Morgunblaðið - 23.07.2007, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 2007 27
flugum loks í þyrlu hans í veg fyrir
járnbrautarlest til Stokkhólms. Síð-
ar spurði bandarískur prófessor sem
starfaði nokkuð í Svíþjóð mig hvort
það væri satt að við hefðum tveir með
aðstoð eins heimamanns mælt alla
þrjá jöklana. Í Bandaríkjunum dytti
engum í hug að slíkt yrði gert án fjöl-
menns leiðangurs sem kostaði offjár.
Hann féllst loks á að trúa þessu en
skildi það ekki, enda hitti hann aldrei
Jón.
Á Grænlandjökul fórum við Jón og
fundum á 90 m dýpi átta herflugvélar
sem nauðlentu þar 1942. Menn vissu
óljóst hvar þær væru en með skipu-
legri hernaðaráætlun fundust þær
allar. Án Jóns hefði þessi íslenska út-
rás ekki tekist. Ein vélin var síðan
grafin upp og flýgur nú um loftin blá
og nefnist „Glacier girl“. Jón kom
upp hitaveitu í skálum Jöklarann-
sóknafélags Íslands á Grímsfjalli,
setti saman rafstöð sem knúin er af
jarðhitanum svo að skrá megi jarð-
skjálfta og veður og senda gögn til
byggða.
Það er mikið lán að hafa átt eins
ósérhlífinn samstarfsmann og
traustan félaga sem Jón Sveinsson.
Frá unglingsárum barðist hann gegn
sykursýki af slíku æðruleysi að hann
varð fyrirmynd annarra sem lifa með
þann óvægna sjúkdóm. Við getum
hins vegar öll lært af honum þegar
hallaði á hann í glímunni við ellina og
heilsuleysi. Jón var einstakur gæfu-
maður í einkalífi og jafnræði með
honum og Helgu konu hans. Hjá
henni og afkomendum þeirra er sam-
úð okkar. Blessuð sé minning Jóns
Sveinssonar.
Helgi Björnsson.
Fráfall vinar míns og samstarfs-
manns, Jóns Sveinssonar, hefði ekki
átt að koma mér á óvart þar sem ég
hafði fylgst með langvinnum veikind-
um hans. Engu að síður var mér
mjög brugðið þegar ég heyrði frétt-
ina, og ég hygg að svo hafi verið um
alla sem þekktu Jón. Hann var ein-
stakur maður, gæddur óvenjulegum
mannkostum.
Kynni okkar Jóns hófust árið 1973,
skömmu eftir að hann hóf störf við
Raunvísindastofnun Háskólans sem
rafmagnstæknifræðingur. Jón var
afar fjölhæfur og einstaklega laginn
við að leysa vanda þeirra mörgu sem
til hans leituðu. Með árunum þurfti
ég sífellt oftar á aðstoð hans að
halda, og loks fór svo að hann varð
formlega starfsmaður þeirrar deild-
ar sem ég veitti forstöðu. Jón gegndi
lykilhlutverki við að koma á staf-
rænni skráningu gagna í segulmæl-
ingastöð stofnunarinnar og fann
bráðsnjalla leið til að endurbæta
ómissandi mælitæki sem margir
höfðu glímt við án árangurs. Úr-
lausnarefnin voru margvísleg og alls
ekki bundin við sérgrein Jóns. Hann
var sannkallaður þúsundþjalasmið-
ur. Alltaf var hann léttur í lund og
uppörvandi í öllu samstarfi.
Jón átti langtímum við heilsuleysi
að stríða. Upphafið mátti rekja til
sykursýki sem hrjáði hann frá unga
aldri. Oftar en einu sinni bjargaðist
Jón úr dauðans greipum. Lífgjöfina
mátti hann þakka góðum læknum, en
ekki síður þrotlausri árvekni og
umönnun konu sinnar, Helgu Har-
aldsdóttur. Sjúkrasaga Jóns væri
efni í langa ritgerð og verður ekki
rakin hér. Henni þyrfti þó að gera
skil á öðrum vettvangi, því að hún er
dæmi um það hvernig bjartsýnis-
maður getur með dugnaði og þraut-
seigju sigrast á hinum þyngstu
þrautum. Það var með ólíkindum að
Jón skyldi stunda vinnu sína síðustu
árin, jafnþjakaður og hann var.
Um leið og ég kveð Jón og minnist
hans með þakklæti votta ég og fjöl-
skylda mín aðstandendum hans inni-
lega samúð.
Þorsteinn Sæmundsson.
Í dag kveð ég góðan dreng og fé-
laga til margra ára, Jón Sveinsson.
