Morgunblaðið - 05.11.2007, Blaðsíða 16

16 MÁNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
VESTURLAND
Eftir Guðrúnu Völu Elísdóttur
vala@simenntun.is
Vökudagar eru á Akranesiþessa dagana í fimmtasinn og standa til 10.nóvember. Vökudagar
eru menningarhátíð með fjöl-
breytta dagskrá sem nær yfir
myndlist, ljósmyndir, bókmenntir,
sögu, þjóðahátíð og fjölbreytta tón-
list svo eitthvað sé nefnt. Í kaffi-
húsinu Skrúðgarðinum var ,,vinj-
ettusíðdegi“ á laugardegi þar sem
Ármann Reynisson rithöfundur
kynnti vinjetturnar sínar og vörur
þeim tengdar.
,,Mér datt í hug að fá Ármann,“
sagði María Guðrún Nolan, eigandi
Skúðgarðsins, ,,af því mér finnst
hann svo æðislegur.“ María fékk
nokkra Akurnesinga til að koma
og lesa upphátt vinjettur eftir Ár-
mann. ,,Ég lagði áherslu á að fá
sem fjölbreyttastan hóp ein-
staklinga, á öllum aldri og úr öllum
stéttum,“ sagði María sem af til-
efninu bauð upp á gamaldags kaffi-
hlaðborð með brauðtertum, pönnu-
kökum, skonsum og rjómatertum.
Ekki var annað að sjá en gestir
kynnu að meta framtakið því fullt
var út úr dyrum í Skrúðgarðinum.
Vinsælar til upplestrar
Ármann sagðist hamingjusamur
og ánægður með viðtökurnar í
Skrúðgarðinum. ,,Ég tek eftir því
að vinjetturnar eru orðnar vinsæl-
ar til upplestrar, reyndar eru þær
eitt vinsælasta efnið á landinu.
Sögurnar sem eru mitt á milli þess
að vera örsögur og prósar eru
stuttar, mynd- og ljóðrænar. Í
hraða nútímans eru vinjettur pass-
legar til upplesturs, fólk hefur
tíma til að hlusta á þær og það
hefur sagt mér að það sjái fyrir
sér sögurnar eins og myndir.“ Ár-
mann segir orðið vinjettu vera ís-
lenskun á franska orðinu ,,vig-
nette“ sem þýði vínviður og
vínviðarvafningar en bókmennta-
hefðin sé jafnframt frönsk. ,,Mér
finnst þetta fallegt orð, það fellur
alveg inn í íslenskuna eins og
servíetta eða sonnetta. Og svo er
ég auðvitað að kynna nýja tegund
bókmennta hér á landi.“ Ármann
segist aldrei hafa ætlað sér að
verða rithöfundur né kynna nýja
bókmenntagrein fyrir þjóðinni.
Hann vill ennfremur meina að mið-
aldra karlmaður sem söðli um í líf-
inu mæti fordómum og misskiln-
ingi í samfélaginu.
,,Þetta bara gerðist,“ segir Ár-
mann, ,,ég var ekkert að velta
þessu fyrir mér upphaflega og hef
aldrei sett mig í stellingar til að
skrifa, heldur læt þetta bara flæða.
Ég er ekkert að upphefja stílinn,
legg samt áherslu á að skapa og að
halda í fallegt tungumál.“
Gestir í Skrúðgarðinum gátu
keypt sér Vinjettubækurnar og að
auki munaðarvörur sem Ármann
kallar vinjettuvörur. ,,Já, vörulínan
þróaðist af því að lesendur voru að
segja mér að þeim fyndist svo gott
að lesa vinjettur og njóta stund-
arinnar með því að fá sér kaffi og
konfektmola eða rauðvínsglas. Þá
sagði ég við sjálfan mig: ,,Auðvitað
Ármann, þú átt að fara út í vöru-
hönnnun“ og þá datt mér í hug há-
gæðavinjettuvörur. Þetta er kon-
fekt, kaffi, kaffibollar,
konfektbakkar og silfurskeiðar,
allt eðalvörur.“
Vinjetturnar renna út
Ármann segir vörurnar renna út
og á meðan hann staldrar við í
Skrúðgarðinum þarf hann að taka
niður pantanir. ,,Þetta er ánægju-
legt því fólk kaupir og kaupir og
svo bækurnar auðvitað, þær renna
út eins og heitar lummur.“ Ár-
mann hefur gefið út sjö vinj-
ettubækur og von er á þeirri átt-
undu. Hann er á leiðinni til
Indlands um miðjan desember og
ætlar að vera í sjö vikur. ,,Ég ætla
að viða að mér efni og takast á við
sjálfan mig þessar vikur. Ég fer
einn héðan en verð með bíl og bíl-
stjóra auk leiðsögumanns. Ég kem
til með að gista hjá indverskum
fjölskyldum, ætla að kynna Ind-
verjum vinjettur og vonandi næli
ég mér í útgáfusamning.“
Ármann hefur áður ferðast um
Grænland og Færeyjar og haft
sama háttinn á.
