Morgunblaðið - 20.03.2008, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. MARS 2008 31
Það er heitt, enda hásumar hér í Suð-ur-Afríku. Loftkælingin hefur ekkiundan þar sem ég sit á skrifstofustarfsbróður míns, sendiherra Afr-
íkuríkis. Ég er komin til að fara þess á leit við
hann að ríki hans styðji framboð Íslands til ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna.
Málin rædd
Við drekkum te og förum yfir málið: Ísland
er lítið en fjárhagslega og menningarlega öfl-
ugt ríki, sem aldrei hefur farið með ófrið á
hendur öðru ríki. Fyrir hundrað árum var Ís-
land fátækasta ríki í Evrópu og stóð frammi
fyrir mörgum af þeim vandamálum sem Afr-
íkuríki þurfa að leysa í dag. Íslendingum tókst
á þessum stutta tíma að komast í hóp tekju-
hæstu ríkja heims og það er reynsla sem læra
má af. Ísland hefur aldalanga lýðræðishefð og
hefur verið í Sameinuðu þjóðunum frá árinu
1946. Ísland hefur samt en aldrei áður boðið
fram til öryggisráðsins en er reiðubúið til að
leggja sitt af mörkum til að stuðla að friði í
veröldinni með setu sinni
þar.
Við ræðum þetta frá
ýmsum sjónarhornum og
tengjum við afrískan veru-
leika. Á kaffiborðinu fyrir
framan okkur liggja vold-
ugir baugar og þegar hlé
verður á samtalinu spyr ég
starfsbróður minn hvaða
hlutir þetta séu. Jú, þetta
eru þrælajárn, segir hann,
stærri baugarnir eru fótjárn og þeir minni
handjárn. Við horfum á þá stundarkorn og
hvorugt segir nokkuð; við vitum að sársauka-
full saga Afríku speglast í þessum gripum.
„Já,“ segir sendiherrann loks og lítur upp af
baugunum, „Ísland er gott land að styðja“.
Erindi ...
Um erindi Íslands í öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna hefur margt verið rætt og ritað og
ekki er ástæða til að endurtaka það hér. Þó er
vert að nefna að þegar litið er á starf örygg-
isráðsins frá sjónarhóli Afríku þá kemur nauð-
syn þess að láta að sér kveða á þeim vettvangi
skýrt í ljós. Blóðug saga álfunnar, viðvarandi
átök á sumum svæðum hennar, nauðsyn þess
að stilla til friðar og efla hann með því að að-
stoða fólk til sjálfshjálpar, nauðsyn þess að
bjarga mannslífum – þetta eru knýjandi verk-
efni hér og augljós í daglegu lífi. Þessi verk-
efni eru á borði öryggisráðsins, en um 60% af
þeim málum sem koma fyrir ráðið varða Afr-
íku. Erindi okkar í öryggisráðið er því einnig
hluti af þróunar- og uppbyggingarstarfi okkar
í Afríku.
... og ávinningur
Virk þátttaka Íslands á alþjóðavettvangi
varðar einnig okkar eigin hagsmuni. Framboð
okkar til öryggisráðsins hefur til dæmis þegar
skilað umtalsverðum árangri í kynningu á Ís-
landi. Samtöl ráðherra og sendiherra við
starfssystkini sín og ráðamenn um víða veröld
vegna framboðsins hafa styrkt tengsl Íslands
við fjölmörg ríki og leitt af sér ýmis áhugaverð
verkefni. Það er ævinlega gott að eiga vini sem
víðast þegar reka skal hagsmuni Íslands á
hvaða sviði sem er.
Í hnattvæddum heimi erum við heldur ekki
lengur ein og afskipt úti við Ballarhaf þótt við
hugsum stundum þannig enn. Átök og ófriður
hvar sem er í heiminum skila sér á endanum
til okkar í einhverri mynd og móta þann heim
sem börnin okkar erfa. Það eru því okkar
hagsmunir að leggjast á árina með öðrum
þjóðum á friðarfleyinu.
Og ef okkur líka ekki siglingareglurnar,
eins og til dæmis neitunarvaldið í örygg-
isráðinu, þá verðum við að taka þátt til að geta
breytt þeim. Það þýðir lítið að standa hjá og
aðhafast ekkert. Íslenskar konur hefðu vísast
ekki komist langt í baráttu sinni fyrir jafnrétti
kynjanna ef þær hefðu setið hjá með hendur í
skauti. Sama gildir í hinu víðara samhengi
heimsmálanna.