Kynni okkar Jóns hófust haustið
1971 þegar Jón var ráðinn sem
tæknifræðingur við Eðlisfræðistofu
Raunvísindastofnunar Háskólans.
Jón tók þá við verkefni sem ég hafði
með höndum og tengdist flugsegul-
mælingum prófessors Þorbjörns
Sigurgeirssonar.
Síðan var Jón mikið með Þorbirni
við flugsegulmælingarnar og fóru
þeir víða um landið.
Síðar þegar ég kom heim frá námi
og hóf aftur störf á Raunvísinda-
stofnun þá deildum við Jón vinnuað-
stöðu og síðar skrifstofu til margra
ára og vorum alla tíð nánir sam-
starfsmenn. Alltaf var gott að leita
ráða hjá Jóni.
Jón var hugmyndaríkur og drif-
andi í öllu sem hann tók sér fyrir
hendur og kenndi þar margra grasa.
Við áttum einnig margar góðar
stundir saman á ferðalögum sem
tengdust starfinu, ókum m.a. um
landið þvert og endilangt, vorum á
jöklum landsins við jöklamælingar,
sem stóðu stundum allt upp í 6 vikur.
Jón var og virkur í starfsmanna-
félagi stofnunarinnar. Hann var um
tíma fulltrúi starfsmanna í stjórn
stofnunarinnar og samhliða því for-
maður starfsmannafélagsins. Alltaf
sami krafturinn.
Ég sendi Helgu og fjölskyldunni
innilegar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Jóns.
Marteinn Sverrisson.
Það eru búin að vera mörg góð ár
sem við Jón höfum verið vinnufélag-
ar, nú síðustu árin í Háloftadeild
Raunvísindastofnunar Háskólans.
Andrúmsloftið á vinnustað er eitt af
því mikilvægasta í lífi hins vinnandi
manns. Jón var þannig maður að öll-
um leið vel í nærveru hans, og hann
féll vel inn í vinnuhópinn í deildinni,
þar sem allir voru eins og bestu vinir.
Það var sama hvaða verki Jón kom
að, oftast fann hann bestu lausnina.
Að leiðarlokum er ég þakklátur
fyrir að hafa átt Jón sem vinnufélaga
og vin. Ég votta eftirlifandi ættingj-
um dýpstu samúð.
Pálmi Ingólfsson.
Það var mikið happ fyrir Raunvís-
indastofnun að Jón Sveinsson skyldi
ráðast þar til starfa árið 1971. Hann
hafði öðlast mikla reynslu og færni á
sjöunda áratugnum í tækniþjónustu
við síldveiðiflotann fyrir Austurlandi,
oft við erfiðar aðstæður, vökur og ill
veður. Vegna sykursýki vildi hann nú
fara í léttara starf með reglu á vinnu-
tíma. Þetta gekk eftir í fyrstu en
brátt sótti vinnan á Raunvísinda-
stofnun þó í sama farið, langar flug-
ferðir til segulmælinga, uppsetningu
og viðhald skjálftamæla um allar
sveitir og á hálendinu, og rannsókn-
arleiðangra á jöklum í rysjóttu veðri.
Á þessum árum voru margir ungir
rannsakendur að hasla sér völl við
Raunvísindastofnun undir hand-
leiðslu Þorbjarnar Sigurgeirssonar.
Þar sem efni voru lítil þurfti að smíða
rannsóknartækin og þar reyndi á
færa tæknimenn, svo sem Jón, Mar-
tein Sverrisson, Ævar Jóhannesson
og Karl Benjamínsson. Menn réðust
ekki á garðinn þar sem hann var
lægstur, heldur voru nýttar nýjustu
uppgötvanir í eðlisfræði og tækni.
Þar má nefna segulómun, Möss-
bauerhrif við rannsókn á bergsýnum,
staðsetningu með lóran og gervi-
tunglum fyrir flugsegulmælingar og
íssjármælingar á jöklum, gagna-
sendingar með örbylgjum frá mæli-
tækjum í óbyggðum og örtölvutækni
við skráningu og meðhöndlun gagna,
sem átti eftir að bylta vinnslu í fisk-
iðnaði. Eggert V. Briem studdi flest
þessi verkefni með rausnarlegum
gjöfum og naut þess að sjá styrki
sína ryðja nýjar brautir, enda hug-
vitsmaður sjálfur.
