Morgunblaðið - 20.09.2008, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Ljósmæðurog fjár-málaráð-
herra samþykktu
í gær miðl-
unartillögu rík-
issáttasemjara. Ljósmæður
samþykktu tillöguna með
mjög afgerandi hætti og virt-
ist ríkja ánægja meðal þeirra
með niðurstöðuna.
Kjarabarátta ljósmæðra
snerist um grundvallaratriði.
Þær lögðu áherslu á að fá
leiðréttingu launa þannig að
þau yrðu sambærileg við
stéttir með sambærilega
menntun. Þótt ljósmæður
hafi ekki lagt á það áherslu
blandast inn í þessa kröfu
viðvarandi vandi mismununar
í launum karla og kvenna á
Íslandi. Laun kvennastétta
eru ekki sambærileg við laun
karlastétta þrátt fyrir sam-
bærilega menntun.
Nýi samningurinn gildir
aðeins fram í mars. Kveðið er
á um 22,6% hækkun grunn-
launa ljósmæðra, sem jafn-
gildir 70 til 90 þúsund krón-
um á mánuði.
„Við erum sáttar við
þetta,“ segir Guðlaug Ein-
arsdótttir, formaður Ljós-
mæðrafélags Íslands, í Morg-
unblaðinu í dag. „Þetta er
enginn fullnaðarsigur, en
stórt skref.“ Kvaðst hún telja
að laun ljósmæðra þyrftu að
hækka um 10% til viðbótar
ætti takmarkið um að gera
ljósmæður að jafnokum sam-
bærilegra stétta að nást.
Ljósmæður
hafa átt mikla
samúð meðal al-
mennings í kjara-
baráttu sinni.
Launamismunun
er ekki boðleg og óverjandi.
Leiðrétting á launamuni
kynjanna er á stefnuskrá sitj-
andi ríkisstjórnar og er þess
beðið með eftirvæntingu að
sjá hvaða tillögur koma frá
þeim nefndum, sem haft hafa
málið með höndum.
Það verður líka forvitnilegt
að sjá hvað gerist eftir því
sem líður á haustið og vet-
urinn því að brátt verður
mikill fjöldi samninga laus.
Verða aðrir launþegar til-
búnir að fallast á það að
hækkunin til ljósmæðra
byggist á leiðréttingu? Gott
hefði verið að kanna grund-
völl fyrir slíkum skuldbind-
ingum fyrir fram og fá að vita
hvort aðrir hygðust nýta sér
leiðréttingu á kjörum rúm-
lega 200 ljósmæðra til að
hleypa af stað skriðu.
Ljósmæður þurftu á leið-
réttingu að halda. Þær fengu
minna en þær vildu, en gátu
þó nálgast markið. Afrakstur
þeirra baráttu er vatn á myllu
baráttunnar gegn mismunun
kynjanna á launamarkaði, en
hann á ekki að vera stökk-
pallur til að hrinda af stað
hækkunum, sem á endanum
gætu gert leiðréttinguna að
engu og klekkt á efnahagslífi,
sem ekki má við miklu um
þessar mundir.
„Enginn
fullnaðarsigur,
en stórt skref“}
Verðskulduð leiðrétting
Víða í borgum ínágranna-
löndum okkar
hættir fólk sér
ekki inn í almenn-
ingsgarða á kvöldin og nótt-
unni vegna ótta við ræningja,
fíkniefnasala og annan óald-
arlýð.
Miðað við frásögn móður,
sem rætt var við í Morg-
unblaðinu í gær, mætti halda
að ástandið í Laugardal í
Reykjavík væri orðið svona í
björtu.
„Við keyrum börnin okkar
alltaf í íþróttir í Laugardalinn
vegna þess að við viljum ekki
láta þau ganga í gegnum dal-
inn. Hann er einfaldlega ekki
öruggur,“ segir konan.
Hún bendir á að sonur
hennar hafi fundið sprautu-
nálar í dalnum, að á göngustíg
við Húsdýragarðinn vanti lýs-
ingu og þar hafi börn og ung-
lingar verið rænd, að mótor-
hjólamenn leiki lausum hala á
göngustígunum. Að útigangs-
menn haldi til í dalnum og
fíkniefnasalar sitji fyrir ung-
lingum. „Það liggur við að
svæðið sé orðið
eins og fríríki,“
segir konan.
Talsmenn lög-
reglu og íþrótta-
starfs í Laugardal segjast í
Morgunblaðinu í dag ekki
kannast við neina glæpi eða
afbrot í Laugardal. Lög-
reglan bendir á að ekki hafi
borizt tilkynningar um slíkt.
En er ástæða til að horfa
framhjá því ef eitthvað er á
seyði á útivistarsvæðum í
borginni, sem gerir borg-
arana óörugga? Hvert er eft-
irlit lögreglunnar í Laugar-
dal? Fer hún þar í
eftirlitsferðir, hirðir upp
fíkniefnaneytendur og róna,
stuggar við strákum á mótor-
hjólum og sýnir sig almennt?
Víða í nágrannalöndum
okkar er sýnilegt eftirlit lög-
reglu á útivistarsvæðum talið
nauðsynlegt til að almenn-
ingur geti talið sig öruggan
þar. Því miður er einnig svo
komið hjá okkur. Það á ekki
að gera lítið úr áhyggjum
fólks af öryggi sínu og barna
sinna.
Er lögreglan sýnileg
í Laugardal?}Öryggi á útivistarsvæðum
V
ið Íslendingar höfum löngum verið
hjátrúarfull. Við trúum á stokka og
steina, álfa og huldufólk og ým-
islegt annað gott.
Það verður hins vegar að við-
urkennast að á undanförnum árum höfum við
farið offari í hjátrúnni og orðið hindurvitnum
fullkomlega að bráð.
Þannig gerðist það á undraskömmum tíma að
samfélagið allt varð heltekið af milljarðamær-
ingavæðingu. „Strákarnir okkar“ í útrás og yf-
irtöku urðu sem hendi væri veifað að góðhjört-
uðum töfranornum á kústskafti einkaþotunnar
sem þeystu heimshorna á milli til þess víst eins
að gera Íslendinga alla auðugri. Töfrateppi
einkavæðingar var slíkt að meira að segja
Bessastaðir lutu í gras og gáfu út hástemmdar
yfirlýsingar um hvernig heimurinn gæti lært af
íslenskum undradrengjum milljarðanna. „You ain’t seen
nothing yet“ sagði stóra Ísland við litlu heimsbyggðina.
Nú þykir mér á margan hátt vænt um þennan eiginleika
