Morgunblaðið - 10.05.2008, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 10. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Traustir kaupendur óska eftir u.þ.b. 250 fm einbýlis-
eða raðhús á Seltjarnarnesi. Góðar greiðslur í boði.
Allar nánari upplýsingar veitir Sverrir Kristinsson.
Einbýlis- eða raðhús
á Seltjarnarnesi óskast
Mb
l
99
28
06
Sverrir Kristinsson löggiltur fasteignasali
Síðumúla 21 - www.eignamidlun.is - eignamidlun@eignamidlun.is - Fax: 588 9095
Sími: 588 9090
OF lengi hafa heimamenn í öllum
fjórðungnum sem búsettir eru utan
Norðfjarðar aldrei haft greiðan að-
gang að stóra Fjórð-
ungssjúkrahúsinu sem
ákveðið var á óbyggi-
legu svæði. Hingað til
hefur það háð öllu
skipulagi og öllum
samskiptum í fjórð-
ungnum að fjallvegir
kljúfa samfélagið í
tvennt. Til að ný
Fjarðabyggð myndi
eina heild verða Odds-
skarðsgöngin að fá sitt
fyrsta og síðasta dán-
arvottorð sem und-
irritað yrði af öllum
sveitarstjórnunum í
fjórðungnum, og von-
andi öllum þingmönn-
um Norðaust-
urkjördæmis þótt
fyrrverandi samgöngu-
ráðherra berji höfðinu
við steininn og bjóði
Austfirðingum birginn.
Ný Fjarðabyggð sem
ein heild er óhugsandi
án jarðganga úr botni
Eskifjarðar inn í Fann-
ardal í Norðfirði. Það
sama á líka við um önn-
ur jarðgöng sem
tengja Seyðisfjörð við
Fjarðabyggð og Aust-
ur-Hérað. Með tvenn-
um veggöngum inn í Mjóafjörð fá
Seyðfirðingar, Egilsstaða- og Hér-
aðsbúar strax greiðan aðgang að
stóra Fjórðungssjúkrahúsinu án þess
að keyra 200 km báðar leiðir. Fljót-
lega setja Seyðfirðingar hnefann í
borðið verði þeim mismunað og Sigl-
firðingum og Ólafsfirðingum gert
hærra undir höfði næstu 30 árin.
Bætt hafnaraðstaða fyrir Nor-
rænu á Seyðisfirði veldur því að
slysahættan af þungaflutningunum
yfir Fjarðarheiði hefur aukist án þess
að heimamenn fái tengingu við Egils-
staði í formi jarðganga undir Gagn-
heiði eða Fjarðarheiði. Með fullri
virðingu fyrir bæjarstjórnum
Fjarðabyggðar og Seyðisfjarðar áttu
allir fyrrverandi þingmenn Austfirð-
inga að fylgja þessum málum eftir í
samgöngunefnd áður en Alþingi var
platað til að ákveða kjördæmabreyt-
inguna. Á henni hafa allir lands-
byggðarmenn stórskaðast. Fyrr
hefðu stutt veggöng og lagfæringar á
hringveginum átt að hafa forgang.
Að höfuðborgarsvæðinu frátöldu
verða langflest umferðaróhöppin á
hringveginum. Með tilkomu Héðins-
fjarðarganga fækkar þeim aldrei. Án
Mjóafjarðarganga fá heimamenn á
Norðfirði, Eskifirði, Reyðarfirði og á
Suðurfjörðunum aldrei greiðan að-
gang að sjúkrafluginu. Til þess er
Fagridalur alltof illviðrasamur. Til-
lögu Gunnars I. Birgissonar, fyrrver-
andi þingmanns, sem vildi frekar
ákveða ný veggöng úr Hólsdal inn í
Skagafjörð, undir Vaðlaheiði og
Mjóafjarðargöng vegna stór-
iðjuframkvæmda á Reyðarfirði var
svarað með útúrsnún-
ingi og fyrirlitningu.
Fljótlega verður að
ákveða ný jarðgöng sem
grafin yrðu frá Reyð-
arfirði og kæmu niður í
botn Eskifjarðar eins og
fulltrúar ALCOA ætlast
til. Það gengur ekki öllu
lengur að heimamenn á
Austurlandi sitji uppi
með Oddsskarðsgöngin
sem eitt versta vanda-
mál heilbrigðisþjónust-
unnar í fjórðungnum.
