Morgunblaðið - 05.11.2007, Blaðsíða 12

12 MÁNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Umhverfissamtök eiga það til að beitaóhreinum meðölum í áróðri sínumgegn fiskveiðum. Þau koma á fram-færi villandi upplýsingum. Nýlegt
dæmi er að á dögunum sá formaður LÍÚ og for-
stjóri Icelandic slíka umfjöllun eins og kom
fram í ræðu hans á aðalfundi LÍÚ: „Ég hrökk
nokkuð við þegar ég las þýzkt dagblað um miðja
síðustu viku. Á forsíðu blaðsins var fyrirsögnin,
„Hvaða fisk viljum við ekki á okkar disk“. Með
forsíðufyrirsögninni var mynd af fiski, þorski.
Inn í blaðinu var fólk hvatt til að hafa skoðun á
því hvaða fisk það vildi á diskinn sinn og hvaða
fisk ekki. Fisktegundum var skipt upp í þrjá
flokka, í lagi, vafasamt og hafnað. Á listanum yf-
ir tegundir sem var hafnað voru meðal annars
þorskur, karfi, grálúða og langa. Í flokknum
vafasamt var eldistegundin tilapia sem mér
finnst lýsa fáfræðinni vel því þetta er fiskteg-
und sem er alin á grasi. Í hnotskurn er þetta
baráttan sem við eigum í við umhverfissamtök
sem svífast einskis. Við getum kallað þetta
skemmdarverk. Þau nýta sér ókunnugleika
blaðamanna. Þótt vitað sé að við stundum
ábyrgar fiskveiðar og nýtum fiskistofna með
ábyrgum hætti koma svona fréttir fram óhikað.
Þær skaða okkur og ímynd okkar úti á mark-
aðnum.“
Björgólfur hefur vissulega rétt fyrir sér. Í
þessu tilfelli eru allir þorskstofnar settir undir
einn hatt, þegar staðan er í raun sú að veiðar úr
sumum þeirra, eins og við Noreg og Ísland séu
sjálfbærar og í samræmi við tillögur Alþjóða
hafrannsóknaráðsins. Að nefna tilapiu, beit-
arfisk, sem fisk í útrýmingarhættu er nátt-
úrulega fáránlegt, eldisfisk sem lifir á grasi.
Tæpast er þessi fiskur nefndur vegna vankunn-
áttu áróðursliðsins, heldur fullvissu þeirra um
fákunnáttu almennings; að það sé hægt að ljúga
hverju sem er að fólki og jafnvel hafa af því fé í
leiðinni. Fyrir allmörgum árum gekk fólk frá
Grænfriðungum í hús í Kansas í Bandaríkj-
unum til að safna fé til að stöðva ómannúðlegar
veiðar Íslendinga á túnfiski. Líklega hefur verið
höfðað til þess að mikið af höfrungum dræpist í
túnfisknótinni. Það vildi svo til að fólkið lenti á
íslenzkri konu sem vissi betur. Íslendingar
stunduðu engar túnfiskveiðar þegar þetta var
og hafa aldrei veitt túnfisk í nót. Það reyndist
alveg sama hvað konan sagði, betlararnir voru
með það á hreinu að Íslendingar stunduðu tún-
fiskveiðar og þær skyldi stöðva með góðu eða
illu. Sjálfsagt hafa þessir einfeldningar verið
heilaþvegnir af áróðursmaskínu Grænfriðunga,
sem skirrast hvergi við að fara með lygar og
rangt mál í áróðri sínum gegn fisk- og hval-
veiðum.
Nú birtast enn ein fiskverndarsamtökin,
Frends of the Sea. Þau hafa komið því til leiðar,
samkvæmt fréttavefnum fishupdate.com, að
svissnesk verzlanakeðja, Manor, ætlar að hætta
að selja fisk, sem er ekki vottaður af vinum
hafsins. Það þýðir að þorskur, ýsa og lúða verða
þar ekki lengur á boðstólum. Gildir þá einu hvar
og hvernig fiskurinn er veiddur. Það er með
ólíkindum að tekið skuli mark á svona löguðu,
en svo virðist sem umhverfisverndarsinnar hafi
einhver ofurtök á verzlanakeðjum, sem gangast
fyrir vikið undir alls konar viðskiptahömlur,
sem reyndar er fyrirsjáanlegt að ekki er hægt
að standa við, eigi að veita viðskiptavinum við-
unandi þjónustu. Fyrst var það selur og hvalur,
nú er komið að fiskinum. Ætli við endum ekki
öll sem grasætur eins og beitarfiskurinn?
Það er svo verulegt umhugsunarefni hvernig
stendur á því að fjölmiðlar, sem hljóta að vilja
láta taka sig alvarlega, taka við þessum þvætt-
ingi og birta hann athugasemdalaust. Það væri
verðugt verkefni fyrir þá að fara yfir áróð-
ursbæklinga Grænfriðunga, IFAW, WWF,
Frends of the Sea og hvað þetta heitir allt sam-
an og kanna sannleiksgildi fullyrðinganna. Það
er hætt við að anzi margar þeirra standist ekki.