þjóðarsálarinnar. Við erum nýjungagjörn og auðtrúa og við
erum snillingar í að „redda“, auk þess sem við höfum dálítið
krúttlega tilhneigingu til mikilmennskubrjálæðis. Þetta er
ekkert mál fyrir Jón Pál eða Jón Ásgeir og ekki heldur fyrir
okkur hin.
Trúin á okkur sjálf, að ekkert vaxi okkur í augum, sveigj-
anleiki okkar og smæð, stuttar boðleiðir og kappsemi – allt er
þetta auður í sjálfu sér. En oft er það jú þannig að manns
stærsti kostur er um leið manns augljósasti veikleiki. Við
verðum ítrekað trúnni á „reddinguna“ að bráð.
Eitt árið er það loðdýrarækt, það næsta fiskeldi,
annað árið er það stóriðja og hitt árið útrás,
næsta árið evran: Alltaf finnum við eitthvað sem
á að redda okkur frá hinni reddingunni sem
brást.
En þannig er bara ekki lífið. Heilbrigðar und-
irstöður og manngildi verða aldrei til á kústskafti
reddinga heldur byggjast upp með tíma, ráðum
og dáð – og ævinlega af einhvers konar blöndu af
hugrekki, hugmyndaauðgi, aga, vinnusemi og út-
haldi.
Erfiðustu hindurvitnin eru hins vegar þau sem
við tökum ekki eftir að við trúum heldur gefum
okkur sem augljós sannindi. Við erum meðvituð
um að trúin á álfa er bara trú; við erum hins veg-
ar ómeðvituð um að trúin á „lögmál markaðar-
ins“ er kennisetning en ekki vísindi. Staðreyndin
blasir þó við: Kerfi fjölþjóðlegs auðvalds, arðráns og spá-
kaupmennsku er rotið inn að rótum og meira að segja
Bandaríki Norður-Ameríku kalla nú á þjóðnýtingu. Hver
hefði trúað því fyrir 2 árum síðan þegar „þjóðnýting“ var
sagt með fyrirlitningu en „einkavæðing“ var sæt sem sykur?
Gildin sem aldrei skulu hvika er það sem nú þarf að end-
urreisa í okkar litla samfélagi, samfélagi sem vissulega á æv-
inlega að hugsa stórt: Jöfnuður, jafnrétti, framsýni, frum-
kvæði, sanngirni, sjálfbærni, sjálfstæði. Það er í fínu lagi að
trúa áfram á huldufólk en trúin á töfrateppi græðginnar og
reddingarinnar skal víkja. Þótt fyrr hefði verið.
glg@althingi.is
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
Pistill
Bábiljunni að bráð
Hlutur tíu stærstu
útgerðanna eykst
FRÉTTASKÝRING
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
T
íu stærstu útgerðir
landsins ráða 52,8%
heildarkvótans. Er það
örlítið meira en í maí
þegar Fiskistofa gaf síð-
ast út lista yfir stærstu útgerðirnar.
HB Grandi hf. er sem fyrr kvóta-
hæsta félagið, með liðlega 11% heild-
arkvótans, heldur minna en í vor.
Fiskistofa hefur reglulegt eftirlit
með kvóta stærstu handhafa afla-
heimilda og eignatengslum þeirra og
gefur út lista um 100 stærstu út-
gerðirnar með aflahlutdeild og 50
stærstu útgerðir með krókaafla-
hlutdeild.
HB Grandi á tindinum
Langkvótahæsta fyrirtækið, HB
Grandi, er með rétt rúmlega 11%
hlutdeild í heildarkvótanum. Er það
nokkru minna en í maí þegar fyr-
irtækið var með 11,9%. HB Grandi
er því vel innan við þau 12% sem lög
kveða á um að sé hámark hjá ein-
stökum útgerðum.
Ekki hafa orðið miklar breytingar
í röðun tíu stærstu útgerðarfélag-
anna frá síðustu athugun Fiskistofu.
Fjögur efstu fyrirtækin halda sínum
sætum, Samherji er í öðru sæti,
Brim í þriðja og Ísfélag Vest-
mannaeyja í fjórða sæti. Hins vegar
færist Þorbjörn upp í fimmta sætið
og skiptir þar við FISK-Seafood.
Síldarvinnslan er hástökkvarinn, fer
úr ellefta sætinu og upp í það sjö-
unda.
Í samantekt Fiskistofu kemur
fram að breytingarnar megi að
mestu skýra með litlum loðnukvóta
sem getur breytt innbyrðis röðun
fyrirtækjanna. Töluverðar breyt-
ingar geti orðið við úthlutun tegunda
uppsjávarfiska.
Allir innan við mörkin
Samherji er með mesta þorsk-
kvótann, 7,67% hlutdeild, og HB
Grandi er með mesta ýsukvótann,
5,95%. Í báðum tilvikum eru fyr-
irtækin langt innan við hámarkið
sem er 12% í þessum tegundum.
Hámarkskvótaeign einstakra fyr-
irtækja í ufsa, grálúðu, síld, loðnu og
úthafsrækju er 20% og öll fyrirtækin
eru innan þeirra marka. HB Grandi
er með 16,7% ufsakvótans, Brim er
með 19,36% grálúðukvótans, Skin-
ney-Þinganes er með 16,42% af síld-
arkvótanum, Ísfélag Vestmannaeyja
með 17,69% loðnunnar og Vísir með
12,45% af úthafsrækjukvótanum.
Tíu stærstu með meirihlutann
Tíu kvótahæstu útgerðarfyrirtæki
landsins eru samtals með meirihluta
aflaheimildanna. Hlutdeild þeirra er
nú 52,8%, á móti 52,47% í maí. Sam-
kvæmt því hefur hægt á sam-
þjöppun aflaheimilda. Þetta hlutfall
var 47,7% fyrir réttum þremur ár-
um.
Þegar litið er til þrjátíu kvóta-
hæstu útgerðanna sést að samanlagt
hlutfall þeirra hefur minnkað örlítið
frá því í maí, úr 79,2% niður í 78,5%
Fiskistofa mun einnig kanna
eignatengsl þeirra fyrirtækja sem
stærst eru eða eiga hæsta hlutdeild í
umræddum tegundum, í þeim til-
gangi að athuga hvort samanlögð
hlutdeild tengdra fyrirtækja fari yfir
tilsett mörk.
*+   ,&
- .   ,&
* . ,&
/,0 1.    ,&
23
4 ,&
56-7
- ,33 ,&
-     ,&
 ..  ,&
1  4  ,&
1  ,&
- 
2   ,&
 ,  
+4 ,&
8  ,&
9,  ,&
+4 ,&
*
  ,&
: ,&
-  ; ,&
3   ,&
7+,  ,&
+.< ,3 ,&
5  ; ,&
  ,&
-   ,&
-3,,  => 3 ,&
 ,     ,&
?  ,&
53  ,&
+
 ,&
+
  ,&
@ %A
    

