Morgunblaðið - 09.09.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 2008 23
ANDRI Snær
Magnason rithöf-
undur skrifaði grein í
Morgunblaðið hinn 1.
september sl. undir
heitinu: „Hvenær er
komið nóg?“ Nóg af
virkjunum á Íslandi.
Þetta er góð spurn-
ing.
Almenna svarið við
spurningunni hvenær sé komið
nóg af einhverju er: Þá er komið
nóg þegar smávegis viðbót af því
sem sóst er eftir er nákvæmlega
étin upp af því sem fórna þarf til
að ná henni. Þetta almenna svar
er sjaldnast fullnægjandi, en samt
ekki gagnslaust, því að það leiðir
hugann að því sem máli skiptir.
Ef bæði það sem sóst er eftir og
það sem fórna þarf er mælanlegt í
sömu einingum, til dæmis krónum,
er hægt að nota þessa reglu til að
reikna beinlínis út svarið. Það er
stundum hægt en langt frá því
alltaf. Stundum er ávinningurinn
mælanlegur en fórnin ekki. Stund-
um hvorugt.
Tilefni greinar Andra Snæs var
að Björk Guðmundsdóttir söng-
kona hafði látið í ljós þá skoðun að
tvö eða þrjú álver á Íslandi væri
nóg. Nú ætti að beita sér að því
að vinna á Íslandi neytendavörur
úr álinu og selja bæði innanlands
og úr landi í stað þess að selja álið
óunnið. Hún hafði jafnframt lýst
andstöðu við fleiri álver. Ég ræddi
þessar hugmyndir hennar í grein í
Morgunblaðinu 2. september þar
sem ég komst að þeirri niðurstöðu
að þær væru ekki raunhæfar efna-
hagslega vegna smæðar íslenska
markaðarins. Smæð hans er í
rauninni eina ástæðan til þess að
þær eru óraunhæfar.
En jafnvel þótt ekkert hráál
væri flutt út, en einungis unnar ál-
vörur, stendur sú
spurning eftir hve
mikið ál skuli fram-
leitt.
Andri kemst að
þeirri niðurstöðu að á
Íslandi verði eftir
nokkur ár framleitt
14.000 sinnum meira
ál en flug íslensku
flugfélaganna þarf.
En við notum ál ekki
bara í flugvélar. Við
notum það í bíla sem
fyrir bragðið spara
okkur bensín og endast lengur í
okkar raka loftslagi. Við notum
það í klæðningar á húsum, í bús-
áhöld og margt fleira eins og önn-
ur iðnríki. Talan 14.000 er því vill-
andi. En það er rétt að við
framleiðum nú þegar meira ál en
notað er á Íslandi. Ekkert er
óeðlilegt við það. Við framleiðum
líka mun meira af fiskafurðum en
neytt er á Íslandi. Bæði Sádi-
Arabar og Norðmenn framleiða
miklu meiri olíu en þeir nota sjálf-
ir. Brasilíumenn meira kaffi en
þeir drekka sjálfir. Það er ein-
kenni viðskiptabúskapar, borið
saman við sjálfsþurftarbúskap, að
framleiðsla einstakra landa á
vörum er ekki í samræmi við
neyslu þeirra á sömu vöru. Það er
hentugra fyrir alla að vörur séu
framleiddar þar sem bestar að-
stæður eru til þess. Við Íslend-
ingar erum ekki eftirbátar neinna
í kaffidrykkju. En mér litist ekki á
blikuna ef við ættum að rækta
sjálfir allt það kaffi. Þar njótum
við Brasilíumanna á sama hátt og
aðrir njóta okkar í fiskafurðum og
áli.
Virkjun vatnsorku og jarðhita á
Íslandi hefur áhrif á umhverfið
sem kallast mega neikvæð ef þau
eru skoðuð út af fyrir sig. Engin
leið er að leggja peningalegt mat
á þau því að enginn markaður er
til fyrir ósnerta náttúru. Pen-
ingalegt mat er ekki raunhæft ef
markaður er ekki fyrir hendi. Í
stað markaðar kemur þá pólitísk
ákvörðun yfirvalda í umboði al-
mennra kjósenda. Hér á landi er
það iðnaðarráðuneytið sem veitir
virkjunarleyfi.
Andri Snær bendir réttilega á
að það á sér stað umtalsverð sóun
á áli sem vel mætti endurnýta.
