Morgunblaðið - 14.03.2008, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. MARS 2008 19
MENNING
VÍÐFRÆGUR drengjakór frá
St. Paul’s-skólanum í Balti-
more í Bandaríkjunum er kom-
inn hingað til lands til að halda
tónleika. Rúmlega 800 drengir
frá 5 til 18 ára sækja menntun
sína í einkaskólann sem var
stofnaður árið 1849 þar sem
mikil hefð hefur verið fyrir
kórsöng. Eldri drengirnir taka
þátt í kórsöng sem hluta af
skólastarfinu og æfa þeir fjór-
um sinnum í viku, eina klukkustund í senn. St.
Paul’s-söngflokkinn skipa 44 nemendur frá 15-18
ára. Kórinn heldur tónleika í Langholtskirkju á
morgun, laugardag, kl. 17:00. Aðgangur að tón-
leikunum er ókeypis.
Tónlist
Drengjakór
frá Baltimore
Langholtskirkja
LJÓSMYNDIN, ímyndin,
portrettið er yfirskrift sýn-
ingar sem verður opnuð í
Listasafni Reykjanesbæjar kl.
18 í dag. Listamennirnir Sig-
ríður Melrós Ólafsdóttir og
Karl Jóhann Jóhannsson gera
bæði portrett og bæði nota þau
ljósmyndamiðilinn sem verk-
færi í vinnuferlinu þó útkoman
sé málverk, grafík eða teikn-
ingar. Sigríður sýnir mörg
verk af nektardansaranum Lísu og Karl sýnir
málverk með tveimur eða fleiri manneskjum á
sama striga. Sýningarsalur er í Duushúsum þar
sem opið er alla daga frá klukkan 11 til 17, og að-
gangur er ókeypis. Sýningin stendur til 4. maí.
Myndlist
Málverk, grafík
og teikningar
Karl Jóhann
Jóhannsson
Á MORGUN laugardag opnar
ljósmyndarinn Friðrik Örn
Hjaltested sýningu í Galleríi
Sævars Karls við Bankastræti.
Sýningin samanstendur af ljós-
myndum frá Reykjavík, en
Friðriki eru hugleikin form í
sínu nánasta umhverfi sem að-
eins eru sýnileg úr lofti, þar
sem hlutföllin eru greinileg.
„Við gerum okkur betur grein
fyrir umhverfi okkar með því
að kortleggja það og breyta hlutföllum þess hvar
mörkin liggja; hvar þau byrja og enda er ekki allt-
af ljóst,“ segir meðal annars í tilkynningu. Opn-
unin hefst kl. 14, aðgangur er ókeypis og allir eru
velkomnir.
Ljósmyndun
Friðrik Örn hjá
Sævari Karli
Friðrik Örn
Hjaltested
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
„ÞESSI verk koma til mín sem sýn.
Svo kemur önnur sýn og skerpir þá
fyrri en enn þá er ég ekki farinn að
gera neitt. Loks kemur augnablikið
þegar sýnin er tær og þá geri ég
myndina – þegar hún er tilbúin inni í
höfðinu á mér.“
Sigurður Guðmundsson myndlist-
armaður er kominn í heimsókn frá
Kína, þar sem hann býr nú, með á
annan tug flennistórra ljósmynda og
tvö myndbandsverk að auki. Sýning á
verkunum var opnuð í Hafnarhúsinu í
gærkvöldi og kallast Mutes upp á
ensku, Mállausir kjarnar á íslensku.
Samnefnd bók kom út um leið.
Sigurður er að útskýra ferlið bak
við verkin, sem hann vill í raun ekki
útskýra, heldur kýs að fólk upplifi.
„Þetta eru ekki hugmyndir heldur
myndsýnir. Enda er ég að reyna að fá
ekki hugmyndir heldur hitt sem tek-
ur við ef þú hefur engar hugmyndir.
Þá ertu kominn í sjónrænar ímynd-
aðar upplifanir. Ég reyni að vinna
gegn hugmyndum.“
Hugmyndalega list segir hann ekki
henta sér á þessu skeiði lífsins.
„Ég get sem betur fer notið alls
kyns hluta sem ég stunda ekki sjálf-
ur. Annars væri ég í vondum málum,
ef ég gæti bara notið þess sem ég geri
sjálfur.
Ég er líka á meiningaflótta og
finnst hefðbundin aðferðafræði við að
tjá meiningar sínar ófullnægjandi og
frekar óinterressant.“
Ekki fer milli mála að hann vill að
fólk njóti verka sinna, án umbúða.