 
  
  




  
 




 







  

#)
)
K)
&)
!)
%)
')
")
$)
# )
##)
#)
#K)
#&)
#!)
#%)
#')
#")
#$)
 )
#)
)
K)
&)
!)
%)
')
")
$)
K )



/

/
/
/






/


 


 
/


 

/







  

  





 






/

//
/ 

  /

/
//

 /


/



 

;L B
  




 









 



 
!
"  #



 
 



$ 

% 








 


& 
' 

 (
 )(

 





 
 

 


 (
 )(
*  



 

$ 

* 4; 7 6  %:   
; 
 : #&) :)  "
 BM

 =


;  : B

 B 
 3  
    








  
    


    
  



TVÆR útgerðir krókabáta eru yf-
ir settum mörkum í krókaafla-
markskerfinu, bæði í heild og
helstu tegundum. Þær hafa frest
til 1. september á næsta ári til að
ráðstafa hluta af kvóta sínum
þannig að hlutfall þeirra verði
innan tilsettra marka.
Stakkavík ehf. í Grindavík er
með mesta kvóta krókaaflabáta,
7,36% af heildinni. Fyrirtækið er
með 6,62% af kvótanum í þorski
og 7,79% ýsukvótans. Hverri út-
gerð er leyfilegt að eiga allt að
5% heildarkvótans og sömuleiðis
allt að 5% í hvorri tegund fyrir
sig.
Guðbjartur ehf. á Vestfjörðum
er með 6,08% hlutdeild í króka-
kerfinu, þar af 4,38% í þorski og
6,78% í ýsu. Einhamar ehf. í
Grindavík er með þriðja mesta
kvótann.
Tveir yfir hámarki