Morgunblaðið - 10.04.2008, Blaðsíða 16

16 FIMMTUDAGUR 10. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
LISTFRÆÐINGURINN
Æsa Sigurjónsdóttir fjallar um
klæðnað og útlit Íslendinga á
árunum 1860-1960 í fyrirlestri í
Listaháskólanum í dag.
Síðustu vikurnar hefur stað-
ið yfir sýning á Þjóðminjasafn-
inu sem byggir á rannsóknum
Æsu undir yfirskriftinni Til
gagns og fegurðar. Samnefnd
bók kom líka út fyrir skömmu.
Þar tengir hún ljósmyndir og
tísku við hugmyndir Íslendinga um þjóðerni, feg-
urð og hönnun.
Fyrirlesturinn fer fram í stofu 113 í húsnæði
Listaháskólans í Skipholti 1 og er öllum opinn.
Ljósmyndun
Klæðnaður og útlit
Íslendinga
Æsa
Sigurjónsdóttir
UM helgina er komið að
fjórða áfanga af tíu í al-
heimshreingjörningi
Önnu Richardsdóttur.
Anna hefur fengið til liðs
við sig myndlistakon-
urnar Brynhildi Krist-
insdóttur og Jónu Hlíf
Halldórsdóttur og ber
gjörningurinn yfirskriftina „Hreingjörningur í
lit“. Einnig koma tónlistarmennirnir Kristján
Edelstein og Wolfgang Sahr og leikmyndahönn-
uðurinn Þorbjörg Halldórsdóttir að verkinu.
Gjörningurinn fer fram í bílageymslu við Norð-
urorku að Rangárvöllum klukkan 20:30 á laug-
ardagskvöldið. Keyrt er inn um járnhliðið.
Myndlist
Fjórði í alheims-
hreingjörningi
Anna Richardsdóttir
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
HLÉR, lagaflokkur eftir Gunnar
Reyni Sveinsson, við ljóð eftir Hrafn
Harðarson, verður frumfluttur á tón-
leikum í Salnum í kvöld. Það er dóttir
ljóðskáldsins, Hörn Hrafnsdóttir sem
syngur með Antoníu Hevesi píanó-
leikara, en Hörn vakti athygli um ára-
mótin þegar hún komst í fyrsta sæti í
söngvarakeppninni „Barry Alexand-
er International Vocal Competition“ í
Bandaríkjunum, og fékk að launum
að syngja í Carnegie Hall í janúarlok.
Lagaflokkur Gunnars Reynis
stendur Hörn nærri.
Ljóð, tónlist og myndir saman
„Auk þess að vera bókasafnsfræð-
ingur er pabbi minn ljóðskáld. Hann
var að vinna í tveimur ljóðaflokknum,
annars vegar Hlé, og hins vegar Tón-
myndaljóðum. Grímur Marinó Stein-
dórsson myndlistarmaður er góður
vinur hans og svo bættist Gunnar
Reynir við. Hann hreifst af ljóðunum
og samdi lög við átta þeirra.“
Ljóðaflokkurinn Hlér, er saminn
eftir að yngri bróðir Harnar lést,
barnungur. Hörn segir lög Gunnars
Reynis bera það með sér að sjálfur
hafi hann þekkt missinn. „Hann var
nýbúinn að missa Ástu konu sína og
tók dauða hennar mjög nærri sér.
Hann finnur kjarna ljóðanna. Ljóðin
eru mjög beinskeytt, textinn er mjög
beinn og hlífir lesandanum ekki neitt.
Lögin hans Gunnars undirstrika það
og ýta á. En það er líka miskunn í
þeim, og löngun til þess að allt verði í
lagi, og að ástvinir nái saman síðar í
framhaldslífi. Það er sátt í lokin sem
sefar mann.“
Hörn hefur lengi ætlað sér að
hljóðrita verk Gunnars Reynis. „Ég
ætlaði að æfa verkin vel, bjóða svo
Gunnari Reyni á æfingu og heyra
hans álit. En þegar var akkúrat
komið að þeim tímapunkti fékk ég
þær fréttir að hann væri farinn. Mig
langaði til að vinna þetta með honum
líka,“ segir Hörn. Gunnar Reynir lést
í byrjun þessa árs.
Plötunni sem Hörn dreymdi um að
gefa út núna var slegið á frest, það
var söngsigurinn í Ameríku sem tafði
verkið. „Ég náði ekki að klára upp-
tökurnar.“ Þegar platan kemur er
ætlunin að syngja Tónmyndaljóð
líka. Það var einfaldlega ekki hægt
að þiggja ekki verðlaunin. „Að geta
sett í ferilsskrána sína að hafa sungið
í Carnegie Hall, skiptir rosalegu máli
fyrir söngvara.“ Eftir hlé syngja
Hörn og Antonía óperuaríur og
fleira.
