-
þörf fyrir fyrirhugaða vegslóð og
plön nemur 15.000 rúmmetrum.
Skipulagsstofnun komst að þeirri
niðurstöðu, með tilliti til framlagðra
gagna framkvæmdaraðila, umsagn-
ir og viðbrögð framkvæmdaraðila
vegna þeirra, að 2,5 MW virkjun í
Hverfisfljóti sé ekki líkleg til þess
að hafa í för með sér umtalsverð
umhverfisáhrif og skuli því ekki háð
mati á umhverfisáhrifum. Í ákvörð-
un sinni undirstrikar stofnunin þó
mikilvægi þess að framkvæmdarað-
ili og aðrir sem að framkvæmdinni
komi viðhafi ákveðna verktilhögun
og mótvægisaðgerðir þannig að
framkvæmdin sé ekki líkleg til að
valda verulegum og óafturkræfum
áhrifum á umhverfið.
„Ál er ekki það sama
og orkuframleiðsla“
Landvernd skaut ákvörðun
Skipulagsstofnunar til umhverfis-
ráðherra og krafðist ógildingar
hennar. Náttúruverndasamtök Ís-
lands fylgdu í kjölfarið og kærðu
ákvörðunina. Eins og fram kom í
Morgunblaðinu í gær gagnrýna
náttúruverndarsamtökin ákvörðun
Skipulagsstofnunar harðlega og
telja að með framkvæmdunum yrði
miklum náttúruperlum fórnað fyrir
lítilræði af orku auk þess sem
margt bendi til þess að virkjunin og
samhliða vegagerð og efnistaka hafi
í för með sér veruleg umhverfis-
áhrif, líklegra meiri en réttlætan-
legt getur talist. „Ekki verður
framhjá þessu sjónarspili horft og
heldur ekki framhjá því að slíkir
töfrar bjóða upp á marga nýting-
armöguleika aðra en þann að fram-
leiða liðlega tonn af áli á ári,“ segir í
bréfi Landverndar til umhverfis-
ráðherra.
Ásdís E. Sigurjónsdóttir, bóndi á
Dalshöfða, segir það rétt eigenda
landsins að nýta það innan löglegra
marka og kveður að Náttúruvernd-
arsamtökin og Landvernd séu að
tala um allt aðra hluti í kæru-
bréfum til ráðherra en landeigend-
ur hyggist gera. Hún kveður skelfi-
legt að í bréfunum tali
náttúruverndarsamtökin um ál. „Ál
er ekki það sama og orkufram-
leiðsla, hún er notuð í ýmislegt ann-
að,“ segir Ásdís. Að hennar sögn
hyggjast þau selja orkuna ef úr
virkjunarframkvæmdum verður,
þótt ekki sé búið að gera ákveðinn
orkusamning.
Réttur landeigenda að
nýta land skynsamlega
Virkjun Deilt er um umfang umhverfisrasks með virkjuninni í Hverfisfljóti.
Eftir Friðrik Ársælsson
fridrik@mbl.is
Í HNOTSKURN
»Skipulagsstofnun telurvirkjun í Hverfisfljóti ekki
valda verulegu umhverfis-
raski.
»Náttúrverndarsamtökgagnrýna hins vegar
ákvörðun Skipulagsstofnunar
harðlega.
»Með framkvæmdunumyrði miklum náttúru-
perlum fórnað fyrir lítilræði
af orku.
»Landeigendur telja gagn-rýni umhverfissinna
byggða á röngum forsendum.
DOROTHEE
Lubecki hefur
verið ráðin menn-
ingarfulltrúi Suð-
urlands. Er þetta
nýtt starf á veg-
um Menningar-
ráðs Suðurlands.
Dorothee var ráð-
in úr hópi 21 um-
sækjanda.
Ákveðið var að ráða í starf menn-
ingarfulltrúa í kjölfar menningar-
samnings sem Samtök sunnlenskra
sveitarfélaga og fulltrúar ríkisins
gerðu fyrir kosningar í vor. Meira fé
rennur til menningar.
Dorothee Lubecki vann hjá At-
vinnuþróunarfélagi Vestfjarða í tæp
ellefu ár en sagði starfi sínu nýlega
lausu. Meginverkefni hennar hafa
tengst ferðamálum og uppbyggingu
ferðaþjónustu, nú síðast sem klasa-
stjóri í ferðaþjónustu- og menning-
arklasa Vaxtarsamnings Vestfjarða.
Hún tekur við nýju starfi í haust.
Aðrir umsækjendur voru Áslaug
Reynisdóttir, Einar Bergmundur
Árnason, Guðrún Halla Jónsdóttir,
Guri Hilstad Ólason, Helga Björg
Óskarsdóttir, Hjörtur Benediktsson,
Ingi Björn Guðnason, Jóhann Smári
Sævarsson, Katrín Sigurðardóttir,
Kristinn Jóhann Níelsson, Lárus
Vilhjálmsson, Linda Ósk Ólafsdóttir,
Markús A.G. Wilde, Ragnheiður
Jóna Ingimarsdóttir, Sif Karlsdóttir,
Sigurlín Sveinbjarnardóttir, Þorri
Jóhannsson, Þórný Björk Jónsdótt-
ir, Örn Guðmundsson og Örvar Birk-
ir Eiríksson.
Nýtt starf
menningar-
fulltrúa
Dorothee Lubecki
Skógarhlíð 18 • sími 595 1000 • www.heimsferdir.is
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Stökktu til
Fuerteventura
3. eða 10. júlí
frá kr. 34.990
Allra síðustu sætin
Heimsferðir bjóða frábært tilboð á síðustu sætunum til
Fuerteventura þann 3. júlí í viku eða 10. júlí í 2 vikur.
Þú bókar og tryggir þér sæti og 4 dögum fyrir brottför
færðu að vita hvar þú gistir. Gríptu tækifærið og tryggðu
þér sumarfrí á frábærum kjörum á vinsæla sumarleyfis-
stað.
Verð kr. 34.990
Netverð á mann, m.v. hjón með 2 börn,
2-11 ára, í íbúð í 1 viku.
Verð kr. 39.990
Netverð á mann, m.v. hjón með 2 börn,
2-11 ára, í íbúð í 2 vikur.
Verð kr. 44.990
Netverð á mann, m.v. 2 í
herbergi/stúdíó/íbúð í 1 viku.
Verð kr. 49.990
Netverð á mann, m.v. 2 í
herbergi/stúdíó/íbúð í 2 vikur.