„Ég held að þessar mállausu gáfur
í gjörðum fólks og í listaverkum séu
oft vanmetnar,“ segir hann hugsi; „í
listaverkum sem segja ekki Guð,
hvað ég er fallegt og mikilvægt, og
útskýra hvað þau merkja. Engum
heilvita manni sem hlustar á tónlist
eftir Mozart dettur í hug að spyrja
hvað hún merki. Hvað tónskáldið sé
að fara. Hann er að fara það sem þú
heyrir – og ég er að gera það sem fólk
sér! Ef listaverk er raunverulegt
listaverk þá er það svo gjöfult að það
inniheldur alls kyns meiningar, jafn-
vel gagnstæðar. Það er eins og orku-
gjafi sem hægt er að sækja allskyns
visku í.“
Ekkert betra stendur til boða
Í öðru myndbandinu er spákona að
spá í kúlu inni í glerstafla. Á sumum
ljósmyndanna er fólk sem var dáleitt
og framkvæmir hluti samkvæmt fyr-
irmælum, ómeðvitað um ljósmynd-
arann og fólkið í kring. Á öðrum er
hópur götufólks í Kína, sem listamað-
urinn hefur stillt upp, og enn aðrar
með nöktum konum, sem einnig
lenda á myndum með mönnunum af
götunni. Sum verkin kallast á við
eldri verk Sigurðar.
„Það eru 25 ár síðan ég vann með
ljósmyndir síðast,“ segir Sigurður,
sem á sínum tíma ætlaði ekki að
vinna í þennan miðil aftur.
„Ég leit á þessi gömlu ljós-
myndaverk sem ljóðlist, stundum
sem skúlptúr. Svo fékk ég meiri
áhuga á áþreifanlegri hlutum. En ár-
ið 2005, þegar ég ætlaði að fara að
skrifa mína þriðju bók, þá komu þess-
ar sýnir sem tóku hug minn yfir. Ég
fór út í þetta af áfergju.
Ég hef aldrei skilið þegar málarar
tala um ofurást sína á málverki. Ég
hef aldrei upplifað það að elska mið-
ilinn sem ég vinn með.
Þú velur ekki hvers konar lista-
maður þú ert. Það besta er að komast
sem næst því að vera maður sjálfur.
Það stendur ekkert betra til boða í
þessum geira – eða í lífinu.
Nú er ég að skrifa bókina og finnst
ekki mikill munur á því eða skúlptúr
eða ljósmynd eða performans. Mér
finnst þetta vera líkt hvað öðru. Fyr-
irbærið list getur þurft á alls kyns
fötum að halda; manneskja sem fer í
sund fer ekki í svörtum jakkafötum í
laugina – nema hún sé að gera per-
formans!“ segir hann og brosir.
„Þetta er mín afstaða gagnvart miðl-
inum.“
Varðandi verkin vísar Sigurður að
lokum til Michaelangelos, sem sagði:
„Myndin er inni í marmarablokkinni.
Ég þarf bara að sækja hana.“
Þegar sýnin er tær
Ný verk Sigurðar Guðmundssonar eru stórar ljósmyndir og myndbönd
Reynsluferlið Sigurður við verkið Aðdáendur verka minna. Einskonar saga ferilsins, sem er pakkaður í plast.
Morgunblaðið/Einar Falur
Eftir Ástrúnu Friðbjörnsdóttur
„ÞETTA verk er gert við ótrúlega
sérstakar aðstæður í fangabúðum,
og það er magnað að Messiaen skuli
hafa fengið nótnapappír og hljóð-
færi. Mér skilst að sellóið hafi bara
verið þriggja strengja og þetta hafi
verið svolítið skrautlegt“ segir Rún-
ar Óskarsson klarinettuleikari sem
flytur verkið „Kvartett fyrir endalok
tímans“ eftir Olivier Messiaen ásamt
Zbigniew Dubik fiðluleikara, Hrafn-
keli Orra Egilssyni sellóleikara og
Ástríði Öldu Sigurðardóttur píanó-
leikara. Tónleikarnir eru hluti af
Kristalnum, kammertónleikaröð
Sinfóníuhljómsveitar Íslands.
Messiaen var tekinn til fanga af
Þjóðverjum árið 1940 og færður í
stríðsfangabúðir. Þrír hljóðfæraleik-
arar voru í fangabúðunum og ásamt
Messiaen skipuðu þeir þann sér-
stæða kvartett sem samanstóð af pí-
anói, klarinettu, fiðlu og sellói.