Vel get ég skilið að
Seyðfirðingar vilji líka
losna við annað vand-
ræðamálið sem er
Fjarðarheiði í 640 m
hæð. Vegafram-
kvæmdir á Hólmaháls-
inum í stað jarðganga
milli Reyðarfjarðar og
Eskifjarðar skulu Nátt-
úruverndarsamtökin
stöðva með málaferlum
gegn Vegagerðinni
sem beitir þeim fals-
rökum að stutt veggöng
undir hálsinn yrðu dýr-
ari en Héðinsfjarð-
arvitleysan. Tilkoma Al-
mannaskarðs- og
Fáskrúðsfjarðargang-
anna hefur ýtt undir kröfu heima-
manna á Suðurfjörðunum um að þeir
losni hið fyrsta við slysahættuna í
Hvalnes, Þvottár- og Kambanes-
skriðum. Engin spurning er hvort
snjóflóð, aurskriður og grjóthrun
taka þessa stórhættulegu vegi og enn
fleiri mannslíf með sér niður í fjör-
urnar, heldur hvenær. Þingmenn
Norðausturkjördæmis og sveit-
arstjórnirnar auk heimamanna í
fjórðungnum hafa ekki efni á því að
ýta þessu stóra vandræðamáli út af
borðinu. Slík vinnubrögð geta heima-
menn á Suðurfjörðunum og Mið-
Austurlandi aldrei þolað. Krafa
heimamanna á Suðurfjörðunum um
Lónsheiðargöng stendur óhögguð.
Fyrir löngu hefði átt að vera búið að
ákveða þessi jarðgöng vegna slysa-
hættunnar í Hvalness- og Þvott-
árskriðum. Vegna sjóflutninganna
sem fara um Suðurfirðina á að fækka
fjallvegunum og stytta vegalengdina
milli Djúpavogs og Fjarðabyggðar
um 30 km. Á þessu vandamáli átti
fyrrverandi ríkisstjórn að taka áður
en ákveðið var að ráðast í ný jarð-
göng á Ísafjaðarsvæðinu milli Hnífs-
dals og Bolungarvíkur. Þetta kæru-
leysi landsbyggðarþingmanna er til
háborinnar skammar.
Fjórðungssjúkra-
hús á óbyggilegu
svæði
Guðmundur Karl Jónsson
skrifar um samgöngumál á
Austurlandi
Guðmundur
Karl Jónsson
» Það gengur
ekki öllu
lengur að
heimamenn á
Austurlandi sitji
uppi með Odds-
skarðsgöngin
sem eitt versta
vandamál heil-
brigðisþjónust-
unnar í fjórð-
ungnum.
Höfundur er farandverkamaður.
BJÖRN Bjarnason dóms-
málaráðherra hefur nýverið sýnt
þann skörungsskap að leggja til við
ríkisstjórnina að með-
lagskerfið verði endur-
skoðað frá grunni. Þar
sýnir ráðherrann for-
dæmi sem öðrum ætti
að vera góð lexía – að
greina örugglega rétt
frá röngu. Íslenska
meðlagskerfið er löngu
úrelt og langt á eftir
meðlagskerfum ann-
arra þjóða sem við ber-
um okkur gjarnan
saman við í þessum
málaflokki. Barn síns
tíma.
Staðreyndin er sú að íslenska
meðlagskerfið mismunar foreldrum
stórkostlega og vandfundin önnur
eins mismunun – nema ef vera
skyldi í forsjár- og umgengn-
ismálum. Það er klárt.
Tökum raunverulegt dæmi: Sam-
kvæmt núverandi kerfi er eingöngu
horft til tekna meðlagsgreiðanda –
feðra í 96% tilvika – og ákveðin úrelt
tekjutafla gefin út sem leiðbeinandi
viðmiðun til sýslumanna og þeirra
sem ákvarða um meðlagsgreiðslur.
Faðir sem á t.d. 3 börn og hefur
þau hjá sér 40% úr árinu; hefur 320
þús. í brúttótekjur á mánuði, þarf að
greiða u.þ.b. 60 þús. krónur, nettó,
mánaðarlega til móður í einfalt með-
lag – algerlega óháð samvistum við
börnin. Umræddur faðir býr börn-
um sínum fullbúið heimili með her-
bergjum, fatnaði, hjólum, skíðum,
skautum o.s.frv. Ekkert fer á milli
heimila eins og algengt er í dag.
Faðirinn greiðir auk þess tóm-
stundir, afþreyingu og annan tilfall-
andi kostnað í samvistunum ásamt
því að greiða fyrir allar ferðir og
flutninga á milli heimila barnanna.
Segjum sem svo að faðirinn stofni til
nýrrar fjölskyldu. Þegar hann hefur
greitt sína skatta og skyldur af laun-
unum á mánuði, sem og meðlag til
barnsmóður; þá á hann eftir u.þ.b.
