Morgunblaðið - 26.09.2007, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 26. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FORSETI Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, flutti í gær opnunar-
fyrirlestur í nýrri röð fyrirlestra
við Harvard-háskólann í Boston.
Fyrirlestraröðinni sem ber heitið
Framtíð orkunnar (The Future of
Energy) er ætlað að opna nýja sýn á
skipan orkumála á 21. öldinni og
hvernig hægt er að virkja nýjar
orkulindir svo að efnahagslegar
framfarir jarðarbúa leiði ekki til
hættulegra breytinga á loftslagi
veraldar.
Í gæt átti forsetinn einnig fundi
með dr. Daniel Schrag, forstöðu-
manni Umhverfismiðstöðvar Har-
vard-háskóla, og stúdentum við
skólann.
Í dag mun forseti flytja í Wash-
ington vitnisburð
fyrir orkunefnd
Öldungadeildar
Bandaríkjaþings
(Committee on
Energy and Nat-
ural Resources) í
vitnaleiðslum
nefndarinnar
(Senate Hearing)
í tengslum við
frumvarp um
stórfellda eflingu á nýtingu jarð-
hita í Bandaríkjunum. Forsetinn
mun svara fyrirspurnum öldunga-
deildarþingmanna en slíkar yfir-
heyrslur eru reglubundinn þáttur í
stefnumótun og löggjafarstarfi
Bandaríkjaþings.
Fyrirlestur og vitnisburður
forsetans í Bandaríkjunum
Ólafur Ragnar
Grímsson
NOKKUÐ hefur borið á veggjakroti
á höfuðborgarsvæðinu undanfarið. Á
vef lögreglunnar er birt bréf frá
tveimur lögreglumönnum í Grafar-
vogi og þar segir m.a.:
Veggjakrot hefur verið í um-
ræðunni undanfarið enda hefur það
verið meira áberandi nú en áður.
Kemur þar margt til, t.d. tilkoma
Netsins þar sem þeir sem það stunda
geta nú skipst á skoðunum og sýnt
myndir af verkum sínum, jafnvel í
skjóli nafnleyndar. Höfum við lög-
reglumenn í Grafarvogi sem víðar
þurft að koma að málum þar sem eigendur bygginga og jafnvel bifreiða
hafa orðið fyrir skemmdarvörgum sem hafa úðað þessar eigur fólks og
valdið á þeim spjöllum sem kallað hafa á fjárútlát eigendanna. Gerend-
urnir hafa verið frá 11 ára og allt að tvítugu. Foreldrum þeirra sem teknir
hafa verið, undir 18 ára, hefur verið tilkynnt um málin lögum samkvæmt,
og hafa, ótrúlegt en satt, sumir haft vitneskju um athæfi barna sinna sem
þeir hafa talið „leyfilegt“ þar sem um hafi verið að ræða undirgöng, skóla
og strætisvagnaskýli í eigu opinberra aðila. Eru jafnvel dæmi um að for-
eldrar hafi keypt málningu til þessara verka fyrir barnunga syni sína.
Það er því rétt að árétta það við foreldra að ,,eignaspjöll af þessum toga
sem öðrum eru ekki leyfileg heldur er um saknæmt athæfi að ræða.
Dæmi um að foreldrar kaupi
málningu til veggjakrots
Morgunblaðið/Ásdís
Í MÖRGUM grunnskólum landsins
er nemendum boðið að læra þriðja
erlenda tungumálið. Fram til skóla-
ársins 2004-2005 lögðu flestir nem-
endur stund á nám í þýsku eða
frönsku. Síðan þá hefur spænskan
verið næstvinsælasta tungumálið á
eftir þýsku. Skólaárið 2006-2007
völdu 633 nemendur þýsku en 530
spænsku Þar á eftir völdu 262 nem-
endur frönsku. Fjöldi nemenda í
spænsku heldur áfram að aukast og
nemendum í þýsku fjölgar einnig
milli ára, eða um 7,7%. Eru það um-
skipti frá fyrri árum þegar þýsku-
nemum fækkaði milli ára.