,,Í nýjustu vinjettubókinni eru
13 Grænlandssögur og líka sögur
af Báru bleiku. Bókin er líka bleik
af því að við sólarupprás virðist
Grænlandsjökull vera bleikur og
ætli þetta sé ekki bara mýksta
bókin í bókaflóðinu í ár,“ segir Ár-
mann og er farinn til áframhald-
andi Vinjettuupplesturs á vinj-
ettusíðdegi í Skrúðgarðinum.
Morgunblaðið/Guðrún Vala
Áheyrendur Ekki var annað að sjá en gestunum líkaði upplesturinn vel á Vökudögum.
Vinjettusíðdegi
á Vökudögum
Góður gestur Ármann Reynisson vinjettuhöfundur og María Guðrún Nol-
an, eigandi Skrúðgarðsins á Akranesi.
MENNING
Eftir Heiðu Jóhannsdóttur
heida@mbl.is
KVIKMYNDAHÁTÍÐIN í London
(London film festival) hefur staðið yf-
ir undanfarna daga og eru þeir sem
hana sóttu sammála um að dagskráin
hafi verið einstaklega glæsileg í ár.
Hátíðin greinir sig frá kvikmynda-
hátíðum á borð við þær sem haldnar
eru í Cannes, Feneyjum og Berlín að
því leyti að þar er ekki lögð miðlæg
áhersla á heimsfrumsýningar,
keppnisflokka og verðlaun í nafni há-
tíðarinnar, heldur er þar leitast við að
safna saman rjómanum af því nýjasta
í alþjóðlegri kvikmyndagerð, og gera
aðgengilegt almennu kvikmynda-
áhugafólki. Hátíðinni hefur vaxið
fiskur um hrygg á þeim rúmlega 50
árum sem hún hefur starfað, og nú er
svo komið að aðstandendur hátíð-
arinnar geta tínt saman það áhuga-
verðasta sem sýnt hefur verið á A-
lista hátíðum og búið til dagskrá með
því nýjasta úr hátíðarrúntinum auk
fjölbreytts úrvals leikinna mynda,
heimildarmynda og stuttmynda frá
ólíkum heimshornum.
Á dagskránni í ár voru 184 myndir
í fullri lengd og 133 stuttmyndir frá
43 löndum, og eins og gefur að skilja
getur enginn mannlegur máttur
komist yfir nema brot af slíku úrvali.
Gullna reglan er að gleðjast yfir
myndunum sem maður nær að sjá
frekar en að syrgja þær sem maður
missir af, en þannig má berjast gegn
þeim nagandi kvikmyndahátíð-
arkvíða sem gjarnan grípur um sig í
hjörtum kvikmyndaunnenda á ögur-
stund. Opnunarmyndin var einkum
viðeigandi fyrir hátíðina, þ.e. hin
magnaða nýja kvikmynd Kan-
adamannsins David Cronenbergs, en
hún gerist í undirheimum Lund-
únaborgar. Myndin, sem er ekki síst
eftirminnileg fyrir frábæran leik
Viggos Mortensens, dregur upp
sterka mynd af grimmum heimi sem
að öllu jöfnu er venjulegum Lund-
únabúum hulinn, og fjallar um fórn-
arlömb mansalsstarfsemi rússnesku
mafíunnar, ekki síður en mafíósana
sjálfa. Af öðrum eftirminnilegum
myndum sem sýndar voru á hátíðinni
er endurgerð Michaels Hanekes á
hinni ísköldu og yfirveguðu morð-
sögu sinni frá 1997 Funny Games,
snilldarlega unnin mynd sem situr
eftir eins og óbragð í vitund áhorf-
enda. Fullkomin andstæða þeirrar
myndar er nýjasta kvikmynd Hou
Hsiao-Hsien, Le voyage du ballon
rouge (Ferðalag rauðu blöðrunnar).