Jafnvel oftar en einu sinni. Allir
hljóta að vera sammála um að
vinna beri gegn slíkri sóun. Hún á
sér að heita má eingöngu stað í
núverandi iðnríkjum þar sem 25%
mannkynsins búa. Þegar Kína og
Indland hafa iðnvæðst búa 62%
mannkynsins í iðnvæddum lönd-
um. Álnotkun í heiminum mun því
stórlega aukast þótt tekið verði
fyrir núverandi sóun á áli. Það
skiptir miklu máli fyrir baráttuna
gegn gróðurhúsaáhrifunum að
sem mest af því áli verði framleitt
með annarri orku en úr eldsneyti.
Með engu öðru móti geta Íslend-
ingar betur stutt þá baráttu en
með því að hýsa hér allan þann ál-
iðnað sem þeir frekast mega. Við
verðum að venja okkur af þeirri
hugsun að það muni ekkert um
okkur. Það eru einstaklingar sem
bera ábyrgð en ekki nafnlaus
fjöldi.
Hvenær er komið nóg af virkj-
unum á Íslandi? Þegar meirihluti
kjósenda á Íslandi hefur með at-
kvæði sínu í þingkosningum
ákveðið að nóg sé komið. Fyrr
ekki.
Já! Hvenær er komið nóg?
Jakob Björnsson
svarar grein Andra
Snæs Magnasonar
»Hvenær er komið
nóg af virkjunum á
Íslandi? Þegar meiri-
hluti kjósenda á Íslandi
hefur með atkvæði sínu
í þingkosningum ákveð-
ið að nóg sé komið.
Jakob Björnsson
Höfundur er fyrrverandi
orkumálastjóri.
MIKIL ógn steðjar
að Reykvíkingum og
gestum höfuðborg-
arinnar að mati
brúnaþungra og
húmorsnauðra kven-
þingmanna Vinstri
grænna og annarra
siðferðisbjargandi
hópa. Smuga hefur
fundist í lögum og
reglugerðum svo allt stefnir í að
nektardans ungra kvenna verði
leyfður við Austurvöll, að norð-
anverðu að sjálfsögðu. Það kemur
sannarlega ekki á óvart að fyrr-
nefndar kjarnakonur vilji koma í
veg fyrir það sem þær álíta
ósóma. En það er vissulega gam-
an að fylgjast með viðbrögðum
annarra, aðallega karlpeningsins
sem á eitthvað undir sér, valda-
lega séð. Þeir eru nefnilega svo
hræddir um sitt góða álit að hvað
sem líður þeirra sönnu skoðun
þorir varla nokkur maður að láta
það í ljós að þeir sjái ekkert at-
hugavert við það að karlar horfi á
fagurskapaðar og naktar konur.
Þeir óttast að þeir verði þar með
stimplaðir „perrar“ eins og sagt
er á slæmu máli og þarf bréfrit-
ari víst ekki að bíða lengi eftir
stóradómi. Sá eini sem ekki hefur
tekið þátt í hræsninni fram að
þessu er hinn umdeildi bæj-
arstjóri í minni gömlu heimasveit
og hefur hann að sjálfsögðu feng-
ið að heyra það hjá hinum heil-
ögu en slíkt hristir
hann af sér áreynslu-
laust.
Hvað er svona
skelfilegt við nekt,
hvað er svo skelfilegt
við það að sjá
mannslíkama í sinni
tærustu mynd án
þess að hann sé hul-
inn?
Hinar heilögu full-
yrða að í skjóli nekt-
ardans þrífist vændi.
Það má vissulega
segja að afbrot geti
þrifist í skjóli ýmiskonar atvinnu-
rekstrar. Það tekst víst að koma
eiturlyfjum til landsins með Póst-
inum, með Norrænu, með vöru-
sendingum, með farþegaflugi.
Á þá ekki að setja algjört
ferðabann á landann, eigum við
ekki að loka Póstinum, hætta öll-
um ferðum milli landa?
Þar sem hér er lýst fylgi við að
nektardans sé leyfður er eindreg-
ið lýst yfir stuðningi við jafnrétti
kynjanna. Auðvitað á þá að leyfa
og reka staði þar sem ungir fag-
urlimaðir karlar dansa og að
sjálfsögðu fyrir konur, þær eiga
fullan rétt á því og þá má búast
við að fjör færist í leikinn svo um
munar.
