Morgunblaðið - 24.08.2008, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
„MÉR finnst það fáránlegt ef á að koma með skipanir
að ofan eða lögþvinga lágmarksstærð sveitarfélaga.
Það á bara að leyfa fólki að sameinast að þess eigin
vilja,“ segir Davíð Pétursson, oddviti Skorradals-
hrepps, um hugmyndir um að hækka lágmarks-
íbúafjölda sveitarfélaga í eitt þúsund. Ef sveitarfélög
fái aukin verkefni geti þau sinnt þeim með samvinnu.
Það sé ekki flókið mál. „Þau hafa gert það og gengið
ágætlega,“ segir Davíð. „Það er ekkert verra að vinna
saman að því en að vera í einni sæng,“ bætir hann við.
Hann bendir á að ef ráðist yrði í svo víðtækar samein-
ingar og fækkun sveitarfélaga eins og þessi hugmynd
ber með sér, þýddi það t.d. að nýja sveitarfélagið Hval-
fjarðarsveit stæðist ekki þessar kröfur og yrði að sam-
einast öðrum. Íbúar í Skorradalshreppi voru 56 að tölu
1. desember síðastliðinn.
„Ef menn finna ekki hjá sér þörfina eða hvötina til að
sameinast þá eiga þeir að fá að vera í friði með sín
sveitarfélög,“ segir Agnar H. Gunnarsson, oddviti Akra-
hrepps, en íbúar þar voru 204 í desember sl. „Sveit-
arfélögum hefur fækkað gríðarlega mikið á undan-
förnum árum og það hlýtur að vera vegna þess að
menn sjá sér hag í því. Hins vegar finnst mér að ekki
eigi að setja lög um þetta heldur getur þetta orðið að
sjálfu sér.
Ég er stuðningsmaður Sjálfstæðisflokksins en sjálf-
stæðismenn eiga að passa sig á að vera ekki að þvinga
menn út í eitthvað og virða frelsið sem þeir eru alltaf
að tala um að eigi að vera til,“ segir hann.
Agnar segir að mikið hafi verið predikað um að allt
sem er stórt í sniðum sé af hinu góða en smærri ein-
ingar séu ómögulegar. „Nú er að koma í ljós að margt
þetta stóra stendur bara á brauðfótum og menn lenda
víð í vandræðum vegna þess. Ég hef alltaf verið þeirrar
skoðunar að bæði þurfi að vera hér stór og lítil sveit-
arfélög rétt eins og stór og lítil fyrirtæki. Flóra af stóru
og litlu gerir mannlífið skemmtilegra,“ segir hann.
„Ríkisstjórnin ætti bara að vera með sín verkefni í ró-
legheitum um þessar mundir. Það hafa ekki öll verkefni
sem hafa verið færð til gengið svo vel. Ég nefni símann
sem dæmi. Menn út á Skaga búa t.d. við það að fá ekki
viðgerð á símalínu í heila viku.“
Menn fái að vera í friði með sín sveitarfélög fyrir skipunum að ofan
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
ÓHÆTT er að ganga að því vísu að
málefni sveitarfélaganna verði í
brennidepli pólitískrar umræðu á
komandi mánuðum. Áform eru uppi
um róttækar breytingar sem gætu
leitt til mikillar fækkunar sveitarfé-
laga og unnið er fullum fetum að
undirbúningi að stórtækum tilflutn-
ingi verkefna til sveitarfélaganna á
næstu árum.
Áfangaskýrsla um
málefni fatlaðra tilbúin
Verkefnisstjórn ráðuneyta og
sveitarstjórna hefur unnið að und-
irbúningi að flutningi málefna fatl-
aðra og öldrunarþjónustu til sveit-
arfélaganna. Nú liggur fyrir
áfangaskýrsla um málefni fatlaðra
og möguleika á tilflutningi þeirra,
sem ekki hefur verið gerð opinber.
Var hún rædd á stjórnarfundi Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga á
föstudag. Samþykkti stjórnin að nú
væri áfanga náð og ríki og sveit-
arfélög þyrftu næst að ná saman
um viljayfirlýsingu eða samkomulag
um næstu skref.
Þetta mál er komið á fleygiferð,
að sögn Halldórs Halldórssonar,
formanns sambandsins, en í þessari
vinnu hefur verið miðað við að
sveitarfélögin taki við málefnum
fatlaðra árið 2011. „Við höfum unn-
ið í þessu af krafti í eitt ár í ýmsum
nefndum,“ segir hann. Vinna við
undirbúning að tilflutningi málefna
aldraðra er skemmra á veg komin
þar sem flóknara er að skilgreina
málaflokkinn. Þar hafa menn eink-
um beint sjónum að heimahjúkrun
aldraðra.
Verði þessir tveir málaflokkar
fluttir frá ríki til sveitarfélaga vex
hlutur sveitarfélaga í opinberri
samneyslu úr um 32-35% í yfir 40%.