Strax á fyrsta starfsári fékk Jón
það hlutverk að koma upp neti
skjálftamæla á Reykjanesskaga sem
sendu gögnin með fjarskiptatækjum
í hús Raunvísindastofnunar við Dun-
haga. Tímamerki voru numin frá er-
lendum útvarpsklukkum og öll gögn-
in skráð á segulbönd. Þetta verkefni
leysti Jón með prýði og það ruddi
brautina fyrir þá tækni skjálftamæl-
inga sem síðar hefur verið beitt við
vöktun eldfjalla og skjálftasvæða.
Sumarið 1972 þróuðust hugmynd-
ir um landsnet skjálftamæla sem
þeir Jón, Marteinn og Karl hönnuðu
og smíðuðu. Það kom mest í hlut
Jóns að koma þessum stöðvum upp
og semja um gæslu þeirra við bænd-
ur. Einn leiðangur til Austfjarða gaf
okkur tilefni til að kynnast æsku-
heimili Jóns á Stöðvarfirði og föður
hans Sveini. Hann var allt í senn,
smíðaði eldhúsinnréttingar, af-
greiddi bensín staðarins, reri til
fiskjar fyrir gesti og klippti nágrann-
ana, þegar þeir litu inn. Jón átti
greinilega ekki langt að sækja
atorku og fjölhæfni.
Jón átti drjúgan hlut í íssjármæl-
ingum á jöklum og þau hjónin, Helga
og Jón, urðu meðal virkustu félaga í
Jöklarannsóknafélaginu um hríð.
Meðal nýstárlegra verkefna sem Jón
átti stóran hlut í var rannsóknastöð á
Grímsfjalli, knúin með varmarafstöð.
Loftblönduð jarðgufa var einnig
leidd í varmaskipta til að hita skála
félagsins.
Allt verklag Jóns bar vitni um sér-
staka hugulsemi og þrautseigju, hug-
kvæmni og færni sem fáir geta til
jafnað. Hans verður lengi minnst á
Raunvísindastofnun.
Við Guðlaug vottum Helgu og fjöl-
skyldu allri innilega samúð.
Sveinbjörn Björnsson.
Tilraunavísindi eru teymisvinna
tæknimanna og verkfræðinga sem
sjá um hönnun, rekstur og viðhald
rannsóknatækja og sérfræðinga sem
túlka niðurstöður mælinga og koma
þeim á framfæri á viðkomandi fræða-
sviði. Framfarir á sviði tilraunavís-
inda við Raunvísindastofnun Háskól-
ans hafa frá upphafi byggst á færni
og þekkingu útsjónarsamra tækni-
manna og verkfræðinga sem tileink-
að hafa sér nýjustu tækni og nýtt
hana jafnóðum til hönnunar mæli-
tækja sem henta við íslenskar að-
stæður.
Jón Sveinsson, rafmagnstækni-
fræðingur, leiddi mörg verkefni á
sviði tækjaþróunar á farsælum
starfsferli við Raunvísindastofnun
Háskólans. Hann var lykilmaður í
hönnun og smíði Landsnets jarð-
skjálftamæla og íssjár til mælinga á
þykkt íslenskra jökla. Hann sá um
uppsetningu fyrstu varmarafstöðv-
arinnar hérlendis, sem reist var á
jarðhitaborholu á Grímsfjalli vorið
1982 og enn sér rannsóknastöðinni
þar fyrir orku. Þá hannaði hann bún-
að til stafrænna mælinga jarðsegul-
sviðsins. Hin síðari ár hafði hann um-
sjón með endurnýjun og viðhaldi
tækjabúnaðar Háloftadeildar til seg-
ulsviðsmælinga og sá auk þess um
úrvinnslu mælinganna. Jón var mjög
útsjónarsamur og fljótur að átta sig
ef eitthvað fór úrskeiðis og því voru
bilanir sjaldan langvinnar.
Jón var traustur og skemmtilegur
vinnufélagi og vinur sem ekki lét al-
varlega sykursýki aftra sér frá erf-
iðum rannsóknaleiðöngrum og við-
gerðarferðum um landið. Hann sá
m.a. um viðgerðir á Landsneti jarð-
skjálftamæla. Jón var aufúsugestur
á bæjum þar sem hann gerði ekki
bara við bilaða jarðskjálftamæla
heldur einnig heimilistæki umsjón-
armanna. Jarðskjálftamælarnir urðu
að vísu að nauðsynlegum heimilis-
tækjum enda skrá þeir ekki bara
hreyfingar jarðarinnar, heldur nema
þeir umferð og vindstyrk sem
skjálftabændur gátu nýtt sér á ýms-
an hátt. Jóni var ennfremur umhug-
að um að bæta útvarpsskilyrði á af-
skekktum bæjum með uppsetningu
sérhannaðra útvarpsloftneta. Margir
fengu þá loksins að njóta sinfónískra
tilbrigða án suðs og skruðninga á
öldum ljósvakans.