Það hefur lengi loðað við sterk
öfl í okkar litla þjóðfélagi að vilja
leysa allt með boðum og bönnum.
Fyrir nær einni öld var sett á al-
gjört vínbann á Íslandi.
Var það ekki til bóta, voru Ís-
lendingar ekki edrú árum saman
meðan bannið stóð?
Það var víst lítið um það að
landinn drykki minna á bann-
árunum. Aðallega björguðu menn
sér á eigin spýtur og það var
bruggað áfengi í öllum þorpum og
út um allar sveitir. Til að uppræta
bruggið, sem aldrei tókst, var
stofnað sérstakt embætti brugg-
eftirlitsmanns. Hann ferðaðist
stanslaust um allt land, kom
þorsbúum og bændum að óvörum,
greip marga við bruggiðju, kærði
og dró fyrir dómara. Á einum bæ
fann hann bruggtæki en ekki
dropa af áfengi. Eigi að síður var
bóndi kærður og dreginn fyrir
dómara. Bóndi mótmælti og
kvaðst aldrei hafa bruggað þó
hann ætti þessi tæki. En dómari
sat við sinn keip og sagði að hann
væri ákærður fyrir brugg þar sem
hann hefði tólin til þess. Bóndi
spurði hvort ekki ætti að kæra
hann fyrir nauðgun? Hefurðu
framið nauðgun, spurði dómarinn
undrandi? Nei, svaraði bóndi, en
ég hef tólin til þess.
Hræsnin ríður ekki
við einteyming
Sigurður Grétar
Guðmundsson skrif-
ar um nektardans-
staði
» Þar sem hér er lýst
fylgi við að nekt-
ardans sé leyfður er ein-
dregið lýst yfir stuðn-
ingi við jafnrétti
kynjanna. Auðvitað á þá
að leyfa og reka staði
þar sem ungir fagurlim-
aðir karlar dansa...
Sigurður Grétar
Guðmundsson
Höfundur er pípulagningameistari,
búsettur í Þorlákshöfn.
MORGUNBLAÐ-
IÐ svarar gagnrýni
minni á virkj-
anastefnu blaðsins
(Ný virkjunarstefna
Morgunblaðsins, 5.
september) í leiðara
hinn 7. september og
fullyrðir að til sé
meðalvegur; segir
„… að nýta eigi auð-
lindir Íslands, vatns-
föllin og jarðhitann,
til að framleiða orku.
Það eigi hins vegar
að gera með þeim
hætti að umhverfi
landsins beri sem
minnstan skaða af.“
Stefna blaðsins hafi
ekki breyst í þeim
efnum.
Í Reykjavíkurbréfi
Morgunblaðsins hinn
6. júlí sl. spyr blaðið:
„Hvaða nýju verkefni
geta komið hjólum
atvinnulífsins í snún-
ing á nýjan leik?“ og svarar sjálfu
sér: „Álver og virkjanir. Aðrir
kostir í atvinnuuppbyggingu, sem
ræddir hafa verið að undanförnu,
eru engan veginn í hendi. Hins
vegar er skýr og ákveðinn vilji af
hálfu álfyrirtækja að reisa álver
bæði í Helguvík og á Bakka við
Húsavík. Það liggur í stórum
dráttum fyrir hvernig hægt er að
afla orku til beggja þessara álvera.
Fjármögnun verkefnanna er sömu-
leiðis að öllum líkindum mun auð-
veldari en flest önnur fjármögnun
umsvifa á Íslandi á næstunni. Að
tryggja álverunum útblásturskvóta
er verkefni, sem er hægt að
leysa.“
Morgunblaðið upplýsir ekki
hvernig afla megi útblásturskvóta
fyrir tvö ný álver sem stæðust
skuldbindingar Íslands um að tak-
marka útstreymi gróðurhúsa-
lofttegunda. Hvað þá heldur
hvernig þau samræmdust stefnu
ríkisstjórnarinnar um að draga úr
losun um 50-75% fyrir
miðja þessa öld. Morg-
unblaðið upplýsir ekki
heldur hvernig megi
afla ríflega 1.000 MW
sem tvö ný álver
þarfnast án þess að
valda umtalsverðum
skaða á náttúru lands-
ins; orka sem nemur
1,5 Kárahnjúkavirkj-
un. Er þetta með-
alvegur Morgunblaðs-
ins?