Tímaleysi fuglanna
„Tónlist Messiaens er einstök og
því hefur þetta án efa verið skrítin
tónlistarupplifun fyrir þorra þeirra
sem hlustuðu á frumflutninginn í
fangabúðunum“ segir Rúnar. Tutt-
ugu árum eftir að verkið var frum-
flutt sagði Messiaen að aldrei hefði
verið hlustað á tónlist hans með svo
mikilli athygli og skilningi sem þá en
þeir sem á hlustuðu voru 5000 sam-
fangar hans, menn úr öllum stéttum
þjóðfélagsins.
Yrkisefnið er sjálfur dómsdagur
og er trúarsannfæringin alltumlykj-
andi. Þættir verksins eru átta og
spilar Rúnar einleik í Hyldýpi
fuglanna. „Messiaen beinir sjónum
sínum að tímanum og því hyldýpi
sem hann er. Það er mannlegt að
hugsa alltaf um gærdaginn eða
morgundaginn en Messiaen trúði því
að fuglarnir lifðu í núinu, svolítið í
tímaleysinu. Hann var mikill fugla-
aðdáandi og tók upp fuglahljóð.“
Fuglasöngur í
stríðsfangabúðum
Morgunblaðið/Golli
Upplifun „Tónlist Messiaens er einstök og því hefur þetta án efa verið skrítin
tónlistarupplifun fyrir þorra þeirra sem hlustuðu á frumflutninginn.“
Í HNOTSKURN
»Tónleikarnir verða í Þjóð-menningarhúsinu á laug-
ardaginn kl. 17.
»Hundrað ár eru síðan tón-skáldið Olivier Messiaen
fæddist. Hann samdi verkið
Kvartett fyrir endalok tímans í
stríðsfangabúðum Þjóðverja þar
sem bjargföst trúarsannfæring
hans gegnsýrir allt verkið.
» Allir hljóðfæraleikararnirflytja einleikskafla ásamt því
að spila saman.
Í LISTAMANNAHÚSINU Start
Art, Laugavegi 12 B, sýnir nú Rósa
Sigrún Jónsdóttir í forsalnum. Sýn-
ingin er í miðbænum og það er mið-
bærinn sem listamaðurinn hefur
gert að viðfangsefni sínu. Hún bein-
línis „þræðir“ götur hans í mynd-
bandsverki sem varpað er á vegg,
en þar birtast þær einnig sem
saumspor. Ummerkin má og sjá í
götumynd þar hjá, í afstraktformi.
Það má ímynda sér að einhvern
veginn þannig hafi myndir af mið-
bænum greypst í og mótað vitund
borgarbúa. Við skoðun götumyndar
Rósu Sigrúnar má rekja slóðir –
persónulegar en líka samfélags-
legar. Slík mynd á það á hættu að
„rakna upp“ í tímans rás eða í nið-
urrifsstarfsemi, og um leið rofna og
glatast lífsins þræðir. Sama má
segja um götumyndina sem spunnin
er líkt og kóngulóarvefur í glugga-
horn sýningarrýmisins. Sýningin
minnir að þessu leyti á að rými
borgarinnar eru skynjuð og lifuð –
og að það beri að hafa í huga í
borgarskipulagi.
Listamaðurinn skapar fleiri hug-
lægar götumyndir: í verkinu Götu-
myndir I kannar hún borgarrýmið
og kortleggur í vef mislitra þráða
sem liggja milli nokkurs konar
„hnita“ eða hnykla.
Þessi verk kallast á við eldri verk
Rósu Sigrúnar, sem ég hef séð, og í
þeim nýtur sín vel styrkur hennar í
rýmiskennd og meðferð text-
íltengdra efna. Þessir eiginleikar
sjást síður í tveimur stórum af-
straktmálverkum af Vonarstræti,
sem þó eru vel útfærð. Það er hins
vegar rýmisleg „framlenging“
þeirra í formi upprúllaðra, litaðra
límbandsstrimla – eins konar „jað-
armynda“ götunnar – sem ber hug-
myndaríki listamannsins vitni.
Myndir
og þræðir
MYNDLIST
Start Art
Til 2. apríl 2008. Opið þri.-lau. kl. 13-17
og eftir samkomulagi.
Aðgangur ókeypis.
Rósa Sigrún Jónsdóttir – Götumyndir
Anna Jóa