Morgunblaðið - 30.06.2007, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÍBÚALÝÐRÆÐIÐ BREIÐIST ÚT
Nánast í hverri viku birtastfréttir í fjölmiðlum, sem eruótvíræð vísbending um að
íbúalýðræðið sé að breiðast út. Skýr-
asta dæmið um það er auðvitað kosn-
ingin í Hafnarfirði um stækkun ál-
versins í Straumsvík. En þessi þróun
birtist okkur í smáu og stóru.
Síðustu daga hafa birtzt fréttir í
Morgunblaðinu um mótmæli íbúa í
vesturbæ Kópavogs gegn frekari
uppbyggingu á Kársnesinu. Þar hafa
íbúar brugðið á það ráð að hengja
upp mótmælaborða til þess að tjá
hug sinn auk fundarhalda og stofn-
unar samtaka.
Í Árborg eru hávær mótmæli gegn
ákveðnum skipulagshugmyndum,
sem þar eru á ferð og sumum íbúum
þykir ganga of langt.
Austur við Þjórsá eru höfð uppi
virk mótmæli gegn frekari virkjun-
um Landsvirkjunar þar. Í Vesturbæ
Reykjavíkur mótmæla íbúar stað-
setningu háhýsis, sem fyrirhugað er
að byggja. Í Mosfellssveit eru heitar
deilur um vegalagningu.
Allt er þetta til marks um að við
búum í samfélagi, þar sem lýðræði
fólksins er að skjóta rótum og full-
trúalýðræðið er á undanhaldi.
Þetta er ánægjuleg þróun. Þetta
er rétt þróun. Það er sjálfsagt og
eðlilegt að íbúar Árborgar taki
ákvörðun um skipulagsmál í bæjar-
félaginu í almennri atkvæðagreiðslu,
svo að dæmi sé tekið.
Forráðamenn sumra bæjarfélaga
hafa haft tilhneigingu til að yppta
öxlum, þegar íbúar hefja mótmæli.
Það er ekki hyggilegt að bregðast við
á þann veg. Þvert á móti eiga þeir að
ýta undir slíka þátttöku almennings í
málefnum sveitarfélaganna.
Nútímasamfélag auðveldar fólki
mjög að taka þátt í ákvörðunum, sem
þessum. Bæjarfélögin eru misjafn-
lega langt komin í netvæðingu en hin
æskilega netvæðing bæjarfélaganna
er sú, að öll opinber gögn sveitar-
stjórnanna séu aðgengileg fyrir
íbúana á netinu. Og þar með hafa
íbúarnir sömu aðstöðu og kjörnir
fulltrúar í bæjarstjórnum til þess að
setja sig inn í mál og mynda sér
skoðun á grundvelli allra þeirra upp-
lýsinga, sem fyrir liggja.
Þróunin í átt til hins beina lýðræð-
is, sem Morgunblaðið hefur nú boðað
og barizt fyrir í heilan áratug, verður
ekki stöðvuð úr þessu. Ekki vegna
þess, að stjórnmálamennirnir hafi
tekið því opnum örmum, þótt sumir
þeirra hafi gert það, heldur vegna
þess, að fólkið í landinu hefur tekið
þessar hugmyndir upp á sína arma
og byrjað að koma þeim í fram-
kvæmd.
Mótmælum, fundarhöldum, nýjum
hugmyndum, íbúasamtökum, hverfa-
samtökum, öllu þessu eiga forráða-
menn bæjarfélaganna að taka með
opnum huga, minnugir þess, að þeir
eru kjörnir í sveitarstjórnir til þess
að vinna fyrir fólkið en ekki fyrir
sjálfa sig.
Tími hins beina lýðræðis er runn-
inn upp. Með slíku lýðræði í fram-
kvæmd hefur lýðræðið náð þeirri
fullkomnun, sem hægt er að ná.
KOMIÐ Í VEG FYRIR HRYÐJUVERK
Tvær sprengjur fundust í tveimurbifreiðum í London í gær og voru
gerðar óvirkar. Sérfræðingar segja að
sprengjurnar hefðu getað valdið tölu-
verðu manntjóni. Vitað er að önnur
sprengjan var gerð úr gashylkjum, um
60 lítrum af eldsneyti og nöglum, sem
hefðu þeyst í allar áttir við spreng-
inguna. Sagt var að hin sprengjan
hefði verið svipuð að gerð. Báðar voru
bílsprengjurnar á stöðum þar sem bú-
ast mætti við að fjöldi fólks væri á
ferli.