Umfangi þessara málaflokka má
líkja við flutning grunnskólans til
sveitarfélaganna um miðjan sein-
asta áratug.
47 sveitarfélög ná ekki
1.000 íbúa viðmiðinu
Sveitarstjórnarmál heyra nú und-
ir samgönguráðuneytið og þar á bæ
er hafin mikil vinna fyrir hugsan-
legar breytingar á sveitarstjórnar-
lögum, sem gætu komið fram í
frumvarpi á næsta þingi. Ekki hef-
ur þó enn verið ákveðið hvort ein-
stök atriði verða tekin fyrir á næst-
unni eða hvort sveitarstjórnarlögin
í heild sinni verða tekin upp og end-
urskoðuð.
Kristján L. Möller samgönguráð-
herra kynnti hugmyndir sínar um
eflingu sveitarstjórnarstigsins og
hvort tímabært væri að hækka lág-
marksíbúafjölda sveitarfélaga úr 50
í þúsund, á seinasta landsþingi
Sambands ísl. sveitarfélaga. „Þetta
féll í góðan jarðveg og það kom mér
í sjálfu sér ekki á óvart. Hins vegar
kom það mér á óvart að sumir eru
farnir að tala um hærri tölu en eitt-
þúsund,“ segir Kristján. „Ríkis-
stjórnin ætlar að færa frekari verk-
efni til sveitarfélaganna og málefni
fatlaðra eru þar mjög ofarlega á
baugi. Ég er sannfærður um að það
á að vera mögulegt á kjörtíma-
bilinu. Þá þurfum við samhliða því
að vera búin að styrkja sveitar-
félögin til að taka við þessu verk-
efni, ekki eingöngu með breyting-
um á tekjustofnum þeirra heldur
verða einingarnar líka að vera
stærri. Það segir sig sjálft að 50,
100 eða 200 manna sveitarfélag er
ekki í stakk búið til að taka við
frekari málefnum frá ríkinu,“ segir
hann.
Verði íbúaþröskuldurinn stilltur á
eittþúsund hefði það í för með sér
mikil umskipti og fækkun. Kristján
bendir á að af núverandi sveitar-
félögum sem eru 78 talsins eru alls
47 sveitarfélög með færri íbúa en
eittþúsund.
Vilja frekari sameiningar
með frjálsri aðferð
Gangi þetta allt eftir myndi sveit-
arfélögum landsins fækka í rúmlega
30. Þetta er í raun umbreyting á
öllu stjórnkerfi landsins ef litið er
aftur til ársins 1990 þegar sveit-
arfélögin voru 202 talsins.
„Afstaða sveitarfélaganna og
sveitarstjórnarmanna er mjög mis-
jöfn en afstaða sambandsins hefur
komið fram í samþykktum lands-
þinga um nokkuð langt skeið.
Landsþing og þar með sveitarfélög-
in í landinu vilja frekari sameiningu
sveitarfélaga en með frjálsri að-
ferð,“ segir Halldór Halldórsson.
„Komi ráðherra fram með frum-
varp þessa efnis, þá þarf það að fá
sérstaka umfjöllun á vettvangi
sveitarfélaganna,“ bætir hann við.
Samgönguráðherra segir að
sveitarfélögum yrði gefinn aðlögun-
artími að fyrirhuguðum breyting-
um, t.d. með svokölluðum sólarlags-
ákvæðum í lögum. En hvernig sér
Kristján fyrir sér að breytingarnar
gætu hugsanlega gengið eftir á
næstu árum?
„Við erum að vinna þetta á fullu
og þessi hugmynd hefur fengið
mjög góðar viðtökur. Ef við förum
einhverja svona leið, þá fá sveit-
arfélögin að sjálfsögðu aðlögunar-
tíma hvort sem það yrðu 3 eða 4 ár.
Næst verður kosið til sveitarstjórna
á árinu 2010. Segjum sem svo að
sólarlagsákvæðin yrðu í tvö ár til
viðbótar þá tækju lögin gildi 2012
hjá þeim sveitarfélögum, sem ekki
hafa sameinast og þá gætu menn
kosið eftir nýju kerfi árið 2014, ef af
þessu verður,“ segir Kristján L.
Möller.
Grænlendingar fækka
sveitarfélögum úr 18 í fjögur
Þó sameiningar og fækkun sveit-
arfélaga séu mjög umdeildar, sér-
staklega þegar um þvingaðar sam-
einingar er að ræða, þá er engum
blöðum um það að fletta að unnt er
að gjörbreyta fyrirkomulagi sveit-
arstjórnkerfa, sé litið til annarra
landa. Þetta ætla Grænlendingar að
sýna fram á 1. janúar nk. en þá
verður grænlenskum sveitarstjórn-
um fækkað úr 18 í fjögur með laga-
boði. Eftir breytinguna mun enginn
Grænlendingur búa í sveitarfélagi
með færri en átta þúsund íbúum.
Mál sveitarfélaga á fleygiferð
 Vinna við undirbúning að flutningi málefna fatlaðra til sveitarfélaga er komin í fullan gang
 Sveitarstjórnarlög endurskoðuð og hugmyndir um mikla fækkun sveitarfélega á næstu sex árum
 



