Morgunblaðið - 09.09.2008, Blaðsíða 18

fjármál fjölskyldunnar
18 ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Sparnaður. Orðið eitt geturfyllt margan kvíða og víst aðfæstum þykir gaman aðþurfa að draga saman seglin
og minnka eyðsluna. Einhverjir eru
þess líka efalaust fullvissir að þeir geti
ómögulega farið sparlegar með fjár-
muni sína en þeir gera nú þegar.
Velflest getum við þó engu að síður
minnkað eyðsluna á ýmsan hátt.
Þannig reyna sumir að nota bílinn
minna, dusta jafnvel rykið af gamla
góða hjólinu eða fara ferða sinna á
tveimur jafnfljótum. Eins er hægt að
sameinast um bílferðir, draga með því
úr bensíneyðslu og gera náttúrunni í
leiðinni greiða með því að losa minni
koltvísýring út í andrúmsloftið. Rekst-
ur bílsins er enda oft stór hluti af fjár-
útlátum heimilis.
Bakaði sjálf allt brauðmeti
Stærsti þáttur hins daglega
heimilisbókhalds hjá flestum fjöl-
skyldum er þó væntanlega matarinn-
kaupin og fyrsta skrefið í sparnaði á
þeim vettvangi er t.d. að gera öll inn-
kaup í lágverðsverslunum. Gott er líka
að skipuleggja sig vel og gera jafnvel
magninnkaup og ekki er úr vegi að
hafa gamalt heilráð í huga – að fara
aldrei út í búð svangur.
Fyrir rúmum 20 árum ákvað Vigdís
Stefánsdóttir erfðaráðgjafi að reyna
að lækka matarreikninginn. Með
vandlegri skipulagningu og nokkrum
breytingum tókst henni að lækka mat-
arútgjöldin um 40% og
segir hún að þau ráð
sem hún greip til þá
gangi alveg jafn vel í
dag.
Vigdís byrjaði á því að halda ná-
kvæmt heimilisbókhald í nokkra mán-
uði. Hún áttaði sig fljótlega á því að
brauðmeti var stór útgjaldaliður. Hún
hóf því að baka sitt eigið brauð, pítsur,
smábrauð, snúða o.s.frv. og segir mat-
arreikninginn hafa „snarlækkað“ við
það. Í kjölfarið ákvað hún að gera enn
betur og fór að skrá hvaða fæðuteg-
undir væru oftast á borðum fjölskyld-
unnar. „Hvaða matur var í uppáhaldi,
hvaða matur borðaðist ekki eins vel og
hvað það var sem af einhverjum
ástæðum lenti í ruslafötunni í stað
þess að lenda í svöngum mögum heim-
ilisfólks,“ segir Vigdís. Þegar hún var
síðan komin með góða
yfirsýn yfir matarinn-
kaupin samdi hún fjög-
urra vikna matseðil og
gerði innkaupalista í
samræmi við hann. Á matseðlinum
var ekki aðeins kvöldmatur heldur
geymdi hann allar máltíðir dagsins og
á innkaupalistann fór því allt sem Vig-
dís gat ímyndað sér að þyrfti, þ.m.t.
fyrir gesti sem litið gætu óvænt í
heimsókn.
Bakari á ráðherralaunum
Vigdís prufaði sig síðan áfram með
matseðilinn og tók það út sem ekki
gekk nægilega vel og setti inn það sem
virkaði betur. Eftir nokkra mánuði
tók hún saman sparnaðinn. „Hann var
ótrúlegur. Bara við það að skipu-
leggja, við að vita hvað ætti að kaupa
og reyna að geyma umframbirgðir í
búðinni en ekki í búrskápnum. Mig
minnir að matarreikningurinn hafi
lækkað um 40% eða svo við þessar að-
gerðir.“
Töluverð vinna fór í skipulagn-
inguna, en að sögn Vigdísar var það
alls ekki erfitt eftir að hún byrjaði á
því. Hún segir brauðbaksturinn hafa
vegið nokkuð þungt í lækkun mat-
arreikningsins. „Ég reiknaði út að ég
hefði sennilega ráðherralaun á tímann
við að baka ofan í fjölskylduna,“ segir
hún og bætir við að þótt hveiti hafi
hækkað í verði síðan þetta var sé enn
hægt að kaupa brauðhveiti á viðráð-
anlegu verði og spara dágóðar fjár-
hæðir. „Það er ljóst að meira að segja
dýra hveitið er enn ekki svo dýrt að
það borgi sig ekki að baka brauð.“
Segist Vigdís varla hafa stigið fæti inn
í bakarí síðan.
