Morgunblaðið - 05.11.2007, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 302. TBL. 95. ÁRG. MÁNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2007 LANDSPRENT EHF. mbl.is
Leikhúsin í landinu
Góð kvöldstund
- í leikhúsi >> 33ENGIR AUKVISAR
FREKAR LITLIR OG LOÐNIR EN LÁTA EKKI
Í MINNI POKANN FYRIR ÞEIM STÓRU >> 17
MEÐ því að tengja upplýsingar úr
árhringjum kúskelja við Ísland við
upplýsingar um gjóskulög á hafs-
botni og fleiri þætti er hægt að
segja til um ástand sjávar allt aftur
á landnámsöld. Sú vitneskja hjálp-
ar okkur svo að skilja þá hlýnun
sem nú á sér stað, bæði af manna-
völdum og náttúrunnar sjálfrar.
Það var í þessum rannsóknum sem
hin 405 ára gamla kúskel, Ming,
fannst hér við land, en hún er elzta
lífvera veraldar sem fundizt hefur
lifandi.
Jón Eiríksson, jarðfræðingur við
Jarðvísindastofnun Háskóla Ís-
lands, er í fjölþjóðlegum hópi þeirra
sem eru að reyna að svara spurn-
ingunni: hafa loftslagsbreytingar
20. aldarinnar verið meiri og örari
en náttúrulegar breytingar á lofts-
lagi á síðustu þúsund árum?
„Við sækjumst eftir bæði dauð-
um og lifandi skeljum til að fá betri
upplýsingar. Þannig vonumst við til
að finna kúskeljar af kynslóðum
sem skarast í aldri aftur á land-
námsöld. Eina skel sem fæddist, ef
svo má segja, um það leyti sem Ing-
ólfur Arnarson kom til Íslands og
drapst kannski meðan Snorri
Sturluson sat við að skrifa Heims-
kringlu. Svo aðra sem varð til þegar
hin var miðaldra og drapst 200 ár-
um eftir aftöku Snorra og svo koll
af kolli þannig að við fáum sam-
fellda sögu og tengingu við skelina
Ming. Ekkert eitt dýr getur lifað
svona lengi og því verðum við að
finna dauð dýr líka,“ segir Jón.
Kúskelin hefur verið kölluð tré
hafsins vegna árhringjanna sem
hún myndar eins og tré. Úr þeim
má lesa ástandið í hafinu þúsund ár
aftur í tímann. | Miðopna
Kúskelin segir söguna
 Rannsaka ástand sjávar aftur til landnáms með því að lesa úr árhringjum
skeljanna  Sú vitneskja getur hjálpað til við að skilja hlýnun loftslagsins nú
Árhringir í kúskel eru misþykkir.
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
TILRAUNAVERKEFNI um átak í minka-
veiðum á Snæfellsnesi og í Eyjafirði hefur
staðið frá ársbyrjun. Alls ver umhverf-
isráðuneytið 135 milljónum króna í átakið
til ársloka 2009. Óljóst er hversu minka-
stofninn á Íslandi er stór, sumir tala um 30
þúsund dýr en aðrir minna. Minkur var
fluttur til Íslands 1931 og fyrstu grenin
fundust 1937 við Elliðaár. Voru þá sett lög
um minkahald.
„Markmiðið er að kanna hvort fýsilegt sé
að stefna að útrýmingu minks á landsvísu,“
segir Arnór Þ. Sigfússon, fuglafræðingur
og stjórnandi verkefnisins. „Nú er verið að
breyta um aðferðir, bæði með því að marg-
falda veiðiálag frá því sem áður hefur verið
og eins að auka áherslu á gildruveiðar síðla
vetrar þegar stofninn er viðkvæmastur fyr-
ir og fáliðaðastur.“ Arnór segir svæðin tvö
heppileg til rannsókna og vel hafi gengið
það sem af er. „Búið er að veiða talsvert af
mink, þ.e. vel á fjórða hundrað fullorðin dýr
á báðum svæðum. Hlutfall kvendýra hefur
verið hærra en búist var við og lang-
dýrmætast að veiða sem mest af þeim.“
Náttúrustofa Vesturlands í Stykkishólmi
kemur að verkefninu með rannsóknum til
að afla upplýsinga um árangur veiðiátaks-
ins. Ætlunin er að nýta niðurstöðurnar til
að áætla kostnað og skipuleggja aðgerðir
við hugsanlega útrýmingu minks á lands-
vísu.
Fann 619 æðarunga í minkagreni
Minkurinn hefur víða valdið usla og
menn lagt hart að sér til að ná honum. Pét-
ur Guðmundsson í Ófeigsfirði hefur mikla
reynslu af minknum, bæði af því að veiða
hann og verja æðarvarp sitt fyrir honum.