    
 


  
      
 





 
  
 


      
!"
  
#
$  
%

  


& %  '


  ( 
 
   

(
()




  


*


+

 $  
 




,
,
!  ,
' 
- 
  
*)
  .
.
-


,



! 
  / 
,!$ 0
   -"



1   
( 
# 
+   /'2*3%4*
&+

*) !  ,( 
% 

 $
4
 ,
+
 /  ) 

 


,

 
 

 

 
  
!


 


/ . 


 

.
 
 
 
 
5 


.

%
     
    

+

 
 
 
 
#   )

  
 6  
#








/ . 

#  !
 7(



 
 
 
( 


8 


 


 



   
7.  Morgunblaðið/RAX
Fámenn byggð Landselur í Norðurfirði í Árneshreppi en þar eru 49 íbúar. Í 14 sveitarfélögum eru íbúar færri en 200.
Í HNOTSKURN
»Fjöldi sveitarfélaga náðihámarki árið 1950 en þá
voru þau 229 talsins.
»Árið 1994 hafði þeimfækkað í 171 og fjórum ár-
um síðar voru þau 124.
»Á kjörtímabilinu 1998 til2002 fækkaði sveitar-
félögum enn eða um 19 alls og
við upphaf núverandi kjör-
tímabils hafði þeim fækkað í
79.
»Gangi eftir hugmyndir umað lágmarksfjöldi íbúa
sveitarfélaga verði 1.000 mun
sveitarfélögum fækka veru-
lega þar sem íbúar eru undir
þeirri viðmiðun í 47 sveitar-
félögum.