Nemum í spænsku
fjölgar áfram
    





  
     



  

 
 
!! " #
$ SKÓLAÁRIÐ 2006-2007 lögðu
17.703 framhaldsskólanemar stund
á nám í erlendu tungumáli eða
72,4% allra nemenda á þessu skóla-
stigi. Árið á undan lærðu 17.307
nemendur erlend tungumál, en það
voru 74,2% nemenda á framhalds-
skólastigi. Nemendum í erlendum
tungumálum hefur því fækkað hlut-
fallslega sem nemur 1,8 prósentu-
stigi á milli ára.
Hlutfall pilta og stúlkna sem læra
erlend tungumál í framhaldsskól-
um skólaárið 2006-2007 er nokkuð
jafnt ef frá eru talin rómönsk mál.
Hlutfallslega leggja 72,3% pilta og
72,5% stúlkna stund á tungumála-
nám. Lítið eitt fleiri piltar (20,3%)
læra þýsku í framhaldsskólum en
stúlkur (18,2%).
Þegar kemur að námi í frönsku
og spænsku snýst dæmið við.
Veturinn 2006-2007 læra 14,3%
stúlkna í framhaldsskólum frönsku
en einungis 6,6% pilta. Svipað er
uppi á teningnum þegar kemur að
spænskunni en 16,3% stúlkna í
framhaldskólum læra spænsku en
einungis 8,9% pilta.
Stúlkur sækja
frekar en pilt-
ar í rómönsk
tungumál
HAGSTOFA Íslands, hefur í tilefni af degi tungumála í Evrópu 26. septem-
ber, tekið saman yfirlit yfir fjölda nemenda í grunn- og framhaldsskólum
sem lærðu erlend tungumál skólaárið 2006-2007.
Enska er fyrsta erlenda tungumálið í grunnskólum og jafnframt það mál
sem flestir grunnskólanemendur læra. Flestir grunnskólanemar hefja
enskunám í 5. bekk og dönskunám í 7. bekk. Enskunemum hefur fjölgað ár
frá ári og stunduðu 29.730 grunnskólabörn enskunám skólaárið 2006-2007.
Aldrei áður hafa fleiri grunnskólabörn verið að læra ensku. Dönskunemum
hefur hins vegar fækkað samhliða fækkun nemenda í elstu bekkjum grunn-
skólans og læra nú 18.106 nemendur grunnskólans dönsku. Alls völdu 158
nemendur sænsku og 125 nemendur norsku í stað dönsku.
Fleiri læra ensku og dönsku-
nemum hefur fækkað
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Á UNDAN barnatímum Ríkissjón-
varpsins undanfarið hafa verið sýnd-
ar auglýsingar frá McDonalds-ham-
borgarakeðjunni á Íslandi. Þessar
auglýsingar beinast augljóslega að
börnum, enda leika börn stór hlut-
verk í auglýsingunum og þar er
sömuleiðis minnt á að leikföng fylgi
máltíðinni, m.a. svokölluð „Hello
Kitty“-leikföng sem njóta töluverðra
vinsælda meðal yngstu kynslóðar-
innar.
Þetta er auðvitað ekki eina dæmið
um auglýsingar sem beinast sérstak-
lega að börnum en auglýsingar þessa
skyndibitarisa vekja athygli vegna
umræðu um tengsl skyndibitafæðis
og offitu barna.
Auglýsingar eru fyllilega löglegar
og í samræmi við siðareglur Sam-
bands íslenskra auglýsingastofa, eft-
ir því sem best verður séð. Ríkissjón-
varpið sér heldur ekkert athugavert
við þær.