Á jöklum var Jón þó mest í essinu
sínu. Vorleiðangrar Jöklarannsókna-
félagsins á Vatnajökul eru vinnu- og
skemmtiferðir þar sem lítill þver-
skurður þjóðfélagsins vinnur sam-
hliða að margvíslegum rannsóknar-
verkefnum. Hver þátttakandi leggur
sitt af mörkum, hvort sem þar er sér-
þekking á jöklum, jarðskjálftum,
varmarafveitum, bifreiðavirkjun,
trésmíðum eða heimilishaldi við
frumstæðar aðstæður. Jón og Helga,
eiginkona hans, tóku virkan þátt í
starfsemi Jöklarannsóknafélags Ís-
lands um áratuga skeið. Í
Grímsvatnaskála með þeim var
ávallt glatt á hjalla, tekið lýsi, sagðar
sögur og mikið sungið.
Síðustu árin hafði heilsu Jóns
hrakað nokkuð, en það hélt honum
ekki frá vinnu og fátt vissi hann
skemmtilegra en að koma í segul-
mælingastöðina í Leirvogi. Þar hafði
hann lagt metnað sinn í að gera allt
sem best úr garði og munum við búa
að því um langt skeið.
Að leiðarlokum minnumst við ár-
angursríks og ánægjulegs samstarfs
og vottum aðstandendum Jóns hlut-
tekningu.
Bryndís Brandsdóttir,
Gunnlaugur Björnsson.
Jón Sveinsson er fallinn frá, langt
fyrir aldur fram. Samt er það svo, að
hann lifði lengri, gæfuríkari og frjó-
samari ævi en nokkur sem til þekkti
hafði þorað að vona. Líf hans frá því
um tvítugt, er hann greindist með ill-
vígan, ólæknandi sjúkdóm, var ein
samfelld hetjusaga. Saga ljúfmennis,
sem af áræði, léttri lund, þolinmæði
og fádæma dugnaði skóp sér það
hamingjulíf, sem hann lifði til hinstu
stundar. Hann eignaðist fjölskyldu,
sem stóð með honum eins og klettar í
baráttu hans og hann var henni aldr-
ei byrði, heldur hamingjuuppspretta.
Jón var félagslyndur og vinmargur,
hrókur alls fagnaðar í vinahópi, enda
fróður, góður sagnamaður og
skemmtilegur. Þess vegna var það
mikið áfall fyrir hann, að eftir eitt
áfallið, hjartastopp, missti hann
stóra kafla af minningum. En Jón
gafst ekki upp frekar en endranær.
Af takmarkalausri elju rifjaði hann
smátt og smátt upp minningarnar og
raðaði þeim saman. Þekkti hann ekki
einhvern, sem hann hafði þekkt áður,
hætti hann ekki fyrr en hann mundi
eftir viðkomandi.
Á tuttugu ára stúdentsafmæli
hans hitti ég hann, hafði þá ekki séð
hann í nokkur ár, og spurði um heils-
una. Það lýsir honum vel, að efst í
huganum var þakklæti fyrir að hafa
ekki glatað sjón.
Á fjörutíu ára stúdentsafmæli sínu
árið 2006 fór hann á sólbjörtum sum-
ardegi út í Hrísey, Gekk þar lungann
úr deginum við staf, á fótum sem
hann fann ekki fyrir lengur. Hann
skemmti sér konunglega í þessari
ferð, sem sennilega hefur verið hans
hinsta gönguferð í guðsgrænni nátt-
úrunni.
Ég hef heyrt, að fólk, sem þjáist af
sama sjúkdómi og hann, líti til hans
sem skínandi fordæmis í baráttu
sinni. Æðruleysi hans, glaðværð og
þrek á erfiðum stundum veitir því
von og þrek til þess að standa af sér
áföllin.
Að loknu námi starfaði Jón sem
rafeindavirki á heimaslóðum sínum á
Austfjörðum. Að loknum síldarárun-
um fyrir austan hóf hann störf hjá
Raunvísindadeild Háskóla Íslands
og starfaði þar unz starfsþrek hans
þraut. Þar átti hann glæstan starfs-
feril við rannsóknir og vísindastörf,
sem nýtast munu til almennings-
heilla um ókomin ár.
Jóns Sveinssonar mun verða sárt
saknað af þeim, sem þekktu hann og
áttu hann að vini en eftir sitja fagrar
minningar um góðan dreng.