Hörn Hrafnsdóttir frumflytur lagaflokk eftir Gunnar Reyni Sveinsson við ljóð föður síns
Ljóðin hlífa ekki
SÖNGVARAKEPPNIN Barry Alexander International Vocal Competition
er haldin til að hjálpa söngvurum við að koma sér á framfæri. Umboðsfólki
var boðið á tónleikana í Carnegie Hall og söngvurunum ungu var boðið á
námskeið í því að koma sér áfram í heimi atvinnumennskunnar.
Morgunblaðið/Golli
Praktísk verðlaun
BÖRN banda-
ríska listmál-
arans Marks
Rothko, Chri-
stopher og Kate,
hafa lagt beiðni
fyrir ríkisdóm-
ara í New York
þess efnis að
hann heimili
flutning jarð-
neskra leifa föður þeirra. Rothko
var jarðsettur í kirkjugarði í East
Marion á Long Island en börn hans
vilja nú flytja jarðneskar leifar
hans í Gyðinga-grafreitinn Sharon
Gardens í Westchester-sýslu. Auk
þess vilja þau flytja jarðneskar leif-
ar móður sinnar, Mary Alice, úr
kirkjugarði í Cleveland yfir í Shar-
on Gardens.
Forsaga málsins er sú að í mars í
fyrra veitti stjórn East Marion
kirkjugarðsins heimild til þess að
grafa Rothko upp en til þess að
hægt sé að gera það þarf heimild
frá dómara. Rothko svipti sig lífi ár-
ið 1970. Ári síðar hófust málaferli
milli umsjármanna barna Rothkos
og þeirra sem sáu um dánarbú mál-
arans og stóðu þær deilur yfir í rúm
tíu ár, þar til umsjónarmenn dán-
arbúsins og Marlborough-galleríið,
sem keypti flest verka Rothkos,
voru dæmdir til að greiða börnum
Rothkos 9,2 milljónir dollara fyrir
vanrækslu í umsjón dánarbúsins.
Leifar
Rothkos
verði fluttar
Börn málarans óska
heimildar dómara
Verk eftir Rothko
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT útvarps-
ins í Bavaríu hefur neitað að spila
verkið Halat Hisar eftir sænsk-
ísraelska tónskáldið Dror Feiler.
Ástæðan er sú að hávaðinn á æfing-
um var svo mikill að tónlistarfólkið
kvartaði undan eyrnaverkjum og
höfuðkvölum.
„Það hefst með skothríð úr hríð-
skotabyssu og það er hljóðlátasti
kaflinn í því,“ segir framkvæmda-
stjóri sveitarinnar Trygve Nor-
dwall, sem tók ákvörðunina um að
taka verkið af dagskrá og vísaði í
reglur Evrópusambandsins. Sam-
kvæmt þeim má hávaði á vinnustöð-
um ekki fara yfir 85 desibel en Ha-
lat Hisar mældist um 130 desibel,
sem er svipaður hávaði og þota gef-
ur frá sér við flugtak.
Heilsuspill-
andi tónverk
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
ÞAÐ gerist ekki á hverjum degi að ís-
lenskt leikrit sé keypt af erlendu leik-
húsi og sett þar upp, jafngildir í raun
því að rithöfundur nái útgáfusamningi
á erlendri grund. Gavella-borgarleik-
húsið í Zagreb í Króatíu keypti verk
Hávars Sigurjónssonar, Pabbastrák-
ur, í fyrrahaust og frumsýnir annað
kvöld í króatískri þýðingu. Verkið
heitir Nas decko á króatísku.
„Forsagan að þessu er sú að fyrir
hálfu öðru ári var verkið valið til
kynningar í leiksmiðju í Króatíu og
það var þýtt á króatísku af því tilefni,“
segir Hávar. Síðan hafi það gerst
óvænt í vetur að ríkisútvarpið í Króat-
íu hafi keypt verkið og flutt í mars síð-
astliðnum.
Leikstjórinn sem leikstýrir verkinu
í Gavella-leikhúsinu, Franka Perko-
vitsj, vann með verkið í fyrrnefndri
leiksmiðju árið 2006. Hávar hefur áð-
ur selt leikverk til útlanda, m.a.
Englabörn sem hefur verið sýnt nokk-
uð víða miðað við það sem gengur og
gerist, m.a. í Kanada og verið er að
vinna að uppsetningu verksins í
Seattle í Bandaríkjunum.
Verður að koma verkunum
á framfæri
Spurður að því hvort hann sé með
umboðsmann í því að selja leikverkin
til útlanda segir Hávar að svo sé og
umboðsmaðurinn hafi í einhverjum
tilfellum selt verk eftir hann til út-
lendra leikhúsa.
„Það sem er mikilvægast í þessu er
að koma verkunum á framfæri, auð-
vitað verða þau á endanum einhvern
veginn fyrir valinu og það er ómögu-
legt að segja hvað ræður því. Það er
flókið ferli frá því að einhver fær
handrit í hendurnar þar til hann
ákveður að leggja í það mikla peninga
og búa til sýningu.“
Hávar segir ýmsar tilviljanir og
sjónarmið ráða því hvaða verk verða á
endanum fyrir valinu hjá leikhúsum.
