Morgunblaðið - 30.06.2007, Blaðsíða 30

lifun
30 LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
F
oreldrar mínir, Óskar
Gunnarsson og Jóna
Svanhvít Hannesdóttir,
áttu pínulítinn sum-
arbústað við Rauðavatn
en urðu að fara þegar herinn settist
þar að í stríðinu. Þau fóru strax að
leita sér að öðrum stað og óku um
Vatnsendalandið. Þar var þá ekkert
nema Vatnsendabærinn og tvö, þrjú
hús önnur. Þau gengu upp í hlíðina og
settust á hólinn hér norðan við húsið
og fannst útsýnið stórkostlegt.
Elliðavatn blasti við og fjallahring-
urinn allt í kring. Þau sögðu hvort við
annað: „Hér viljum við vera.“
Ekki var gróðrinum fyrir að fara á
þessum slóðum fyrir 65 árum, ekkert
nema ber melur og rofabörð en það
átti eftir að breytast. Bústaðurinn
var reistur á einu sumri og byrjað að
róta burtu grjóti og búa til flatir.
Gerður bendir á grjótgarð sem minn-
ir á grjótið sem rutt var burt. „Smám
saman fór mamma að planta blómum
en það höfðu foreldrar mínir ekki
gert við Rauðavatn.“
Móðirin hafði verið alin upp í
blómarækt, mamma hennar var mikil
ræktunarkona sem átti fallega garða
bæði við Grettisgötuna og síðar á
Karlagötu.
Vatnið hvarf bak við trén
„Það trúði því enginn að hér gætu
vaxið tré svo mamma byrjaði með
smáblómabeð en síðan bættist við
birki, reynir og víðir og loks greni- og
furutré og einnig lerki. Á myndum
frá 1950 sjást örfáar trjáplöntur og
1960 er rétt farið að sjást í pínulítil
grenitrén en barrtrén fóru ekki að
vaxa að ráði fyrr en upp úr 1970.“
Fyrir framan bústaðinn er him-
inhár barrskógur og Gerður segir að
þegar mamma hennar setti niður
fyrstu grenitrén hafi dönsk vinkona
hennar sagt: „Ertu alveg frá þér,
trén eiga eftir að byrgja útsýnið yfir
vatnið.“ Mamman svaraði: „Ég lifi
það aldrei.“ Hún lifði svo sannarlega
að sjá ekki vatnið og það í langan
tíma.
„Við töpuðum útsýninu en fengum
í staðinn nýtt loftslag. Í minningunni
var hér alltaf rok þegar ég var krakki
og við sífellt að hlaupa í skjól. Búnar
voru til lautir, bollar og skjólgarðar
en nú getur maður sest hvar sem er
og alls staðar er skjól.“
Hátt í tvö þúsund tegundir
Jóna, móðir Gerðar, var ótrúleg
blómakona sem safnaði bæði blóm-
plöntum, runnum og trjám. Fyrst
tíndi hún íslenskar plöntur úti í nátt-
úrunni og síðan byrjaði hún að kaupa
plöntur. „Það var farið á milli gróðr-
arstöðvanna á vorin og keypt og
keypt, allar nýjar tegundir sem þau
fundu og mamma hélt skrá yfir þetta
allt. Þegar landið var í mestum blóma
voru hér tæplega 2.000 tegundir,
blóm, runnar og tré sem mamma
sinnti um allt sumarið.“
Nútímafólki finnst ekki ýkja langt
upp í Vatnsendaland en á þessum
tíma var þar sveit. Á meðan Gerður
og Unnur systir hennar voru í skóla
fluttist fjölskyldan þangað uppeftir í
skólalok og aftur í bæinn þegar skól-
inn byrjaði á ný. Eftir að faðir Gerðar
dó 1970 hélt mamman áfram að vera í
sveitinni frá því í maíbyrjun og jafn-
vel út september. Bústaðurinn er úr
vikursteini, viðarklæddur að utan og
var hitaður upp með olíukyndingu
þar til rafmagnið kom. Í byrjun
fékkst rafmagn frá vindmyllu en raf-
magn kom síðan tiltölulega fljótt.