Skemmdarverk umhverfissamtaka
» Betlararnir voru með það á hreinu að Íslendingar
stunduðu túnfiskveiðar
BRYGGJUSPJALL
Hjörtur Gíslason
hjgi@mbl.is
„VIÐ höfum verið að fjarfesta í afla-
heimildum á síðasta ári með það í
huga að auka veltuna. Það verður nú
ekki mikið úr veltuaukningu, sam-
drátturinn í þorskinum varð dálítið
mikill. Við erum þess vegna að halda
sjó núna, þetta ár og hið næsta, og
reyna bara að sigla milli skers og
báru. Menn eru svona hóflega bjart-
sýnir,“ segir Sigurður Viggósson,
framkvæmdastjóri Odda hf. á Pat-
reksfirði.
Félagið fagnar um þessar mundir
40 ára afmæli sínu. Það var með opið
hús á föstudag og laugardag og bauð
til veizlu á laugardagskvöldið. Jafn-
framt er Oddi að taka í notkun nýja
viðbyggingu við fiskvinnsluhúsið,
þrátt fyrir niðurskurðinn í þorskin-
um.
Vinnslan stækkuð
„Það var búið að taka þessa
ákvörðum og semja um stækkun á
frystihúsinu hjá okkur áður en þessi
niðurskurður kom til. Það var reist
tæplega 2.340 fermetra viðbygging
við húsið í sumar. Þar hefur verið sett
upp áframhald af þeirri vinnslulínu,
sem við erum með í húsinu. Þar er
kominn lausfrystir og pökkunar- og
vigtunarkerfi fyrir lausfrystar afurð-
ir. Búnaðurinn þarna er allur frá
Marel og hann var tekinn í notkun í
síðustu viku.
Við erum í þrenns konar vinnslu.
Við höfum verið með söltun frá upp-
hafi, en síðan er frysting og loks
ferskur fiskur í flug, sem er alltaf að
aukast. Meginhluti frystingarinnar er
nú lausfrysting eftir þessar breyting-
ar. Markaðurinn fyrir slíkar afurðir
er betri í dag, á þessum mörkuðum
sem borga betur og fellur vel að
vinnslu á ferskum fiski í flug,“ segir
Sigurður.
Oddi gerir auk þess út tvo báta,
Núp BA 69 og Brimnes BA 800. Þá á
móðurfélag Odda bátinn Vestra, sem
leggur að langmestu leyti upp hjá
Odda.
„Við höfum verið að draga saman
allan rekstur og reyna að drýgja
kvótann eins og hægt er með því að
veiða aðrar tegundir en þorsk. Arð-
semin minnkar við það, en við munum
væntanlega geta haldið útgerð og
vinnslu gangandi í 10 mánuði á þessu
kvótaári. Við gátum flutt svolítið af
heimildum frá síðasta ári yfir á þetta
til að mæta niðurskurðinum, en við
höfum svo meiri áhyggjur af kvóta-
árinu, sem kemur á eftir þessu. Þá
verður erfiðara að halda út svona
lengi.
Með því að treina okkur þorskinn
verður framlegðin minni en á móti
kemur að við höldum stöðugleika í
mannskap og í afhendingu afurða á
markaðina. Stöðugleiki í afhendingu
er orðinn mjög mikilvægur. Við verð-
um að geta útvegað viðskiptavinum
okkar ytra þær afurðir sem þeir
þurfa reglulega. Það er lykillinn að
góðum viðskiptum. Við erum með
umboðsmann í Reykjavík, en höldum
mjög góðu sambandi við kaupendur
afurðanna frá okkur. Við byggjum
þetta upp þannig að vera með um-
boðsmann en erum jafnframt í stöð-
ugu sambandi við endanlegan kaup-
anda til þess að tryggja að við séum
að framleiða þá vöru sem hann vill og
eins að hann geti haft samband við
okkur ef einhverju er ábótavant eða
einhverju þarf að breyta í framleiðsl-
unni.
Við lifum á því að þorskstofninn ná-
ist upp aftur. Þess vegna ætlum við að
þrauka þetta á eins jákvæðan hátt og
við getum. Við treystum því að þorsk-
stofninn náist upp. Niðurskurðurinn
var 700 tonn samtals hjá báðum fyr-
irtækjunum og það munar um minna,
enda erum við með stórt hlutfall afla-
heimilda okkar í þorski. Þess vegna
hefur þetta verið erfitt. Í raun mikið
áfall. Við erum þó að fagna þessum
tímamótum, kannski ekki á mjög
björtum tíma, en menn flýja ekki ald-
ur sinn,“ segir Sigurður Viggósson.
