Morgunblaðið - 30.06.2007, Blaðsíða 31

Jan Håkanson, heimilislæknirfrá Svíþjóð, var annar leið-enda á málþingi um áhættuog forvarnir fyrir hjarta- og
æðasjúkdóma, „Cardiovascular di-
sease Prevention – Carrots or Pills
for all?“
„Kannski er það framtíðin,“ segir
Jan, en bætir við: „Eru hjarta- og
æðasjúkdómar virkilega að verða al-
gengari dánarorsök eins og fjöl-
miðlar segja okkur?“ Svarið er sam-
kvæmt Anders Hernborg, sem er
einnig heimilislæknir og hinn leið-
andi málþingsins, neikvætt. Hann
segir rannsóknir sýna að dauðs-
föllum vegna hjarta- og æða-
sjúkdóma fækkar ört í flestum lönd-
um en dauðsföll vegna slysa og
krabbameins standi í stað.
Jan segist velta fyrir sér hvaðan
þessi þráláti orðrómur um fleiri
dauðsföll af völdum hjarta- og æða-
sjúkdóma komi, því að rannsóknir
sýni hið andstæða.
„Neikvæðu hliðarnar eru að auka-
verkanir eru ýmsar af polypillunni
en þær fara þó eftir samsetningu
hennar,“ segir Jan og bætir við að
aspirín, sem hafi verið notað í pill-
urnar m.a., ætti aldrei að gefa fólki
sem forvörn sem er í fyrsta forvarn-
arhópi, þ.e. fólki sem aldrei hefur
fengið hjartaáfall eða önnur hjarta-
og æðasjúkdómstilfelli.
Jan segir að gefin séu út viðmið í
flestum löndum þar sem tekið sé á
því hvar eigi að draga mörkin, þ.e.
hverjum eigi að ráðleggja lyfja-
meðferð og hverjir þurfi aðeins heil-
brigðari lífsstíl.
Í Svíþjóð eru viðmiðin ofar en í
Evrópu, þ.e. sænskir læknar ráð-
leggja lyfjameðferð sjaldnar en evr-
ópsku viðmiðin segja til um, en Jan
segir Bandaríkin vera sér á parti
þar sem fólk þurfi ekki að vera í
verulegum áhættuhópi þar í landi til
þess að lyfjameðferð sé ráðlögð.
Reykingar verstar
Aðalefni málþingins segir Jan
vera hvað heimilislæknar ráðleggi
fólki að gera til að minnka hættuna
á hjarta- og æðasjúkdómum og
hvernig þeir meta í hvaða áhættu-
hópi fólk sé. Leggur hann mikla
áherslu á skaðsemi reykinga og seg-
ir að fjórum árum eftir að fólk hætti
sé það aftur komið í sama áhættu-
hóp fyrir hjarta- og æðasjúkdóma
og fólk sem aldrei hefur reykt.
Einnig sagði hann minna salt, meira
grænmeti, fisk og ávexti hafa úr-
slitaáhrif sem forvörn ásamt reglu-
legri hreyfingu.
Jan segir að nú reyni læknar held-
ur að líta á heildina, fremur en að
meðhöndla eitt einkenni í einu, og
skoða samspil sjúkdóma eða ástands
og reyna að miða meðferð við heild-
armyndina.
astasoley@mbl.is
Heilbrigðir lífshættir
mikilvægastir
Morgunblaðið/G.Rúnar
Á að bjóða öllum yfir 55 ára aldri fyr-
irbyggjandi pillu, svokallaða polypillu
með margvíslega verkun, til að fyr-
irbyggja hjarta- og æðasjúkdóma?
Ásta Sóley Sigurðardóttir segir
þetta eina af spurningunum sem sett-
ar voru fram á þingi norrænna heim-
ilislækna sem fram fór fyrir skömmu.
Dauðsföllum af völdum hjarta- og æðasjúkdóma fer fækkandi
Fjórum árum eftir að fólk
hættir að reykja er það aft-
ur komið í sama áhættu-
hóp fyrir hjarta- og æða-
sjúkdóma og fólk sem
aldrei hefur reykt.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Hollt Einn af þeim þáttum sem læknar telja hafa úrslitaáhrif sem forvörn er regluleg hreyfing.