Hún mælir einnig með að nýta mat-
arafgangana vel. T.d. megi nota þá
sem fyllingu í bökudeig eða setja á
pítsubotn sem vafalaust veki mikla
lukku hjá yngri fjölskyldumeðlim-
unum. Eins megi finna margar mat-
reiðslubækur eða uppskriftir á netinu
sem leggi áherslu á ódýran og góðan
mat. ylfa@mbl.is
Skipulagning lykillinn að sparnaði
Nú þegar snörp efnahags-
lægð gengur yfir landið
leita margir leiða til að
spara. Ylfa Kristín K.
Árnadóttir hitti konu
sem náði að lækka mat-
arútgjöldin um 40%.
VIGDÍS býr líka yfir sparnað-
arráðum ótengdum matarinn-
kaupum og brauðbakstri.
Hún segir til að mynda gott
að hafa í huga að á öllum heim-
ilum séu rafmagnstæki sem
eyði orku. Þótt orka hér á landi
sé vissulega ódýr í samanburði
við ýmsar aðrar þjóðir er engin
ástæða til að eyða henni í óhófi.
Á heimasíðu Orkuveitunnar,
www.or.is, má þannig finna
mörg góð orkusparandi ráð.
Þá ætti fólk að forðast að
skulda og reyna að kaupa ekki
hluti nema það hafi efni á þeim.
„Stundum er í lagi að bíða bara
aðeins lengur eftir því sem
mann langar í,“ segir Vigdís en
viðurkennir að stundum sé ein-
faldara að segja það en fram-
kvæma.
Forðist
orkubruðl
og skuldir
Fjölmörg sparnaðarráð bárust blaðamanni þegar
hann leitaði eftir slíkum. Þau voru m.a.:
 Að drekka vatn með matnum í staðinn fyrir mjólk,
djús eða gos. Dagleg gosneysla getur kostað fjög-
urra manna fjölskyldu hátt í hundrað þúsund
krónur á ári.
 Að rækta kryddjurtir í eldhúsglugganum, kaupa
grænmeti í áskrift beint frá bónda og kaupa kjöt í
skrokkum og frysta til vetrarins.
 Í stað þess að nota greiðslukortin, sem oftar en
ekki blinda fólk á eyðslu sína, á frekar að
skammta sér reiðufé einu sinni í viku.
 Að skoða tilboðin í matvörubúðunum og kaupa þá
í nokkrar máltíðir af tilboðsvörunni.
 Að laga matinn heima frekar en að kaupa tilbúið.
 Að fækka bæjarferðum þegar áfengi er haft um
hönd. Ekki aðeins er sopinn dýr á skemmtistöðum
heldur fyllir ölið fólk oft óvenjumiklu örlæti í garð
náungans sem getur orðið dýrt þegar upp er stað-
ið.
Nokkur skynsamleg sparnaðarráð
Það varð uppi fótur og fit þegarsonarsonur Hreiðars Karls-
sonar á Húsavík komst að því sér til
mæðu að afinn hafði gleymt að
kaupa kremkex og kökur. Nokkuð
sem afar mega ekki klikka á.
Hreiðar orti:
Það er von að blessað barnið spyrji
og bíði eftir svari.
Kexlaus afi er hvorki mikils virði
hvunndags eða spari.
Björn Ingólfsson á Grenivík áttar
sig á alvöru málsins:
Tóman skekur Hreiðar haus,
hefur gleymt að kaupa inn.
Krakkinn gónir kökulaus
á kexruglaðan afa sinn.
Og á sama tíma orti Hjálmar
Freysteinsson á Akureyri, sem var
með Birni og Hreiðari í Laugaskóla
fyrir hartnær hálfri öld, svipaða vísu:
Drengurinn komast mun til manns,
mætur, hress og glaður.
Aftur á móti er afi hans
alveg kexruglaður.
Magnús Ólafsson frá
Sveinsstöðum leggur orð í belg:
Kringum afa oft er rex
en ömmur þykja jafnan slyngar.
Áfram munu kveða um kex
kexruglaðir Laugskælingar.
Hallmundur Kristinsson var í
yngri deild í Laugaskóla og leit
ákaflega upp til Hjálmars, Björns
og Hreiðars. „Það hefur lítið lagast
síðan,“ segir hann og yrkir:
Eftir því sem vitið vex
veikjast menn á taugum.
Margir átu mikið kex,
man ég var, á Laugum.
Og Magnús klykkir út með:
Allt má birta, ekkert rex,
en að þeim köppum held ég stingi
að alltaf fá nú úrvals kex
afabörn í Húnaþingi.
VÍSNAHORNIÐ pebl@mbl.is
Af kexi og öfum
Nákvæmt heimilis-
bókhald eykur sýn
yfir fjárútlátin.
Morgunblaðið/Golli
Heimabakstur Með því að baka allt brauðmeti fjölskyldunnar náði Vigdís Stefánsdóttir að lækka matarreikning
heimilisins svo um munaði. Gott skipulag við innkaup fól svo í sér enn frekari lækkun á þessum útgjaldalið.