Ekki er vitað hverjir hugðust
fremja tilræðin. Haft var eftir heim-
ildarmönnum að böndin beindust að
„jihadistum“, en annars konar samtök
hefðu ekki verið útilokuð. Sagt var að
aðferðin væri svipuð og þegar breskur
múslími, Dhiren Barot að nafni, hugð-
ist í meintu tilræði sprengja upp bygg-
ingar með gashylkjum í bifreið. Það
má teljast heppni að fyrri sprengjan
fannst, en lögreglu á Bretlandi hefur
verið hrósað fyrir fagleg vinnubrögð
við að gera sprengjurnar óvirkar.
Aðeins eru tveir dagar frá því að
Gordon Brown settist í stól forsætis-
ráðherra. „En þetta atvik minnir okk-
ur á þörfina á að halda vöku okkar öll-
um stundum og vera vakandi fyrir
vísbendingum um aðgerðir,“ sagði
Brown í gær.
Bretar hafa fengið sinn skerf af
hryðjuverkum í áranna rás. Haft hef-
ur verið eftir sérfræðingum að það sé
tæplega tilviljun að fremja hafi átt til-
ræðið svo skömmu eftir valdaskiptin.
Einnig hefur verið bent á að eftir viku,
7. júlí, verða tvö ár liðin frá sprengju-
tilræðunum í London sem kostuðu 56
manns lífið.
Hryðjuverk eru ógeðfelld og óverj-
andi baráttuleið. Á okkar tímum láta
hryðjuverkamenn sig einu varða þótt
almennir borgarar bíði fjörtjón í
ódæðisverkum þeirra og oft er það
markmiðið. Atvikið í London sýnir að
þegar síst varir getur hryllingurinn
dunið yfir. Forvitnilegt verður að sjá
hvernig bresku rannsóknarlögregl-
unni mun ganga að átta sig á því hverj-
ir hugðust fremja tilræðin og má búast
við að nú verði ófáum stundum varið í
að fara yfir upptökur myndavéla í ná-
grenni við staðina þar sem sprengj-
urnar fundust.
Markmið hryðjuverkamanna er að
grafa undan hinu opna samfélagi. Það
er mildi að ekki fór illa í London í gær
og víst að hryðjuverkamenn munu aft-
ur reyna að láta til skarar skríða. Íbú-
ar London eru þekktir fyrir að taka
áföllum af æðruleysi og sú var einnig
raunin í gær. En það er rétt að hafa í
huga að þá samfélagsgerð, sem
hryðjuverkamenn beina vopnum sín-
um gegn, er að finna víðar, þar á meðal
á Íslandi. Þótt þeir hafi ætlað að láta
til skarar skríða á Bretlandi beinast
aðgerðir þeirra í raun gegn lýðræði og
frelsi hvar sem það er að finna. Og
þeir, sem ógnin beinist gegn, eiga að
standa saman.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
ÁFORM um að kolefnisjafna
starfsemi fyrirhugaðs álvers Alcoa
á Bakka við Húsavík hafa vakið
mikla athygli. Að sögn Bergs Elías-
ar Ágústssonar, sveitarstjóra í
Norðurþingi, er hér um mjög metn-
aðarfullt verkefni að ræða. Hann
segir alla sem að því koma meðvit-
aða um að verkefnið taki áratugi.
Samkvæmt upplýsingum Bergs
verður skógurinn gríðarlega stór á
íslenskan mælikvarða, eða um 500-
800 ferkílómetrar að flatarmáli og í
honum 150 milljón plöntur. Til sam-
anburðar er allur Reykjanesskagi
vestan Hafnarfjarðar um 800 fer-
kílómetrar, en vestan Kúagerðis um
500. Fram hefur komið að Stefán
Thors, skipulagsstjóri ríkisins, telur
slíkan skóg háðan umhverfismati og
að sveitarfélaginu beri að hafa hann
inni á aðalskipulagi.
Líffræðileg fjölbreytni í hættu
Jón Gunnar Ottósson, forstjóri
Náttúrufræðistofnunar Íslands,
segir það skjóta skökku við að um
leið og menn leggi sig fram um að
uppfylla skuldbindingar sínar sam-
kvæmt Kyoto-bókuninni með kol-
efnisjöfnun sé sneitt hjá því að setja
skógræktarframkvæmdir í um-
hverfismat og þannig gengið út á
skjön við systursamninga hennar
um verndun lífríkisins. „Ríó-samn-
ingurinn um líffræðilega fjölbreytni
og Bernarsamningnurinn um vernd
villtrar náttúru í Evrópu leggja þær
skyldur á aðila að vinna eftir ströng-
um reglum um innfluttar tegundir,
sérstaklega þegar ágengar innflutt-
ar tegundir eru annars vegar. Menn
eru á mjög gráu svæði hvað þetta
varðar,“ segir hann. „Skógræktin
byggir að miklu leyti á innfluttum
tegundum.“ Hann segist alls ekki
andsnúinn því að innfluttar tegund-
ir séu notaðar, en hins vegar þurfi
að setja miklu betri reglur um notk-
un þeirra. Það eigi að gera sam-
kvæmt náttúruverndarlögum en
hafi ekki verið gert.