„Það eru miklu færri minkar í landinu en
vísindamenn giska á, eða á milli 6 og 18 þús-
und dýr að vori eftir árferði, en minkurinn
er miklu meiri skaðvaldur en menn hafa
nokkurn tímann ímyndað sér,“ segir Pétur.
„Ég dró einu sinni út úr einu greni 619 æð-
arunga og það var mikið eftir. Æðarvarpið
væri ónýtt ef við dræpum ekki minkinn á
vorin og sömuleiðis hvarf öll lonta úr lækj-
um og silungsseiði úr bæjaránni um langt
skeið. Ég hreinsaði vel til fyrir nokkrum ár-
um og síðan þarf ég að veiða örfáa á hverju
vori til að halda hreinu.“ Pétur segir að ráð-
ast eigi af fullum þunga í útrýmingu minks
um land allt strax og þá aðgerð eigi ríkið að
borga.
Er hægt
að útrýma
minknum?
Enginn veit stærð
minkastofnsins í landinu
Skæður Minkur er mikill skaðvaldur.
Morgunblaðið/Golli
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„ÞAÐ er að renna út ákveðinn tímafrestur í
fyrramálið [mánudag] sem gerir það að verkum
að við þurfum að taka afstöðu til þess nú hvort
REI haldi áfram í þessu verkefni eða ekki,“ segir
Bryndís Hlöðversdóttir, stjórnarformaður Orku-
veitu Reykjavíkur, um þá ákvörðun stjórnarinn-
ar sl. laugardag að styðja áfram við þátttöku
Reykjavík Energy Invest (REI) í einkavæðingu
filippseyska orkufyrirtækisins PNOC-EDC.
Bendir hún á að hefði stjórnin ekki komist að
þessari niðurstöðu hefði REI þurft að segja sig
frá einkavæðingarferlinu og þar með stefnt trú-
verðugleika sínum í voða.
Sjálfstæðismenn í stjórn OR sátu hjá við at-
kvæðagreiðslu málsins, enda ósáttir bæði við
tímapressuna og þær fjárhagsskuldbindingar
sem samþykktin felur, að þeirra sögn, óhjá-
kvæmilega í sér. Júlíusi Vífli Ingvarssyni, borg-
arfulltrúa Sjálfstæðisflokks og stjórnarmanni í
OR, finnst óvarlegt að REI leggi allar eignir sín-
ar að veði fyrir eitt stórverkefni. Í bókun sjálf-
stæðismanna á fundinum kemur fram að heildar-
fjármögnun einkavæðingarverkefnis REI í
Filippseyjum gæti numið 12–15 milljörðum kr.
Í samtali við Morgunblaðið lögðu bæði Svandís
Svavarsdóttir, borgarfulltrúi vinstri grænna og
stjórnarmaður stýrihóps borgarráðs, og Margrét
Sverrisdóttir, borgarfulltrúi frjálslyndra og
óháðra, sem sæti á í stýrihópnum, áherslu á að
stýrihópurinn hefði ekki ætlað sér að bregða fæti
fyrir REI í þeim útrásarverkefnum sem þegar
væru komin vel á veg. „Þetta er skref í ferli sem
var löngu komið af stað og allir þekkja,“ segir
Margrét. „Það voru sjálfstæðismenn sem hófu
þennan leiðangur og Guðlaugur Þór fyrst. Við
völdum ekki hvar bíllinn var staddur þegar bíl-
stjórinn var farinn undan stýrinu,“ segir Svandís.
Þurftum að taka afstöðu
því tíminn var að renna út
 Sjálfstæðismenn telja óvarlegt að leggja allar eigur REI í eitt stórverkefni
Í HNOTSKURN
»REI er eitt þriggja erlendra fyr-irtækja sem eiga möguleika á að
kaupa 40% hlut í PNOC-EDC.
»Um er að ræða ráðandi hlut þar semhonum fylgir 60% atkvæðavægi.
 Tímafresturinn | 4
MÍR, félag um menningartengsl
Íslands og Rússlands, hefur lok-
ið við að færa Kvikmyndasafni
Íslands stærstu gjöf sem það
hefur nokkru sinni þegið, 1836
kvikmyndir úr einu safni.
Filmusafnið er talið vega rúm
þrjátíu tonn, alls 7461 spóla.
Stór hluti þess kom frá sendi-
ráði Sovétríkjanna í Reykjavík,
meðan það var og hét, en til
stóð að farga filmunum. Film-
urnar voru fluttar í 17 áföngum
til safnsins. Á ljósmyndinni eru
þeir Ívar Jónsson, formaður
MÍR, og Gunnlaugur Einarsson
og Einar Bragason, sem sitja í
stjórn félagsins, í filmu-
frumskóginum miðjum. | 15
30 tonn
af filmum
Stærsta gjöf sem Kvikmyndasafn Íslands hefur nokkurn tíma þegið