Morgunblaðið - 14.03.2008, Page 1

STOFNAÐ 1913 73. TBL. 96. ÁRG. FÖSTUDAGUR 14. MARS 2008 LANDSPRENT EHF. mbl.is
SJÁLFSTRAUSTIÐ
HANNES HLÍFAR STEFÁNSSON SEGIR SÍÐUSTU
SKÁKIRNAR HAFA VERIÐ ERFIÐASTAR >> 8
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
HJÚKRUNARFRÆÐINGAR vilja sjá
miklar kjarabætur í næstu kjarasamningum.
Þeir telja laun sín engan veginn endurspegla
menntun og ábyrgð sem þeir bera, auk þess
sem þeir hafi dregist aftur úr öðrum há-
skólamenntuðum stéttum. Mannekla og álag
á sjúkrahúsum setur svip sinn á kjaradeiluna
sem framundan er við ríkið.
Raunar virðist sömu sögu að segja þegar
litið er til annarra Norðurlanda. „Á öllum
Norðurlöndunum ríkir launaójöfnuður og
mannekla í stéttinni, sem saman er hættuleg
blanda fyrir heilbrigðiskerfi hvers lands fyr-
ir sig,“ segir í umfjöllun um þessi mál á vef-
síðu Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Hjúkrunarfræðingar á Norðurlöndum hafa
stillt saman strengi í kjaramálum en félög
hjúkrunarfræðinga á Norðurlöndum komu
nýlega saman í Kaupmannahöfn til að ræða
þessi mál. Alls staðar er mannekla og álag og
brottfall úr stéttinni, að sögn Elsu B. Frið-
finnsdóttur, formanns FÍH. Hún segir fullan
samhljóm í umræðunni um að taka þurfi
verulega á í þessum málum ef stjórnvöld vilji
halda uppi gæðum í heilbrigðiskerfum þess-
ara landa.
28% hækkun eftir uppsagnir
Hjúkrunarfræðingar á öllum Norður-
löndum eiga það sameiginlegt um þessar
mundir að krefjast verulegra hækkana
launa. Í Finnlandi völdu 12 þúsund hjúkr-
unarfræðingar að segja upp störfum, ef kröf-
um þeirra um verulegar launahækkanir yrði
ekki mætt. „Alvara málsins fór ekki fram hjá
neinum og daginn áður en uppsagnirnar áttu
að taka gildi náðist niðurstaða um 28%
launahækkun á næstu fjórum árum. Samn-
ingar sænskra hjúkrunarfræðinga eru til
meðferðar hjá sáttasemjara. Nú hafa dansk-
ir hjúkrunarfræðingar varað við aðgerðum
þar sem þeir geta ekki sætt sig við þá 12,8%
launahækkun sem viðsemjendur þeirra
leggja til,“ segir í frásögn af fundinum á vef-
síðu FÍH. Þá liggur fyrir að náist samningar
ekki í Noregi muni norskir hjúkrunarfræð-
ingar hefja verkfallsaðgerðir 1. maí. Hér
telja hjúkrunarfræðingar sig í svipaðri
stöðu. Haft var eftir formanni FÍH í gær að
lagðar yrðu fram kröfur um verulegar launa-
hækkanir. Fram kom í viðhorfskönnun
kjaranefndar félagsins að 68% hjúkrunar-
fræðinga eru á móti því að fara aftur í sam-
flot með BHM eins og gert var í síðustu
samningum.
Stilla sam-
an strengi
Kjarabarátta sam-
tímis á Norðurlöndum
Morgunblaðið/ÞÖK
Kjaramál Talsmenn FÍH segja að búast
megi við aðgerðum ef ekki semst.
Eftir Guðmund Sverri Þór
sverrirth@mbl.is
HRUN íslensku krónunnar heldur
áfram. Í gær lækkaði hún um 2,3%
og gengisvísitalan, sem sett er
saman úr gengi gjaldmiðla helstu
viðskiptalanda Íslands, er nú orðin
141,35 stig. Hefur hún ekki verið
hærri síðan síðla árs 2001 en það
sem af er ári hefur vísitalan hækk-
að um tæplega 18% og hefur geng-
ið því veikst sem því nemur. Fyrir
ári síðan var gengisvísitalan á svip-
uðum slóðum og um áramót og
nemur árshækkunin því um 17%.
Raunar var lengi útlit fyrir það í
gær að veiking krónunnar yrði enn
meiri en raun ber vitni því síðdegis
stóð vísitalan í 144,4 stigum, sem er
4,2% veiking, en skömmu fyrir lok-
un snerist þróunin við. Þess ber að
geta að velta var mjög mikil á
gjaldeyrismarkaði í gær, ríflega 81
milljarður króna. Skýringin á veik-
ingu krónunnar er fyrst og fremst
minni ávinning í för með sér fyrir
bankana að eiga krónur en áður.
Þess má geta að við síðustu
stýrivaxtaákvörðun Seðlabankans
kom fram að bankinn myndi hugs-
anlega hækka stýrivexti til þess að
styðja krónuna færi gengi hennar
að lækka.
sú að lyst fjárfesta á vaxtamunar-
viðskiptum hefur minnkað töluvert
að undanförnu og því hafa fjárfest-
ar fært sig úr svokölluðum há-
vaxtamyntum yfir í lágvaxtamynt-
ir, sem fyrir vikið hafa verið að
styrkjast – að dollaranum undan-
skildum. Íslenska krónan er því
síður en svo eina hávaxtamyntin
sem hefur verið að veikjast en eins
og bent er á í Hálffimmfréttum
Kaupþings í gær hefur krónan
veikst meira en aðrar hávaxta-
myntir.
Aukinn fjármagnskostnaður
Helgast það fyrst og fremst af
því að fjármagnskostnaður ís-
lensku bankanna í erlendri mynt
hefur aukist mikið að undanförnu,
m.a. vegna kreppunnar á alþjóð-
legum fjármagnsmörkuðum. Þar
af leiðandi gefa skiptasamningar
með gjaldeyri lægri vexti en áður,
þ.e. vaxtamunur við útlönd hefur
minnkað mikið. Það hefur því mun
Hrunið heldur áfram
 Gengisvísitala krónunnar hefur ekki verið hærri síðan síðla árs 2001
 Minnkandi vaxtamunur við útlönd er helsta ástæða veikingar krónunnar
 