Hömlulaus skógrækt
Jón Gunnar segir skógrækt nú-
orðið gríðarlega mikla hér á landi,
en þegar verkefni eins og það sem
talað er um í sambandi við álverið
bætist við sé verið að boða mjög
miklar breytingar á lífríki landsins
á skömmum tíma. Hann telur að
ekki sé haldið nógu vel utan um
skógrækt hér á landi, ekki sé unnið
skipulega að því hvar eigi að rækta
skóg og hvar ekki. Kallar hann
skógrækt hérlendis skipulags- og
hömlulausa. Skógar hafa að hans
mati mikil áhrif á umhverfið, bæði á
þeim svæðum þar sem þeir eru
ræktaðir en einnig utan þeirra.
Skógar dragi raka úr jarðvegi,
gangi á búsvæði villtra íslenskra
plantna og breyti fuglalífinu mikið.
Hann segir að lögum á þessu sviði
sé einfaldlega ekki beitt og líklegt
að Skipulagsstofnun sé ekki til-
kynnt um öll þau skógræktarverk-
efni sem eru tilkynningarskyld, í
ljósi þess hve fáar tilkynningar hafi
borist henni.
Helstu lög á þessu sviði eru lög
um mat á umhverfisáhrifum áætl-
ana, lög um mat á umhverfisáhrif-
um, náttúruverndarlög og skipu-
lagslög.
200 hektara reglan
Hólmfríður Sigurðardóttir, yfir-
maður umhverfissviðs Skipulags-
stofnunar, segir allar skógræktar-
framkvæmdir á verndarsvæðum og
aðrar framkvæmdir sem n
hektara lands eða meira til
arskyldar til stofnunarinn
þess efnis var sett árið 2000
urskoðun á lögum um m
hverfisáhrifum. Berist ti
um verkefni er það hlutver
lagsstofnunar að ákveða h
komandi skógrækt þurfi a
gangast mat á umhverfi
eða ekki. Sex skógræk
SOFFÍA Waag Árnadóttir, fram-
kvæmdastjóri Kolviðar, sjóðs
sem býður einstaklingum og fyr-
irtækjum að kolefnisjafna neyslu
sína og rekstur, leggur áherslu
á að ýmislegt sé tengt við sjóð-
inn sem ekki sé honum skylt.
Bílasalar auglýsi nú græna bíla
og víðs vegar ætli menn sér að
kolefnisjafna hitt og þetta. Hún
tekur skýrt fram að það tengist
Kolviði ekki. Eina skógrækt-
arland Kolviðar er Geitasandur
á Suðurlandi.
Athygli vekur að skógurinn á
Geitasandi verður 190 hektarar,
rétt undir mörkum tilkynning-
arskyldu til Skipulagsstofnunar.
Soffía segist ekki telja það stafa
af lögum og reglum. Í farvatn-
inu sé að auka skóglendi Kolvið-
ar og þar sé hugsunin: Því
stærra því betra, Kolviður muni
fara eftir öllum reglum sem hon-
um verða settar um umhverf-
isvernd.
Um gagnrýni forstjóra Nátt-
úrufræðistofnunar segir Soffía:
„Hömlulaus skógrækt er eitt-
hvað sem við stefnum ekki að,
Kolviður hefur leiðbeiningar
Skógræktarfélags Íslands að
leiðarlj
unnar v
samráð
helstu n
úruvern
arsamt
landi. L
og land
hljóta a
mikilvæ
hér á la
Það er
langt síðan við sáum loft
af Suðurlandi þar sem la
bókstaflega fauk á haf ú
er því langt í land með a
hömlulaus skógrækt verð
vandamál hér á landi.“
Kolefnisjöfnun er ónei
tískuorð í dag. Soffía seg
við þó ekki bólu sem spr
endanum, þegar fólk mis
ann. ,,Kolefnisjöfnun gen
á að selja kolefnisbinding
vegna þarf að tryggja að
verði undir skógi í langa
Það er forsenda Kolviðar
að hægt sé að mæla kole
isbindinguna og ferlið sé
frá byrjun til enda. Þetta
langtímaverkefni sem er
til að vera.“
„Í þann tíma var
vaxið milli fjalls
Skógrækt á Íslandi er
orðin mjög umfangs-
mikil. Skógar eru jafnvel
ræktaðir til að jafna los-
un einstaklinga og fyrir-
tækja á gróðurhúsaloft-
tegundum. En hvert er
stefnt, er skógræktin
hömlulaus?
Sígrænt Skógrækt er í mikilli sókn hérlendis. Brátt munu stór sv
legir á að líta, en íslenskar jurtir, votlendi og mófuglalíf þurfa þó
Langt í hömlulau
skógrækt hérlend
Soffía Waag
Árnadóttir