Vatnið kom úr brunni sem grafinn
var í félagi við nágrannana í næsta
bústað og vatni dælt upp með olíu-
mótor og handpumpu. Kamar var
bak við húsið. Jóna, móðir Gerðar,
dvaldi áfram í sveitinni á sumrin eftir
að hún missti manninn, en var gjarn-
an með barnabörnin hjá sér og hélt
áfram að sinna um blómin sín fram
yfir áttrætt. Enn þegar kraftar henn-
ar dvínuðu sá fljótt á blómskrúðinu
og margar blómtegundir hurfu með
ólíkindum fljótt, að sögn Gerðar.
Landið varð að byggingarlóð
„Ég hef notið sumranna hér alla tíð
og hugmyndin um að ég tæki við bú-
staðnum kviknaði þegar ég sat hér
ein eitt haustið og var að leggja loka-
hönd á bók. Ég leit þá einu sinni upp
og hugsaði með mér að núna værum
við kannski að tapa þessum dásam-
lega stað því mamma gat ekki lengur
hugsað um hann. Nokkru síðar
ámálgaði ég við mömmu að ég keypti
af henni bústaðinn og hún varð mjög
ánægð að vita að einhver myndi halda
utan um staðinn eftir hennar dag. “
Bústaðurinn er dagstofa, tvö her-
bergi, eldhús og bað. Það er hvort
tveggja í viðbyggingu sem Gerður lét
reisa því ekki var sturta í húsinu.
Hún segir hlæjandi að unga fólkið
hafi ekki getað verið hjá sér án sturt-
unnar þó að sjálf hafi hún vanist því
að þvo sér upp úr bala.
Allt frá sumrinu 1999 hefur Gerður
búið í „sveitinni“ á sumrin og sótt
þaðan vinnu, eins og aðrir sem búa í
hinu nýrisna Vatnsendahverfi. Hún
ákvað strax að halda ekki að ráði við
blómunum en hefur áhuga á trjánum
og bætir meira að segja við stöku
nýju tré af og til.
„Fyrir þremur til fjórum árum
stóð ég frammi fyrir því að hér voru
komnar götur allt í kring, og fyrr en
ég hafði búist við, og svo fóru húsin
að rísa. Nú er þessi hálfi hektari orð-
inn að skipulagðri lóð. Ég hef sótt um
leyfi til að stækka byggingarreitinn
og hef áhuga á að byggja hér nýtt
hús.“
Í fjarska heyrum við vélargný frá
nýbyggingunum en Gerður segir að
um helgar þegar vélarnar þagna finn-
ist sér þetta eins og það alltaf var,
enda sjái hún ekki húsin í kring fyrir
trjánum og það trufli sig ekki að
heyra í fólki.
Skógur Hátt í tvö þúsund tegundir gróðurs voru á landinu þegar mest var og inni á milli trjánna eru nú fallegar flatir og lautir, bekkir og brýr.
Flytur trúlega alveg í „sveitina“
Í miðjum „frumskóg-
inum“ við Elliðavatn
leynist lítill bústaður,
reistur árið 1942. Þar hef-
ur Gerður G. Óskars-
dóttir, fyrrverandi
fræðslustjóri Reykjavík-
ur, notið sumarblíðunnar
öll sumur frá fæðingu, ut-
an eins, er hún dvaldist í
Bandaríkjunum. Hún
sagði Fríðu Björnsdóttur
að nú hefði hún áhuga á að
reisa sér þar heilsárshús.
Undraveröld Gerður G. Óskarsdóttir í blómskrúði á veröndinni sinni við bústaðinn sem er við Elliðavatn.
Eilíf birta Eldhúsið er í viðbyggingu. Ein hliðin er gluggi og þakgluggi yfir. Dúkkuhúsið góða „Í þessu húsi lærði ég til húsmóður.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ég leit þá einu sinni
upp og hugsaði með
mér að núna værum við
kannski að tapa þess-
um dásamlega stað.