Konur á vettvangi átaka
Konur eiga sannarlega einnig hagsmuna að
gæta þar sem ófriður og átök eru annars veg-
ar.
Það er alkunna að konur og börn eru helstu
þolendur stríðsátaka og ekki þarf að tíunda
þær hörmungar sem yfir þessi fórnarlömb
stríðandi fylkinga geta dunið. Þær eru í frétt-
unum á hverjum degi. Friðsamleg lausn deilu-
mála ætti að vera hagsmunamál allra, en ljóst
er að það er eindregið hagsmunamál kvenna.
Einnig er vitað að konur eiga oft takmark-
aðan aðgang að friðarumleit-
unum, þær hafa ekki vald til
að heimta frið og þær sitja
ekki við samningaborðið. Eitt
af mörgu sem við höfum gert
til að undirbúa hugsanlega
setu okkar í öryggisráðinu er
að gerast aðilar að Institute
for Security Studies hér í Suð-
ur-Afríku, en sú stofnun sinnir
rannsóknum á átökum og frið-
arþróun í álfunni og er sú öfl-
ugasta sinnar tegundar í Afríku.
Við þessa stofnun höfum við sett á laggirnar
verkefni um konur og friðarþróun sem miðar
að því að rannsaka aðgang kvenna að frið-
arumleitunum á átakasvæðum og hvernig
mætti auðvelda þeim slíkan aðgang. Verkefnið
leggur áherslu á konur sem gerendur frekar
en sem valdalaus fórnarlömb átaka og miðast
við að nýta krafta og hæfileika kvenna til frið-
aruppbyggingar hvar sem er í heiminum.
Atkvæði Afríku
Nú styttist óðum í kosningarnar til örygg-
isráðsins sem fram fara í október næstkom-
andi. Í utanríkisráðuneytinu og á öllum starfs-
stöðvum þess erlendis hefur verið unnið
ötullega að kjöri Íslands um árabil, en ljóst er
að á lokasprettinum þurfum við á öllu okkar
að halda til að hafa við keppinautunum, Aust-
urríki og Tyrklandi.
Í Afríku eru 53 ríki og þau eru öll aðilar að
Sameinuðu þjóðunum. Þar sem hvert ríki hef-
ur eitt atkvæði í kosningum óháð stærð eða
afli eru 53 atkvæði í Afríku eða meira en fjórð-
ungur atkvæða í komandi kjöri. Sendiráð Ís-
lands í Suður-Afríku hefur því lagt sérstaka
áherslu á framboðið og mun gera það áfram
þá mánuði sem eftir lifa til kosninga.
Hér, eins og víðar, höfum við notið aðstoðar
hinna Norðurlandanna við framboðið, enda er
það norrænt framboð stutt af frændþjóðum
okkar. Það hefur vissulega gagnast okkur í
Afríku þar sem Norðurlöndin njóta almennt
velvildar og virðingar vegna margvíslegrar
aðstoðar við Afríkuríki um langt árabil. Ef við
höfum sigur í kosningum í haust er það hins
vegar okkar að sýna fram á að „Ísland sé gott
land að styðja“.
„Ísland er gott
land að styðja“
Eftir Sigríði Dúnu
Kristmundsdóttur
» Í utanríkisráðu-
neytinu og á öll-
um starfsstöðvum
þess erlendis hefur
verið unnið ötullega
að kjöri Íslands um
árabil ...
Höfundur er sendiherra Íslands í Suður-
Afríku og fleiri Afríkuríkjum, og fastafulltrúi
Íslands hjá Afríkusambandinu.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, sendiherra, afhendir Letsie III, konungi Lesótó, trún-
aðarbréf sitt. Við þetta tækifæri gafst gott tóm til að ræða framboð Íslands til öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna og leita eftir stuðningi Lesótó.
skjölin verið skráðar þannig að skrá-
in gefi yfirlit yfir efni skjalanna, frá
hvaða tímabili þau eru og hvar þau
sé að finna. Skráin er algerlega óháð
fyrirkomulagi skjalanna. Hún er efn-
islegur aðgangur að þeim, hjálp-
artæki til þess að finna skjölin á
fljótvirkan og öruggan hátt. Mis-
skilningur Hrafns felst í því að hann
blandar þessu tvennu saman, þ.e.
skráningu skjalanna annars vegar og
fyrirkomulagi þeirra hinsvegar þar
sem upprunalegt fyrirkomulag skjal-
anna er tryggt í samræmi við upp-
runaregluna.
Sú áróðursherferð sem Hrafn er í
gegn stétt bókasafns- og upplýsinga-
fræðinga er honum ekki til sæmdar.