„Ég er eiginlega mest hissa á því að ís-
lensk leikrit skuli nokkurn tíma verða
fyrir valinu erlendis af því að það er
svo margt í boði. En það er kannski
einhver forvitni þarna,“ segir Hávar
og útilokar ekki að króatísk þýðing á
verki eftir hann geti leitt til aukins
áhuga á verkum hans almennt í Kró-
atíu og nágrannaríkjum landsins.
Tungumálin séu ekki svo ólík milli
landa.
Umræða skemmra á veg komin
Samkynhneigð er umfjöllunarefni
Pabbastráks, hvernig foreldrar taka á
því þegar einkasonur þeirra kemur út
úr skápnum. Hávar segist hafa það á
tilfinningunni að umræða um samkyn-
hneigð sé skemmra á veg komin í Kró-
atíu en á Íslandi og því líklegt að verk-
ið ögri frekar á króatískum fjölum en
íslenskum. Það hvetji í það minnsta til
umræðna um samkynhneigð.
Hávar verður viðstaddur frumsýn-
ingu í Zagreb á morgun og er fullur
tilhlökkunar, segist aldrei áður hafa
komið til þeirrar borgar þó svo hann
hafi heimsótt hið ágæta land Króatíu
áður.
Leikritið Pabbastrákur verður frumsýnt í borgarleikhúsinu í Zagreb annað kvöld
Samkynhneigð
í Zagreb
Morgunblaðið/Kristinn
Út úr skápnum Einkasonurinn fer aðra leið í lífinu en foreldrarnir höfðu
séð fyrir sér. Hann elskar annan karlmann og vill búa með honum. Ívar
Sverrisson og Atli Rafn Sigurðarson í hlutverkum sínum sem sonurinn og
kærasti hans í uppfærslu á Pabbastráki árið 2003.
LJÓÐABÓKIN Agnarsmá
brot úr eilífð eftir Ólaf heitinn
Ragnarsson, fyrrum bókaútgef-
anda og fréttamann, kom út í
gær. Ljóðin orti Ólafur síðustu
tvö ár ævi sinnar eftir að hann
greindist með hreyfitauga-
hrörnun, MND. Í tilkynningu
frá útgefanda, Veröld, segir að
ljóst sé af ljóðunum að bar-
áttuvilji Ólafs hafi verið óbilandi
og að hugurinn hafi verið frjáls og flögrað víða.
Ólafur lést 27. mars sl. Bókin fór strax á útgáfu-
degi í annað sæti metsölulista Eymundssonar yfir
innbundin skáldverk. Hún er 61 bls. að lengd og
hönnuð af Ragnari Helga Ólafssyni.
Bókmenntir
Ljóð eftir Ólaf
Ragnarsson
Ólafur Ragnarsson
„Fyrir rúmum 35 árum voru ung
hjón að fóta sig í lífinu og áttu von á
sínu fyrsta barni. Þau ákváðu að
skíra barnið Leif Hlé ef það yrði
drengur en annars Hörn. Þann 15.
september 1972 fæddist þeim stúlka
sem heitir Hörn Hrafnsdóttir.
Tveimur árum síðar fæddist þeim
síðan sonur sem nefndur var Leifur.
Þau ákváðu að gefa honum einungis
eitt nafn í samræmi við nafngift
stúlkunnar. Leifur Hrafnsson veikt-
ist alvarlega og lá lengi á sjúkrahúsi
áður en veikindi hans drógu hann til
dauða þann 11. ágúst 1975.
Missir barns reynir mjög á og það
tekur fjölda ára að vinna úr sorginni
sem því fylgir. Allir á heimilinu
finna fyrir henni, líka lítil börn.
Mörgum árum eftir lát Leifs gaf
Hrafn Andrés Harðarson, faðir
hans, út ljóðaflokkinn Hlé sem er
eins konar sonartorrek og er tileink-
aður Leifi. Nafngiftin á ljóðaflokkn-
um, Hlér, tengist beint þeirri ætlun
að skíra Leifur Hlér, en auk þess er
nafnið Hlér eitt nafn á Ægi, sem
tengist inn í ljóðaflokkinn en þar eru
vatn og tjarnir mjög áberandi.
Gunnar Reynir Sveinsson tón-
skáld hreifst af ljóðaflokknum og
samdi lög við sum þeirra.
Það er mér mjög skylt að flytja
þennan ljóðaflokk þar sem sú sorg
sem hér er fjallað um og unnið úr
hefur svifið yfir vötnum frá því að
áfallið reið yfir. Þrátt fyrir það hef
ég átt hamingjuríka æsku og alist
upp við mikinn kærleik .“
Til tónleikagesta
♦♦♦
Myndataka Hörn og Antonía gera sig klárar í ljósmyndun.