Heilsa Jan Håkansson, heimilislæknir segir heilbrigða
lifshætti bestu forvörnina fyrir hjarta- og æðasjúkdóma.
daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2007 31
Bíldshöfða 16 • 110 Reykjavík • Sími 557 2200 • E-mail broi@batik.is
Ísaumur og prentun
á húfur, boli og annan fatnað.
Mikil afkastageta.
BRÓDERING
OG SILKIPRENT
Fyrirtæki og félagasamtök
12&
3
4
12.0
0
1
Heimsferðir bjóða frábært tilboð á síðustu sætunum til Montreal 5. og 12.
júlí. Þetta er einstakt tækifæri til að njóta lífsins í þessari stórkostlega
spennandi borg. Það er frábært að skoða sig um, versla og njóta lífsins í
Montreal; fallegar byggingar, endalaust úrval verslana og veitingastaða
og mjög hagstætt verðlag. Gríptu tækifærið og smelltu þér til Montreal
og njóttu þess besta sem þessi spennandi heimsborg hefur að bjóða.
Montreal
5. eða 12. júlí
Sértilboð á
Travelodge Montreal
frá kr. 49.990
Vikuferð - síðustu sætin
Verð kr. 29.990
Netverð á mann. Flugsæti báðar leiðir með
sköttum.
Verð kr. 49.990 -
Netverð á mann. Flug, skattar og gisting í
tvíbýli á Travelodge Montreal m/morgun-
verði í 7 nætur.
Aukagjald fyrir einbýli kr. 19.900.
Munið Mastercard
ferðaávísunina
er stundum notað ef
fólk vill tala um ein-
hvern með niðrandi
hætti án þess að sá
hinn sami hafi nokkurn
tíma þjáðst af geðveiki.
En að vísu hafa ung-
lingar og ungt fólk um
nokkurt skeið notað
orðið geðveikur í já-
kvæðri merkingu eins
og Sigurður bendir á.
Hann er geðveikt góð-
ur í þessu, segja krakk-
arnir.
Breytt orðanotkun
getur skipt máli á fleiri
sviðum en þessu. Orðið
öryrki hefur fengið nei-
kvæða merkingu í tali fólks, þótt
engin ástæða hafi verið til að það
fengi neikvæða merkingu.
Þess vegna má velta því fyrir sér,
hvort tímabært sé að finna eitthvað
annað orð yfir þá, sem nú kallast ör-
yrkjar. Raunar má líka spyrja, hvort
ástæða sé til að merkja þennan þjóð-
félagshóp sérstaklega með einhverju
orði. Af hverju skyldi einstaklingur,
sem hefur af einhverjum ástæðum
skerta starfsgetu vera kallaður ein-
hverju sérstöku nafni? Er ekki ljóst
að í því eru fólgnir fordómar gagn-
vart því fólki, sem um er að ræða?
Viljum við búa til fordóma?
Sigurður Antonsson,framkvæmda-
stjóri, skrifaði um-
hugsunarverða grein
hér í Morgunblaðið sl.
sunnudag. Þar fjallaði
hann um orðanotkun í
sambandi við sjúk-
dóma og sagði:
„Augljóst er að orðið
geðklofi er ekki í sam-
ræmi við þekkingu
okkar á sjúkdómnum í
dag. Nafnið hefur
ákaflega neikvæða
merkingu og ber keim
af því, þegar menn áttu
ekki önnur ráð en að
loka sjúklinga inni til
að forða þeim frá hættum og jafnvel
glötun. Geðklofanafnið lýsir ótta
manna við þennan vágest.“
Þetta er rétt athugasemd hjá Sig-
urði Antonssyni. Fáir geðsjúkdómar
hafa vakið jafn mikinn ótta hjá fólki
og skízófrenía, sem á íslenzku hefur
verið gefið nafnið geðklofi. Í vitund
hins almenna borgara hefur þetta
verið ólæknandi sjúkdómur.
Orðanotkun skiptir máli. Miklu
máli. Það er full ástæða til að endur-
skoða alla orðanotkun í tengslum við
geðsjúkdóma. Sum orðin, sem notuð
eru hafa orðið að almennum skamm-
aryrðum. Orð eins og geðsjúklingur
 


 víkverji skrifar | vikverji@mbl.is