Upplýsinga- og skjalastjórn er kennd
við bókasafns- og upplýsingafræði-
deildir fjölmargra háskóla í hinum
vestræna heimi. Og hvað sem líður
skoðun Hrafns á hæfni bókasafns- og
upplýsingafræðinga, sem hafa sér-
hæft sig í skjalastjórn, blasir við sú
staðreynd að eftirspurn eftir fag-
þekkingu þeirra er mikil. Sú stað-
reynd er ólygnust um hæfni þeirra.
unarmöguleika henta best sem
skjalastjórnartæki í nútímarekstr-
arumhverfi, bæði í einkafyrirtækjum
og hjá opinberum aðilum. Það er því
engin tilviljun að í íslenskum/
alþjóðlegum staðli um upplýsingar
og skjalastjórn, ÍST ISO 15489, er
vísan í óendanlegt tölukerfi og það
sýnt sem fyrirmynd. Þess má geta að
alþjóðlegir staðlar eru sameiginleg
niðurstaða hagsmunaðila um það sem
er hæfilegt, gott verklag og í takt við
tímann.
Þá gerir Hrafn að umtalsefni að
upprunareglan hafi ekki verið virt
hjá Gangskör í gegnum tíðina. Það
eru helber ósannindi og vitnisburður
um vanþekkingu Hrafns á þessu
sviði. Gangskör hefur alltaf lagt
mikla áherslu á verndun sögulegra
skjala hjá viðskiptavinum sínum og
gildir það bæði um einkaaðila og op-
inbera aðila. Fylgt hefur verið því
vinnulagi að búa um skjölin þannig
að þau varðveitist sem best, án þess
að raska upprunalegu fyrirkomulagi
þeirra.
Jafnframt hafa upplýsingar um
kör hefur alla tíð
egináherslu á að
ða verði skjalaflokk-
erfi fyrir hvert fyr-
gagnstætt því sem
um bókasafnskerfi.
an er sú að skjala-
narkerfið á að end-
la starfsemi og
ni sem fengist er
sérhverju fyrirtæki
jum tíma og eru
nandi fyrir það. Því
að sérsníða skjala-
narkerfi fyrir sér-
fyrirtæki.
að óendanlegur
högg við handbók
ndi í upphafi að
unarkerfi á grund-
gstafakerfis sem ÞÍ
að notað sé hjá op-
Fljótlega kom þó í
erfið fullnægði ekki
um sem gera þarf
rkerfa. Tugstakerf-
rkunum háð að það
að bæta við flokkum
an hátt í sama mæli
óendanlega útvíkk-
síbreytilegu rekstr-
kerfin að vera
ögulegt þarf að vera
m verkefnabreyt-
gt eiga sér stað hjá
mans.
sýnt fram á að
danlega útvíkk-
varðar
» Í grein Hrafns kemur
fram gagnrýni á
vinnu Gangskarar sem
greinilega byggist á
misskilningi og van-
þekkingu.
Höfundar eru eigendur Gangskarar sf.
Kristín Ólafsdóttir er BA í bókasafns- og
upplýsingafræði frá Háskóla Íslands og
MSc í upplýsinga- og skjalastjórn frá
Háskólanum í Northumbria í Bretlandi.
Jóhanna Gunnlaugsdóttir er BA í bóka-
safns- og upplýsingafræði frá Háskóla
Íslands, MSc (Econ) í stjórnun frá Há-
skólanum í Wales og PhD í upplýsinga-
og skjalastjórn frá Háskólanum í Tam-
pere, Finnlandi.
Það er þessi vandi sem þjóðir íslams standa frammi
fyrir núna. Hvernig á að túlka hefðirnar og söguna,
hvernig á að afbyggja goðsögnina um einingu íslams,
skilja á milli ímyndar og veruleika? Það er að mínu
mati viðfangsefni sem einvörðungu fræðimenn og
trúarleiðtogar múslíma sjálfra geta leyst. Í reynd lifa
múslímar í aðskildum ríkjum og hugarheimum, oft
er gjá á milli. Meira að segja eining araba er ekki
annað en goðsögn, hvað þá allra múslíma, og stað-
reyndin er að frá því að Múhameð dó árið 632 hefur
þessi algera eining íslams aldrei verið fyrir hendi, er
ekki annað en ímyndun.“
Hvað geta Vesturlönd gert?
– Geta vestrænar þjóðir lagt fram einhvern skerf í
þessu verkefni?