Í Bretlandi er annað upp á ten-
ingnum því þarlend stjórnvöld
ákváðu nýlega að bannað væri að
auglýsa óholl matvæli í sjónvarpi
þegar líklegt væri að börn á aldr-
inum 4-14 ára væru að horfa. Til-
gangurinn er að sporna við vaxandi
offitu barna og ungmenna. Bannið
nær til matvæla og drykkjarfanga
sem innihalda mikið af fitu, salti og
sykri og gæti sykrað morgunkorn
eða sykraðar mjólkurvörur fallið
undir bannið, rétt eins og franskar
kartöflur. Bannið mun að fullu taka
gildi 1. janúar 2009.
Treysta foreldrum
Að sögn Lárusar Guðmundssonar,
auglýsingastjóra RÚV, er þess gætt
að auglýsingar séu ekki meiðandi,
skaðvænlegar eða ofbeldisfullar.
„En við leggjum hins vegar ekki mat
á það hvort hamborgarar eru hollir
eða óhollir eða hvort kókómjólk sé
holl eða óholl,“ sagði hann. „Við
treystum foreldrunum til þess að
velja eða hafna fyrir börnin og ætl-
um ekki að vera með slíka forsjár-
hyggju að banna einhverja neyslu-
vöru út frá hollustu eða óhollustu,
einhverju huglægu mati.“
Um auglýsingastefnu RÚV að
öðru leyti sagði Lárus að þættu aug-
lýsingar ógnvekjandi, s.s. auglýsing-
ar fyrir hryllingsmyndir, væru þær
sýndar seint á kvöldin. Oftast væri
miðað við að slíkar auglýsingar væru
sýndar eftir klukkan 21:30 eða 22:00.
Aðspurður hvort starfsmenn RÚV
væru ekki með þessu að leggja hug-
lægt mat á ofbeldi sagði Lárus að ef
starfsmenn RÚV kæmust að því, eft-
ir skoðun á auglýsingu, að auglýs-
ingin væri hugsanlega ekki boðleg
væru málin rædd við fyrirtækin og
reynt að finna lausn. Slíkt væri þó af-
ar sjaldgæft.
Aðspurður hvers vegna RÚV
treysti sér til að leggja mat á ofbeldi
í kvikmyndum en ekki hollustu eða
óhollustu matvæla sagði Lárus:
„Vegna þess að það er mun auðveld-
ara að skilgreina ofbeldi, nekt eða
klám heldur en fæðu,“ sagði hann.
Flestir treystu sér sjálfsagt betur til
þess að skilgreina hvenær ofbeldi
væri of gróft eða auglýsing of klám-
fengin en að skilgreina hvort sam-
setningin á McDonalds-hamborgara
væri mjög óholl eða holl, svo eitthvað
væri nefnt.
Eftirsóknarverð óhollusta
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir,
þingmaður Samfylkingarinnar, hef-
ur nokkrum sinnum flutt þingsálykt-
unartillögu um að auglýsingar á
óhollri matvöru verði takmarkaðar.
Síðast lagði hún fram tillögu vetur-
inn 2004-2005 þar sem m.a. var lagt
til að heilbrigðisráðherra ynni að því
að ná samstöðu með framleiðendum,
innflytjendum og auglýsendum um
að vörur sem innihalda mikið af salti,
sykri og fitu yrðu ekki auglýstar fyrr
en eftir klukkan níu á kvöldin. „Hvað
ungur nemur, gamall temur. Það er
alveg ljóst að auglýsingar á ruslfæði
hafa áhrif á börn. Óhollustan er gerð
eftirsóknarverð í augum barnanna,“
sagði hún. Aðallega væri um ræða
sætindi og skyndibita en ekki væri
útilokað að bannið myndi ná til sykr-
aðra mjólkurvara. Ástu fannst sömu-
leiðis óeðlilegt að reynt væri að lokka
börn til að sækjast eftir óhollu fæði
með alls kyns beitu, s.s. leikföngum.