Hún fjallar um hversdagslíf strengja-
brúðulistakonu sem býr í París, son
hennar og barnfóstru hans, kín-
verska stúlku í kvikmyndanámi sem
er að gera kvikmynd sem tileinkuð er
hinni sígildu barnamynd Le ballon
rouge (Rauða blaðran).
Ljón fyrir lömb
Kvikmyndin Lions for Lambs var
heimsfrumsýnd á hátíðinni, en henni
er leikstýrt af Robert Redford (með
Tom Cruise og Meryl Streep í aðal-
hlutverkum) og fjallar um „stríðið
gegn hryðjuverkum“ og átökin í Afg-
anistan. Nýjasta mynd Werners
Herzog er stríðsmyndin Rescue
Dawn, en þar er um að ræða leikna
útgáfu af heimildarmynd leikstjórans
frá árinu 1997, Little Dieter Needs to
Fly. Myndin lýsir sögu fyrrverandi
hermannsins Dieters Dengler sem
lenti í fangabúðum í Norður-Víetnam
og tókst að flýja þaðan. Nýjasta leik-
stjórnarverkefni Sean Penn, Into the
Wild, er einnig sannsöguleg mynd
um baráttu mannsins við hin villtu
öfl, en hún fjallar um ungan banda-
rískan pilt sem gaf háskólasjóð sinn
til góðgerðarmála og gerðist flakkari,
en á flakki sínu færðist hann sífellt
fjær siðmenningunni. Af öðrum
áhugaverðum kvikmyndum er hin
mjög svo óhefðbundna ævisaga Bobs
Dylans, I’m Not There, þar sem ólík-
ir leikarar (þar á meðal Cate Blanc-
hett) túlka tónlistarmanninn á ólíkum
æviskeiðum. Þá má einnig nefna nýj-
ustu kvikmynd Ang Lee, Lust, Cau-
tion, mynd Susanne Bier Things We
Lost in the Fire, Cannes-verðlauna-
myndina The Diving Bell and the
Butterfly og hina stórmerkilegu
kvikmyndaaðlögun Marjane Satrapi
á myndasögu sinni Persepolis. Mýrin
eftir Baltasar Kormák var meðal
þeirra fjölmörgu norrænu mynda
sem sýndar voru á hátíðinni, en auk
þess var lögð sérstök áhersla á það
nýjasta í rúmenskri og franskri kvik-
myndagerð. Lokamyndin var ekki af
verra taginu, nýjasta kvikmynd Wes
Andersons Darjeeling Limited.
Kvikmyndaútgáfa Brick Lane
Breyting var gerð á Gala-
flokknum eftir að hátíðarbækling-
urinn kom úr prentun, þegar ákveðið
var að hætta við sýningu kvikmynd-
arinnar Gone Baby Gone. Ben Af-
fleck leikstýrir og skrifar handritið
að myndinni sem fjallar um glæpa-
mál í tengslum við hvarf fjögurra ára
gamallar stúlku. Söguþráður mynd-
arinnar þótti minna um of á hið um-
deilda mál í kringum hvarf bresku
stúlkunnar Madelaine McCann, og
ákváðu dreifingaraðilar myndarinnar
að hætta við sýningu hennar á Lond-
on Film Festival af þeim sökum.
Lundúnamynd fyllti skarð Gone
Baby Gone í Gala-flokknum, en þar
er um að ræða nýja kvikmyndaaðlög-
un á skáldsögu Monicu Ali, Brick
Lane. Myndin fjallar um unga stúlku
frá Bangladesh sem gift er eldri
manni sem býr í grámóskulegu ind-
versku innflytjendahverfi í Austur-
London.
Ef einhvern rauðan þráð var að
finna á hátíðinni, fyrir utan almenn
gæði í vali á kvikmyndum á dag-
skránni, má segja að hann tengist
landamæraflakki í víðum skilningi.
Kvikmyndirnar á hátíðinni fjalla
margar hverjar um átök menningar-
heima og ferðalög fólks yfir land-
fræðileg og menningarleg landa-
mæri. Þá beina leikstjórar myndanna
sem um ræðir gjarnan sjónum að
menningarheimum sem eru ekki
þeirra eigin, og skapast þar áhuga-
verð dýnamík í kringum vangaveltur
um hið alþjóðlega og hið staðbundna í
kvikmyndlist.
Reuters
Stjarna Ástralska leikkonan Naomi Watts leikur í Eastern Promises.
Landamæraflakk
í Lundúnum