„Ég tel að því meira sem vestræn ríki grípi inn í
deilurnar og átökin sem nú fara fram í löndum ísl-
ams þeim mun öflugri verði herskáir íslamistar. Af-
skipti ríkisstjórnar Bush af þessum löndum hafa
valdið framfarasinnum í löndunum geysilegu tjóni
með því að styðja með herskárri stefnu sinni óafvit-
andi afturhaldsöflin sem hafa notað tækifærið og
sagt að Vesturveldin séu nú í krossferð gegn íslam.
Enginn leggur beinlínis til að Vesturlönd haldi
bara að sér höndum, styðji ekki við bakið á fram-
faraöflunum og taki ekki afstöðu með þeim. Það er
hægt að gera þeim gagn með margvíslegum hætti.
Hægt er að leggja fram fé til samfélagsmála, til
menntunar, með því að ýta undir frjálsa fjölmiðlun.
En síðustu árin hafa Bandaríkin reynt að umskapa
heim múslíma og gera hann líkan sínum. Bush og
menn hans hafa beitt hervaldi til að stuðla að
ákveðinni framtíðarsýn, ég nefni Írak og Afganist-
an sem dæmi. Þetta hefur gert íslamistum kleift að
ná yfirhendinni.“
– Er ekki billegt að segja að allt sem Vest-
urveldin geri sé rangt? Hvað gerist ef einu afskipti
þeirra verða að styðja framfaraöflin, munu þá ein-
ræðisseggir og afturhald í þessum ríkjum ekki
hindra það?
„Við erum búin að gera heilmikið af okkur á und-
anförnum áratugum. Bandaríkin vörðu milljörðum
dollara til að gera talíbönum og bin Laden gerlegt
að berjast gegn sovétmönnum í Afganistan. Við átt-
um þannig þátt í að koma íslamistum í þessa yf-
irburðastöðu. En hvað eigum við að gera núna?
Eigum við að gera aftur mistök, grípa inn í borg-
arastríð sem fer fram í heimi íslams eða halda aftur
af okkur? Þá meina ég ekki afskiptaleysi, við ættum
að geta veitt framfaraöflunum beina aðstoð án þess
að vera beinlínis til staðar með herafla á svæðinu.
Við verðum að skilja að í löndum múslíma fer
fram áköf barátta um hug og hjarta þessa heims-
hluta, hún hefur staðið yfir í nærri hálfa öld. Við
ættum að beita eins mikilli lagni og klókindum og
unnt er. En því meira áberandi sem stuðningur
okkar við framfarasinna er þeim mun meira styrkj-
um við stöðu íslamista sem kalla framfarasinna
handbendi okkar. Þetta er vandi okkar núna.“
um í Washington veltu fyrir sér innst inni, það get-
ur verið. En höfum í huga að Írakar máttu selja alla
olíu sem þeir vildu 2003 og Bandaríkjamenn voru
þegar stærstu kaupendurnir! Ég held ekki að olían
hafi beinlínis verið ástæða fyrir innrásinni, þar réð
fyrst og fremst hugmyndafræði í stjórn Bush og
viðbrögð þeirra við hryðjuverkunum 2001. Cheney
og Rumsfeld trúðu að þeir gætu með innrás í Írak
umbylt aðstæðum, félagslegum og pólitískum, á
svæðinu öllu.“
Gerges er spurður um innbyrðis átök meðal
múslíma.
„Undanfarin 30-40 ár hefur herskárri hug-
myndafræði íslamista, jihadistanna, vaxið ásmegin
en þeir skilgreina allt svæðið sem múslímar byggja
ekki út frá landafræði heldur trú,“ segir hann.
„Íslam er undirstaðan. Áður var þjóðernisstefnan
ríkjandi en síðan um 1970, eftir að Ísraelar höfðu
gersigrað og auðmýkt arabaríkin í sex daga stríð-
inu, hefur íslamisminn sótt fram á kostnað þjóðern-
isstefnunnar sem beið algert skipbrot.“
– Trúarritin gefa múslímum forskrift í mörgum
samfélagsmálum sem við á Vesturlöndum teljum
að heyri til stjórnmálunum, er ekki svo?
„Það er rétt og þannig var reyndar kristnin einu
sinni líka, þegar Páfagarður var athafnasamur í
stjórnmálum. Íslam og allir múslímar eru sam-
kvæmt fræðunum ein og óskipt heild, umma, sem
ekki viðurkennir nein skil á milli stjórnmála og trúar.
ja í löndum araba“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
í meira sem vestræn ríki grípa inn í deilurnar og
un öflugri verði herskáir íslamistar.“
kjon@mbl.is