Þingsályktunartillögur Ástu um
þetta efni hafa ekki hlotið hljóm-
grunn hjá þingheimi en hún er ekki
af baki dottin og gerir ráð fyrir að
reyna aftur í vetur. Hún er bjart-
sýnni en fyrr, m.a. vegna þess að hún
telur heilbrigðisráðherrann hafa
mikinn skilning á mikilvægi heil-
brigðs lífsstíls og forvarna.
Auglýsa skyndibita á
undan barnatíma RÚV
Bretar hafa lagt bann við auglýsingum á óhollum mat þeg-
ar líklegt er að börn á aldrinum 4-14 ára horfi á sjónvarp
Morgunblaðið/Árni Torfason
Biti McDonalds auglýsir m.a. á undan Disney-stundinni í Ríkissjónvarpinu.
Í HNOTSKURN
» McDonalds hefur undan-farið auglýst töluvert á
undan barnatímum RÚV, m.a.
Disney-stundinni.
» Slíkar auglýsingar verðabannaðar í Bretlandi en
bannið var sett á til að sporna
við offitufaraldri meðal barna
og ungmenna.
» RÚV getur ekki lagt mat áhollustu matvæla en setur
skorður við ofbeldi, að sögn
auglýsingastjóra.
FRAMKVÆMDASTJÓRI Lystar
ehf., sem rekur McDonalds á Ís-
landi, lítur ekki svo á að maturinn
sem boðið er upp á á hamborgara-
stöðunum sé óhollur og fyrirtækið
auglýsi á undan barnatíma RÚV til
að ná til eins af markhópum þess.
„Þetta er einn af okkar markhópum,
börn og foreldrar þeirra,“ sagði
hann.
Framkvæmdastjórinn, Magnús
Ögmundsson, benti á að á McDon-
alds væri börnum boðið að fá mjólk
eða safa í staðinn fyrir gos og gul-
rætur í staðinn fyrir franskar kart-
öflur. Hamborgararnir væru ekki
óhollir. Börnin vildu reyndar yfir-
leitt frekar fá franskar kartöflur en
gulrætur. „En hver og einn hefur
valið,“ bætti hann við.
Magnús kvaðst kannast vel við
umræðu um tengsl skyndibitafæðis
og offitu og að í sumum löndum væri
búið að setja reglur um slíkar aug-
lýsingar. Hann benti því næst á að
aðalatriðið í auglýsingum McDon-
alds væri ekki endilega maturinn
heldur frekar sú skemmtun sem
mætti sækja á staðina. „Við auglýs-
um auðvitað í barnatímum, minnum
á okkur gagnvart foreldrum og
börnum. En maturinn, það fer
minnst fyrir honum í auglýsingunum
okkar. Ein af stóru ástæðunum fyrir
því að börnin koma til okkar er að
við erum með æðislega góð leikföng.
Og yfirleitt eru leikföngin mest
áberandi í lokaskotinu í okkar aug-
lýsingum.“
Aðspurður hvort þetta væri rétti
vettvangurinn til að ná til foreldra
sagði Magnús að væntanlega fylgd-
ust foreldrar með hvað börnin þeirra
horfðu á.
Þá hefði fyrirtækið birt auglýs-
ingar þar sem börn væru hvött til að
drekka vatn, borða mat úr öllum
fæðuflokkum og stunda hreyfingu.
Verslunin mótar stefnu
Samtök verslunar og þjónustu
(SVÞ) hafa rætt við umboðsmann
neytenda og umboðsmann barna um
stefnu varðandi auglýsingar á óholl-
um mat. Sigríður Anna Guðjóns-
dóttir verkefnastjóri sagði að hjá
SVÞ væri mikill vilji til að vinna náið
með þessum aðilum til að stuðla að
hollari lífsháttum.
„Þetta er einn af okkar mark-
hópum, börn og foreldrar þeirra“
Morgunblaðið/Sverrir
Markhópur McDonalds segir
hamborgarana ekki óholla.