Alcoa stefnir á að
reisa 346 þúsund
tonna álver á Bakka
við Húsavík. Stuðn-
ingur Morgunblaðsins
við áform Alcoa virðist
fyrirvaralaus. Styður
Morgunblaðið virkjun
Skjálfandafljóts, Jök-
ulsár austari og Jök-
ulsár vestari í Skaga-
firði? Þessi fallvötn
yrðu að öllum lík-
indum virkjuð til að
afla orku fyrir svo
stórt álver. Er það
meðalvegurinn sem
Morgunblaðið talar
um?
Í grein minni hinn 5. september
benti ég á að í forustugrein Morg-
unblaðsins hinn 21. maí síðastlið-
inn, segir: „Það er áreiðanlega víð-
tæk samstaða meðal þjóðarinnar
um að útiloka frekari fram-
kvæmdir á miðhálendinu, hvort
sem um er að ræða virkjanir eða
aðrar framkvæmdir svo sem vega-
framkvæmdir. Þar með þrengist
mjög um möguleika á nýjum
vatnsaflsvirkjunum. Og jafnvel
þótt þær séu ekki í óbyggðum eru
þær umdeildar eins og sjá má af
deilunum, sem standa um virkjanir
í neðri hluta Þjórsár.“
Nú hefur Morgunblaðið aftur á
móti lýst eindregnum stuðningi við
gríðarlegar virkjanaframkvæmdir
til að framleiða orku fyrir tvö ný
álver, að ógleymdri stækkun ál-
vers Rio Tinto/Alcan í Straumsvík.
Er þetta meðalvegurinn?
Meðalvegur hvers?
Árni Finnsson
fjallar um stefnu
Mbl. í virkj-
anamálum
Árni Finnsson
»Nú hefur
Morg-
unblaðið aftur á
móti lýst ein-
dregnum stuðn-
ingi við gríð-
arlegar
virkjanafram-
kvæmdir til að
framleiða orku
fyrir tvö ný ál-
ver.
Höfundur er formaður Nátt-
úruverndarsamtaka Íslands.
HVÍ skyldi þjóðin
fjarlægjast Sjálfstæð-
isflokkinn, flokk allra
stétta? Sjálfsagt
margar ástæður fyrir
því, hvað mig varðar
til dæmis þessi: Lífs-
nauðsynleg starfsstétt
lækkar í launum við að
auka við skilyrta
menntun sína.
Óhæfur fjár-
málaráðherra, að mín-
um dómi, þrjóskast
við að leiðrétta kjör
stéttarinnar, þrátt fyr-
ir þveröfuga vilja-
yfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar.
Ef ráðherra er svo dómgreind-
arlaus að leggja út í stríð við ljós-
mæður, eina vinsælustu stétt
landsins, til að viðhalda óréttlátum
launakjörum hennar, er mál að
linni. Þjóðinni ofbýður. Kjörorð
flokksins; Gjör rétt, þol ei órétt, al-
gjörlega gleymt eða að minnsta
kosti sveigt út á flughála braut.
Stríðið er allt í senn: óréttlátt,
heimskulegt og vonlaust.
Flokkurinn virðist hálf for-
ustulaus eftir formannsskipti. Það
þarf sterk bein til að vera leiðtogi.
Nú er lag að taka í taumana.
Mín tillaga er að fjár-
málaráðherra verði lát-
inn víkja og ekki settur
yfir Landsvirkjun eins
og hugsanlega stendur
til. Hefur þjóðin ekki
þjónað Árna Mathiesen
nógu lengi?
Þetta yrði skref í að
flokkurinn endurheimti
traust sitt hjá lands-
mönnum, alla vega
mér. Það fyrsta sem
nýr ráðherra flokksins
á að læra er að hlusta á
þjóðina. Á næsta
flokksþingi ætti svo
flokkurinn að setja
fjármálaráðherra sín-
um einfalda reglu:
Hann má ekki vera
gráðugur.
Gjör rétt –
þol ei órétt
Tryggvi P. Frið-
riksson skrifar um
stjórnmál
Tryggvi P. Friðriksson
» Stríðið er allt
í senn: órétt-
látt, heimsku-
legt og von-
laust.
Höfundur er listmunasali.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið