Morgunblaðið - 28.08.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2007 15
MENNING
JAZZHÁTÍÐ REYKJAVÍKUR
azzREYKJAVÍK07
ALLIR ELSKA JAZZ!
29. ágúst -
1.september
2007
Hefst á
morgun
DAGSKRÁ:
sjá www.jazz.is
AÐGÖNGUMIÐAR:
sjá www.midi.is
ALMENNINGUR í Bandaríkj-
unum þarf ekki lengur að draga upp
veskið til að njóta menningaviðburða
segir í The Wall Street Journal.
Sinfóníuhljómsveitir og óperuhús
munu í vetur bjóða almenningi að
njóta klassískrar tónlistar frítt.
Tónleikum og sýningum mun
verða varpað beint á stóra skjái í
görðum, höllum og á hafnabolta-
leikvöngum þar sem allir geta horft
á.
Frumkvöðullinn í að koma menn-
ingunni til fólksins er Metropolitan
óperan sem bauð almenningi upp á
óperusýningar í kvikmyndahúsum í
vetur sem leið við miklar vinsældir.
Óperuhúsið segir þær sýningar hafa
ýtt undir meiri velgengni uppsetn-
inga hjá húsinu en hafði verið í mörg
ár.
Meðal þeirra óperuuppsetninga
og tónleika sem varpað verður á
skjái almenningi til ánægju eru:
– Fílharmóníusveit New York-
borgar hinn 18. september. Sveitin
mun senda beint út frá opnunar-
kvöldi tónleika, þar sem eingöngu
verða leikin verk eftir tékkneska
tónskáldið Antonin Dvorak, á
stórum skjá utandyra á Lincoln
Center. Stjórnandi tónleikana er
Lorin Maazel og m.a. mun Yo-Yo Ma
koma fram. Tónleikarnir verða einn-
ig sendir út með hálftíma seinkun á
útvarpsstöðinni 96,3 FM WQXR og
sjónvarpsrásinni Live from Lincoln
Center.
– San Francisco-óperan, 28. sept-
ember. Óperan Samson and Delilah
mun birtast á stigatöflu San Franc-
isco Giants-liðsins í AT&T-
garðinum.
Hægt er að skrá sig á Netinu í
tíma til að fá bestu sætin.
– Þjóðaróperan í Washington, 23.
september. Ópera Puccinis La Bo-
heme verður sýnd beint á 32 skjám
sama kvöld í borginni, m.a. í Wash-
ington Monument, kvikmynda-
húsum, háskólum og heimavistum.
Meðal háskóla sem taka þátt eru:
Duke, Rice, the University of Wash-
ington at Seattle og U.S. Military
Academy at West Point. Með því er
líklega verið að reyna að ná til unga
fólksins með óperuformið.
Frítt í
óperuna
Allir geta notið
klassískrar tónlistar
Ópera Frá uppsetningu Das Rhein-
gold í Metropolitan-óperunni.
Frítt Það hefur lengi loðað við óp-
erur að þær séu fyrir efnafólk.
VERKEFNIÐ Norðurlöndin í
bíó verður í ár kynnt fyrir
25.000 10 til 12 ára gömlum
nemendum á Norðurlöndum
með það að leiðarljósi að kenna
þeim að skilja betur tungumál
hver annars. Út er kominn
DVD-diskur sem inniheldur
fimm stuttmyndir frá Norð-
urlöndunum og er þema þeirra
uppvaxtarárin. Að auki býðst
kennurum nýtt kennsluefni
með leiðbeiningum. Íslenska myndin á diskinum
heitir Danskeppnin og er eftir Egil Eðvarðsson.
Námsefnið má panta á Netinu og er heimasíðan
www.nordenibio.org.
Kvikmyndir
Norrænar stutt-
myndir brúa bilið
Egill Eðvarðsson
BÁÐAR sögurnar eftir Sig-
rúnu Eldjárn um hann langafa,
Langafi drullumallar og
Langafi prakkari, eru nú
komnar út í einni bók, en þær
komu fyrst út á árunum 1983
og 1984 og nutu strax mikilla
vinsælda. Í þessum stór-
skemmtilegu bókum segir frá
langafa hennar Önnu sem er
enginn venjulegur langafi.
Hann bakar drullukökur og
veiðir langömmur en er samt alveg staurblindur.
Bæði texti og myndir eru eftir Sigrúnu Eldjárn,
bókin er 50 blaðsíður og það er Mál og menning
sem gefur út.
Bókmenntir
Drullumall og
prakkarastrik
Sigrún Eldjárn
ÚT ER komin hjá Máli og
menningu spænsk-íslensk
orðabók, unnin í samvinnu Há-
skólans í Reykjavík og Eddu
útgáfu hf. Ekkert tungumál
opnar aðgang að jafn fjöl-
breyttu menningarsvæði og
spænska og hefur orðabók-
arinnar lengi verið beðið, segir
í fréttatilkynningu frá Máli og
menningu. Á næsta ári kemur
út íslensk-spænsk orðabók.
Ritstjórn bókarinnar skipuðu Guðrún H. Tul-
inius, Margrét Jónsdóttir, Ragnheiður Krist-
insdóttir, Sigrún Á. Eiríksdóttir og Teo Manri-
que.
Bókmenntir
Spænsk-íslensk
orðabók komin út
Guðrún H. Tulinius
Eftir Ásgeir H. Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
HAUSTIÐ hefst með Vor-
blóti. Nánar tiltekið Vor-
blóti Ígors Stravinskís sem
er eitt af þeim verkum sem
flutt verða á upphafs-
tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar hinn 6. sept-
ember. En hvað ber hæst á
vetrardagskránni? „Vladim-
ir Ashkenazy stjórnar
Missa solemnis eftir
Beethoven með fjóra er-
lenda stjörnusöngvara með
sér, verk sem hefur ekki
verið flutt hérna í tæp 20
ár. Þá mun Thomas Adés
stjórna hljómsveitinni á
einum tónleikum, meðal
annars eigin verkum, og
hann fær Hamrahlíðarkór-
inn með sér í Sálmasinfóníu
Stravinskýs,“ segir Árni
Heimir Ingólfsson, nýráð-
inn tónlistarstjóri Sinfón-
íuhljómsveitarinnar spurður
um hápunktana og heldur
áfram. „Þá má nefna fræga
einleikara á borð við Daniel
Müller-Schott, einn flott-
asta sellóleikarann í heim-
inum og þá mun Víkingur
Heiðar spila þriðja píanó-
konsert Rakmaninoffs en
sá konsert þykir einn sá
erfiðasti og varð frægur í
kvikmyndinni Shine þar
sem píanistinn missti vitið
af því að spila hann. Svo
ætlar Sigrún Eðvaldsdóttir
að spila fiðlukonsert eftir
Alban Berg og fleira má
nefna.“
Höfuðborg
tónlistarinnar
Árið byrjar í Vínarborg
þar sem fernir Vín-
artónleikar verða haldnir á
fyrstu dögum ársins 2008.
En borgin er einnig eitt
helsta þema vetursins. „Vín
sem innblástur tónskálda
og aðsetur þeirra, Vín sem
höfuðborg tónlistar í Evr-
ópu í mörg hundrað ár,“
segir Árni Heimir sem und-
irstrikar þó fjölbreytnina.
„Við viljum vera með
spennandi blöndu af gömlu
og nýju, íslensku og er-
lendu. Græna röðin er að-
gengileg tónlist en svo för-
um við líka alveg yfir í
rosalega massíf hljómsveit-
arverk eins og Alpas-
infóníuna eftir Strauss sem
þarf 20 hornleikara – þá fer
þakið líklega endanlega af
Háskólabíói.“
Sinfónían leggur áherslu
á að kynna nýjum áhorf-
endum klassíska tónlist.