 
  





         
  
 






 
  
„KRÓNAN er okkar versti óvinur í augna-
blikinu,“ segir Marteinn Magnússon, mark-
aðsstjóri heildsölunnar Eggerts Kristjáns-
sonar hf. Gengi íslensku krónunnar hefur
lækkað um tæplega 20% frá því 20. desem-
ber sl. Að auki hefur hráefnisverð haldið
áfram að hækka mikið sem Marteinn segir
koma á óvart, þar sem útlit hafi verið fyrir
um áramót að hægja myndi umtalsvert á
þeim hækkunum. Hann segir hækkanir á
aðföngum frá erlendum birgjum vegna þessara þátta mælast í tugum pró-
senta og þetta komi til með að skila sér hratt inn í verðlagið með hækkun
matarverðs. „Við sjáum miklar hækkanir á ýmsum hrávörum á borð við
heslihnetur, möndlur, þurrkaða ávexti, haframjöl og sykur,“ segir Mar-
teinn.
„Þetta er í raun alveg ótrúlegt ástand og grafalvarlegt,“ segir hann.
„Þegar við hækkanir á hráefni og aðföngum, sem eru enn að dynja á okk-
ur, bætist svo gengislækkun upp á um 20%, þá skipta hækkanirnar [til
neytenda] tugum prósenta,“ segir Marteinn.
Skýringar á hækkun hráefnisverðs eru þekktar, m.a. uppskerubrestur,
mikil eftirspurn og stighækkandi olíuverð. „Þetta virðist vera einhver
óláns spírall sem er kominn í gang,“ segir Marteinn og bætir við: „Þetta er
gríðarlegt högg.“
„Þetta er gríðarlegt högg“
Morgunblaðið/Kristinn
ÞAÐ FER vel á með félögunum, manninum og hundinum, þar sem
þeir kasta mæðinni fyrir framan Hressó í Austurstræti. Kannski
taumurinn hafi eitthvað þvælst fyrir hundinum sem þolinmóður
bíður þess að húsbóndinn bjargi málunum.
Morgunblaðið/Golli
Ertu nokkuð flæktur?
Superstar >> 52
Öll leikhúsin
á einum stað
Leikhúsin í landinu
Engin
sætuefni
25% minni sykur
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
M
S
A
4
12
68

03
.2
0
0
8
Lækkun á gengi íslensku krón-
unnar hefur víðtæk áhrif á bæði
fyrirtæki og einstaklinga.
 Innfluttar vörur hækka í verði.
Þetta á t.d. við matvörur, bíla og
eldsneyti.
 Fyrirtæki sem flytja út vörur
hagnast, m.a. sjávarútvegsfyr-
irtækin.
 Höfuðstóll skulda heimilanna
erlendis hækkar og sömuleiðis
greiðslubyrði.
 Það verður ódýrara fyrir er-
lenda ferðamenn að koma til Ís-
lands, en dýrara verður fyrir Ís-
lendinga að versla erlendis.
 Líklegt er að verð á utanlands-
ferðum hækki.
 Útlendingar sem hér starfa og
senda launin heim fá minna í vas-
ann.
 Líkur á að Seðlabankinn lækki
vexti á næstunni minnka.
Víðtæk áhrif