135 þús. nettó, á mánuði. Fyrir þá
upphæð þarf hann að greiða af sínu
húsnæði, bílnum, framfleyta nýju
fjölskyldunni, og sínum eigin börn-
um af fyrra sambandi, þann tíma
sem þau eru hjá honum eins og fyrr
segir og eðlilega. Þá er hann um leið
að framfæra þau á tvö-
faldan hátt, annars
vegar hjá sjálfum sér,
og á sama tíma hjá
barnsmóðurinni í formi
meðlagsgreiðslna. Þess
utan þarf umræddur
faðir líka að sætta sig
við að vera meðhöndl-
aður sem einstæðingur
í skattkerfinu, fær eng-
ar barnabætur með
börnum sínum af fyrra
sambandi, engar
skattalegar ívilnanir
o.s.frv. Hann skilar
auðu í reit skattframtalsins, vegna
barna af fyrra sambandi …! Svona
er Ísland í dag.
Hvernig á umræddur faðir að lifa
af með slíkum skilyrðum og íþyngj-
andi meðlagskerfi, sem mismunar
foreldrum eins og frekast virðist
kostur.
Tökum annað raunverulegt dæmi:
Á síðasta ári var faðir úrskurðaður
til greiðslu fjórfalds meðlags með
barni, til móður. Ástæðan var sú að
faðirinn hafði haft X miklar fjár-
magnstekjur á ári. Þetta er hæsta
meðlag sem nokkur faðir á Íslandi
hefur verið úrskurðaður í. Margir
segja; flott – hann hafði svo miklar
tekjur að það er OK að láta helvítið
borga. Hver er tilgangurinn? Er við-
komandi föður ekki treystandi til
þess að láta barnið njóta ríkidæm-
isins hjá honum sjálfum? Þarf að
flytja fjármuni til móðurinnar frá
efnuðum föður og láta hana útdeila
þeim fjármunum til barnsins? Gat
verið að faðirinn hefði efnast jafnvel
10 árum eftir skilnað, í þrotlausri
vinnu og dugnaði? Þetta hlýtur að
flokkast undir meingallað kerfi?
Kostar ekki svipað að framfleyta
hverju barni á Íslandi, á mismun-
andi aldri? Kostar meira að fram-
fleyta barni efnaðs foreldris? Hvaða
skilaboð kerfisins eru það?
Gott og vel – förum aftur að
skrýtnum reglum og leiðbeiningum
kerfisins um að það kosti misjafn-
lega mikið að framfleyta t.d. 8 ára
börnum á Íslandi og það ráðist al-
gerlega af efnahagslegri afkomu
feðra sem skilja (eðlilegt að tala
hreint út og miða við feður sem með-
lagsgreiðendur eftir því sem á undan
er rakið). Það segir í lögum að með-
lag sé eign barns, og að barn eigi að
njóta „aflahæfis“ foreldris síns. Aft-
ur er spurt; má barnið ekki njóta
þess aflahæfis hjá því foreldri sem
aflar svo vel? Er móðurinni (með-
lagsþiggjanda) betur treystandi fyr-
ir fjármunum föður til barns, heldur
en honum sjálfum?
Í umrædda raunverulega dæminu
um föðurinn sem var úrskurðaður til
greiðslu fjórfalds meðlags á síðasta
ári, vegna fjármagnstekna sinna er
eðlilegt að setja fram raunverulegar
spurningar í kjölfarið: Segjum sem
svo að umrædd móðir barnsins hafi
átt annað barn með öðrum tekjulág-
um manni, sem greiddi henni einfalt
lágmarksmeðlag samkv. lögum þar
um og kveðið er á um sem lágmarks-
framfærslu með vísitöluútreikn-
ingum Hagstofunnar. Hvað ætti um-
rædd móðir þá að gera í
raunverulegri stöðunni? Á hún að
mismuna börnunum sínum eftir
meðlagsgreiðslum feðranna; með því
að kaupa föt á „tekjulága“ barnið í
Hagkaupum; en kaupa föt á
„tekjuháa“ barnið í Harrods í Lond-
on? Liggur það ekki í hlutarins eðli,
þegar skilaboð núverandi meðlags-
kerfis eru á þennan máta um alvar-
lega mismunun.
Hagkaup eða Harrods …?
Stefán Guðmundsson skrifar
um meðlagsbyrði forsjárlausra
foreldra
»Hvernig á umrædd-
ur faðir að lifa af
með slíkum skilyrðum
og íþyngjandi meðlags-
kerfi, sem mismunar
foreldrum eins og frek-
ast virðist kostur.
Stefán Guðmundsson
Höfundur er ritari Félags um for-
eldrajafnrétti.