Oddi hf. á Patreksfirði var stofnað
árið 15. mars 1967 af Jóni Magnús-
syni skipstjóra, Lilju Jónsdóttur,
Hjalta Gíslasyni stýrimanni, Helgu
Pálsdóttur og Sigurgeiri Magnússyni
bankastarfsmanni.
Tilgangur félagsins var að vinna
afla af 100 lesta bát í eigu sömu aðila,
Vestra BA-63, auk afla annarra báta
á staðnum. Því má segja að þetta
tvennt hafi lagt grunn að sjávarút-
vegsrekstri Jóns Magnússonar, sem
staðið hefur í 40 ár.
Saltfiskur og skreið
Starfsemin hófst árið 1967 með
saltfiskverkun og skreiðarverkun í
600 fermetra nýbyggðu húsnæði, sem
síðan var stækkað eftir umfangi upp í
2.600 fermetra árið 1981.
Saltfisk- og skreiðarverkun var að-
alstarfsemi félagsins allt til ársins
1990 þegar frysting varð aðalvinnsl-
an, en skreiðarverkun lagðist af að
mestu árið 1982 vegna hruns á skreið-
armörkuðum, en nokkru áður hófst
frysting alls aukaafla. Saltfiskur hef-
ur verið framleiddur frá upphafi
rekstrar og er enn í dag einn mik-
ilvægasti þáttur starfseminnar.
Í lok árs 1989 varð mikil breyting í
uppbyggingu fyrirtækisins þegar eig-
endur þess ákváðu að gera félagið að
almenningshlutafélagi með þátttöku
sveitarfélagsins og annarra aðila með
það að markmiði að félagið yrði und-
irstöðufyrirtæki í atvinnulífi Patreks-
firðinga, eftir mikil áföll á því sviði ár-
in á undan. Var hlutafé aukið
verulega og áttu heimamenn minni-
hluta hlutafjár eftir þessi umskipti.
Þetta ár var keypt frystihús við Pat-
rekshöfn sem áður var í eigu Hrað-
frystihúss Patreksfjarðar hf., auk
þess þrjú skip, en þau voru Patrekur
BA 64, 172 lesta fjölveiðiskip, Látra-
vík BA 66, 231 lestar togskip, og Núp-
ur BA 69, 182 lesta sérbúið til línu-
veiða. Oddi hf. hefur verið stærsti
atvinnuveitandinn á Patreksfirði frá
þessum tíma. Skip félagsins Látravík
BA var selt árið 1991 til útgerðar-
félags Patreksfjarðar hf. og Patrekur
BA var seldur til Stöðvarfjarðar
haustið 1991.
Oddi hf. hóf einnig útgerð smábáta
árið 1996 allt til ársins 1999.
Heimamenn ná meirihluta
Tímamót urðu aftur í sögu félags-
ins árið 1995 þegar heimamenn náðu
aftur meirihluta í félaginu með sam-
eiginlegu átaki eigenda, Vestra ehf.,
og um 40 starfsmanna og hluthafa
sem keyptu meirihluta hlutafjár í fé-
laginu.
Árið 2000 var hafin smíði á tveimur
nýjum 100 lesta skipum í Kína, mb.
Garðari BA 62 fyrir Odda hf. og
Vestra BA 63 fyrir Vestra ehf., en
Garðar var seldur árið 2003 og Vestri
árið 2005.
Í dag gerir félagið út tvö skip, línu-
bátinn Núp BA-69 og dragnóta- og
línubátinn Brimnes BA 800, og er
hráefnisöflun félagsins aðallega
byggð á afla þeirra og Vestra BA-63.
Þá er hráefni keypt af öðrum útgerð-
um og af fiskmörkuðum sem nemur
20% af heildarhráefnisöfluninni.
Velta félagsins er um 1.000 milljónir á
ári og hefur vaxið hægt og bítandi á
undanförnum árum.
Markaðir Lausfrysting er vaxandi þáttur í vinnslu Odda svo og ferskur
fiskur í flug á markaði erlendis. Saltfiskverkun er einnig veruleg.
Húsnæði Fiskverkunarhús Odda hf. á Patreksfirði. Nú er búið að taka í
notkun 230 fermetra viðbyggingu við húsið sem var reist í sumar.
Útgerðin Oddi gerir nú út tvo báta og er annar þeirra Núpur BA 69. Hinn
er Brimnes BA 800. Loks leggur Vestri BA 63 megnið af afla sínum upp hjá
fyrirtækinu. Hráefni er einnig keypt af öðrum útgerðum og á mörkuðum.
Við treystum
því að þorsk-
stofninn náist
upp aftur
Oddi hf. á Patreksfirði fagnar 40 ára
afmæli í skugga kvótaniðurskurðar
Vinnslan Uppistaða hráefnis í fiskvinnslu Odda er þorskur, ýsa og stein-
bítur. Ýsuvinnslan fer vaxandi enda sókn í hana aukin seinni árin.
Eftir Hjört Gíslason
hjgi@mbl.is