Áfram verður haldið með
Tónsprotann, reglulega
laugardagstónleika fyrir
yngstu kynslóðina þar sem
boðið er upp á Nátt-
fatagleði og jólatónleika
auk tónleika sem músin
Maxímús Músíkús verður
vitni að á bæjarrölti sínu
þar sem Bóleróinn drunar
og Beethoven spáir í örlög-
in. Þá mun tónleikaröðin
„Heyrðu mig nú!“ hefja
göngu sína. „Þetta er ný
tónleikaröð fyrir ungt fólk
á aldrinum 16-30 ára, fólk
sem hefur ekki prófað
klassíska tónlist en vill vita
meira. Tónleikarnir verða á
föstudagskvöldum klukkan
níu og tónleikarnir eru
klukkutíma langir. Hljóm-
sveitarstjórarnir eða ein-
leikararnir kynna verkin á
undan og við reynum að
hafa þetta lifandi og fróð-
legt. Við hugsum þetta sem
upptakt af því að fólk fer
niður í bæ og skemmtir
sér. Það getur komið í Há-
skólabíó og fengið sér
menningarsprautu og svo
fer það niður í bæ að
skemmta sér.
Við reynum að velja
kraftmikil og spennandi
verk. Við erum að reyna að
ná til nýrra hlustenda, ekki
bara með því að vera með
popptónleika þótt það sé
líka gott og blessað,“ segir
Árni en Vorblót Stravin-
skýs verður flutt á fyrri
tónleikunum en á þeim síð-
ari fá nemendur sýni-
kennslu í Beethoven hjá
Robert Levin, prófessor við
Harvard. Eftir tónleikana
verður slegið upp „eft-
irpartíi“ þar sem hægt
verður að spyrja listamenn-
ina út í verkin.
Litróf sinfóníunnar
Vetrardagskrá Sinfóníuhljómsveitar Íslands 2007-2008
Fjör Það verður nóg að gera hjá hljóðfæraleikurum Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands á komandi vetri.
Í HNOTSKURN
»Hægt er að kaupaáskriftarmiða á mis-
munandi tónleikaraðir –
gula, rauða og græna –
en sú græna er hugsuð
fyrir byrjendur. Einnig
er hægt að kaupa
áskriftarmiða á Tón-
sprotann.
»Ekki eru allir tón-leikarnir í tónleika-
röðum og hægt er að
kaupa Regnbogakort þar
sem velja má 4-12 tón-
leika úr öllum röðum eða
utan tónleikaraða.
ÓLAFUR Elíasson hannar sviðs-
myndina fyrir nýja óperu hins
virta þýska tónskálds Hans Wern-
er Henze, Phaedra. Af þeim sök-
um þurfti Ólafur að fara í yfir
sextíu viðtöl við þýska fjölmiðla
um helgina. Der Tagespiel kallar
íslenskættaða Danann eina af
stjörnum listasenunnar og Glaube
Aktuell líkir honum við landa
hans, kvikmyndaleikstjórann Lars
von Trier. Þá er einnig viðtal við
Ólaf hjá Kulturadio sem mun ein-
mitt útvarpa frumsýningu óp-
erunnar hinn 6. september.
Ópera Werners er svokölluð
konsertópera og fjallar um drottn-
inguna Phaedru sem verður það á
að verða ástfangin af stjúpsyni
sínum sem veldur miklum vand-
ræðum eins og lög gera ráð fyrir.
Sjálfur hefur tónskáldið, sem er
orðinn 81 árs gamall og á yfir
hundrað óperuverk að baki, verið
þekktur fyrir að valda vandræð-
um.
Hann flutti til Ítalíu fyrir hálfri
öld vegna fordóma sem hann varð
fyrir sökum samkynhneigðar sinn-
ar sem og umdeildra stjórnmála-
skoðana, en Werner Herze er fé-
lagi í ítalska kommúnistaflokknum
og hefur meðal annars búið til
verk þar sem Ho Chi Minh og Che
Guevara eru lofaðir.
Sviðsmynd
fyrir
harmleik
Phaedra Sviðsmynd eftir Ólaf Elíasson.