Helgu, eftirlifandi eiginkonu hans,
Sveini, Haraldi og fjölskyldum
þeirra færi ég, eiginkona mín, Bjarn-
veig og dóttir okkar, Fríða, sem var
verðandi tengdadóttir Jóns og Helgu
í átta ár, okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Jón Ólafur Þórðarson.
Jón Sveinsson er fallinn frá, langt
fyrir aldur fram. Samt er það svo, að
hann lifði lengri, gæfuríkari og frjó-
samari ævi en nokkur sem til þekkti
hafði þorað að vona. Líf hans frá við
um tvítugt, er hann greindist með ill-
vígan, ólæknandi sjúkdóm, var ein
samfelld hetjusaga. Saga ljúfmennis,
sem af áræði, léttri lund, þolinmæði
og fádæma dugnaði skóp sér það
hamingjulíf, sem hann lifði til hinstu
stundar. Hann eignaðist fjölskyldu,
sem stóð með honum eins og klettar í
baráttu hans og hann var henni aldr-
ei byrði, heldur hamingjuuppspretta.
Jón var félagslyndur og vinmargur,
hrókur alls fagnaðar í vinahópi, enda
fróður, góður sagnamaður og
skemmtilegur. Þess vegna var það
mikið áfall fyrir hann, að eftir eitt
áfallið, hjartastopp, missti hann
stóra kafla af minningum. En Jón
gafst ekki upp frekar en endranær.
Af takmarkalausri elju rifjaði hann
smátt og smátt upp minningarnar og
raðaði þeim saman. Þekkti hann ekki
einhvern, sem hann hafði þekkt áður,
hætti hann ekki fyrr en hann mundi
eftir viðkomandi.
Á tuttugu ára stúdentsafmæli
hans hitti ég hann, hafði þá ekki séð
hann í nokkur ár, og spurði um heils-
una. Það lýsir honum vel, að efst í
huganum var þakklæti fyrir að hafa
ekki glatað sjón.
Á fjörutíu ára stúdentsafmæli sínu
árið 2006 fór hann á sólbjörtum sum-
ardegi út í Hrísey, Gekk þar lungann
úr deginum við staf á fótum, sem
hann fann ekki fyrir lengur. Hann
skemmti sér konunglega í þessari
ferð, sem sennilega hefur verið hans
hinsta gönguferð í guðsgrænni nátt-
úrunni.
Ég hef heyrt, að fólk, sem þjáist af
sama sjúkdómi og hann, líti til hans
sem skínandi fordæmis í baráttu
sinni. Æðruleysi hans glaðværð og
þrek á erfiðum stundum veitir því
von og þrek til þess að standa af sér
áföllin.
Að loknu námi starfað Jón sem
rafeindavirki á heimaslóðum sínum á
Austfjörðum. Að loknum síldarárun-
um fyrir austan hóf hann störf hjá
Raunvísindadeild Háskóla Íslands
og starfaði þar unz starfsþrek hans
þraut. Þar átti hann glæstan starfs-
feril við rannsóknir og vísindastörf,
sem nýtast munu til almennings-
heilla um ókomin ár.
Jóns Sveinssonar mun verða sárt
saknað af þeim, sem þekktu hann og
áttu hann að vini en eftir sitja fagrar
minningar um góðan dreng.
Helgu, eftirlifandi eiginkonu hans,
Sveini, Haraldi og fjölskyldum
þeirra færi ég, eiginkona mín Bjarn-
veig og dóttir okkar, Fríða, okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Jón Ólafur Þórðarson.
Elsku Jón minn.
Þakka þér fyrir allan þinn
stuðning og hjálp í gegnum
árin.
Guð geymi þig.
Hittumst heil.
Þín frænka,
Antonía.
HINSTA KVEÐJA
✝
Okkar ástkæra dóttir, móðir, tengdamóðir,
sambýliskona, systir og amma,
AGNES M. JÓNSDÓTTIR,
Fífuhvammi 5,
Kópavogi,
lést á heimili sínu, miðvikudaginn 11. júlí.
Útför hennar fer fram frá Digraneskirkju, þriðju-
daginn 24. júlí kl. 13.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir. Þeim sem vilja minnast hennar
er bent á líknarfélög.
Margrét A. Kristinsdóttir,
Bergþór Bergþórsson, Ágústa Óskarsdóttir,
Jón Ólafur Bergþórsson, Guðný Laxdal Helgadóttir,
Örnólfur Kristinn Bergþórsson, Kristín Birna Sævarsdóttir,
Agnes Björg Bergþórsdóttir,
Sveinjón Jóhannesson,
Gróa Björg Jónsdóttir,
Guðlaug Jónsdóttir,
Nikulás Kristinn Jónsson
og barnabörn.