FYRIR Alþingi liggur tillaga til
þingsályktunar frá okkur framsókn-
armönnum um eflingu rafrænnar
sjúkraskrár. Hér er um mikilvægt
mál að ræða sem því
miður hefur ekki feng-
ið þá athygli á síðustu
árum sem vera skyldi.
Fyrrverandi heilbrigð-
isráðherrar hafa talað
fyrir daufum eyrum
fulltrúa fjármála-
ráðuneytis þegar reynt
hefur verið að afla fjár-
magns til þessa máls.
Á fyrri hluta ársins
2004 samþykkti rík-
isstjórnin stefnumörk-
un um upplýsinga-
samfélagið fyrir
tímabilið 2004 – 2007 og birtist hún í
skýrslunni „Auðlindir í allra þágu“
sem forsætisráðuneytið gaf út sama
ár. Í skýrslunni sem tók við af fyrri
stefnumörkun um sama efni frá
árinu 1996 segir m.a.: „Tekin verði
markviss skref varðandi innleiðingu
á rafrænni sjúkraskrá fyrir alla heil-
brigðisþjónustu, jafnt á sjúkrastofn-
unum sem á heilsugæslustöðvum og
hjá sjálfstætt starfandi heilbrigðis-
starfsmönnum. Fram fari kostnað-
armat og fyrir liggi framkvæmda-
áætlun árið 2004“.
Í svari heilbrigðisráðherra í nóv-
ember 2005 kom fram að ráðuneytið
hafði fengið til samstarfs við sig ráð-
gjafafyrirtæki til að meta stöðu mála
og skilgreina helstu verkþætti í upp-
lýsingavæðingu heilbrigðiskerfins.
Niðurstaðan varð sú að fjárfesting í
rafrænni heilbrigðisþjónustu felur í
sér verulegan fjárhagslegan ávinn-
ing og stuðlar jafnframt að auknum
gæðum heilbrigðisþjónustunnar.
Það var mat fyrirtækj-
anna að ráðast þyrfti í
fjárfestingar fyrir tæp-
lega tvo milljarða króna
til að byggja upp frá
grunni heilbrigðisnet
og rafræna sjúkraskrá
á þriggja til fjögurra
ára tímabili.
Snýst um öryggi
sjúklinga
Fjöldi dauðsfalla á
sér stað á sjúkrahúsum
á ári hverju vegna
óvæntra skaða og
ónógra upplýsinga. Sagt er að „kerf-
inu“ sé um að kenna. Með rafrænni
sjúkraskrá má koma í veg fyrir hluta
þessara dauðsfalla.
Rafræn sjúkraskrá heldur utan
um allar mikilvægar heilbrigðisupp-
lýsingar sjúklings í samskiptum
hans við heilbrigðiskerfið. Hún auð-
veldar fyrirmæli lyfjaávísana, auð-
veldar samnýtingu gagna á milli
meðferðaraðila og fylgir sjúklingi
frá vöggu til grafar.
Hvers vegna þessi
hægagangur?
Öllum er ljóst að heilbrigðiskerfi
okkar Íslendinga er dýrt en það sem
skiptir mestu máli er að það er gott.
Það hefur fengið þann dóm hjá
OECD að það sé öfundsvert. Hvorki
meira né minna. Við Íslendingar átt-
um möguleika á því fyrir um 10 ár-
um síðan að vera í forystu þjóða í
þróun rafrænnar sjúkraskrár en
misstum af því tækifæri. Nú erum
við að dragast aftur úr nágranna-
þjóðunum af því að ákveðið var að
spara aurinn en kasta krónunni.
Heilbrigðisráðherra hafði uppi
fögur fyrirheit á haustdögum um að
draga mundi fljótt til tíðinda í þessu
máli. Hann skipaði nefnd sem skyldi
undirbúa málið en síðan hefur ekk-
ert heyrst.
Þeim spurningum sem helst er
ósvarað í sambandi við framkvæmd
þessa mikilvæga máls lúta m.a. að
persónuvernd og tengingu á milli
upplýsingakerfa að ekki sé talað um
framkvæmdafé.
Við megum ekki láta tæknileg at-
riði eða ranga forgangsröðun tefja
frekar fyrir okkur í þessu mikilvæga
máli.
Rafræn sjúkraskrá – hvað
líður framkvæmdum?
Valgerður Sverrisdóttir spyr
um framvindu vinnu við raf-
rænar sjúkraskrár
Valgerður Sverrisdóttir
» Fjöldi dauðsfalla á
sér stað á sjúkra-
húsum á ári hverju
vegna óvæntra skaða
og ónógra upplýsinga.
Sagt er að „kerfinu“
sé um að kenna.
Höfundur er þingmaður.