Morgunblaðið - 17.11.2008, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. NÓVEMBER 2008
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Skjótt skipastveður í loftií stjórnmál-
unum. Á aðeins
tveimur dögum
ákváðu tveir af
stjórnmálaflokkunum að end-
urskoða stefnu sína í Evrópu-
málum.
Sjálfstæðisflokkurinn ákvað
að flýta landsfundi sínum um
ríflega hálft ár og nota tímann
fram í janúarlok til að meta á
ný kosti og galla við aðild að
Evrópusambandinu.
Í miðstjórn Framsóknar-
flokksins var haldinn einhver
mesti hitafundur í manna
minnum. Þar var ákveðið að
flýta flokksþingi, reyndar að-
eins um tvo mánuði eða svo,
og leggja fyrir það tillögu um
að Ísland gangi til aðild-
arviðræðna um ESB.
Þessi pólitísku sinnaskipti í
báðum flokkum koma til í ljósi
gjörbreyttra aðstæðna eftir
hrun fjármálakerfisins. Fyrir
hrunið var staða krónunnar
mikið til umræðu. Sumir töldu
að við hana mætti búa, aðrir
að hún dygði ekki íslenzka
hagkerfinu.
Nú er það æpandi stað-
reynd að krónan er ónýt og
dugar okkur ekki til fram-
búðar. Hugsanlega er hægt að
nota hana í einhver ár með ut-
anaðkomandi stuðningi. En
Ísland verður til lengri tíma
litið að fá annan gjaldmiðil.
Og þar er tæpast á öðru völ
en evrunni, sem útheimtir að-
ild að Evrópusambandinu.
Innan vébanda
þess er sömuleiðis
að finna stuðning
og skjól okkar
helztu bandalags-
ríkja, sem Ísland
mun þurfa á að halda til að
vinna sig út úr efnahags-
kreppunni.
Þetta er meginorsök þess
að í Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum hefur
mörgum snúizt hugur.
Ástæður þess að í báðum
flokkum höfðu margir efa-
semdir um ESB, eru enn fyrir
hendi. En hagsmunamatið
hefur breytzt. Gallar á sjávar-
útvegsstefnu ESB skipta
minna máli nú en áður, þegar
horft er til þeirrar knýjandi
þarfar sem íslenzkt efnahags-
líf – þar með talinn sjávar-
útvegurinn – hefur fyrir not-
hæfan gjaldmiðil.
Líklegt verður að teljast að
í febrúar næstkomandi muni
þrír af fjórum stærstu stjórn-
málaflokkunum hafa gert upp
hug sinn varðandi aðild að
ESB.
Í fjórða flokknum, Vinstri
grænum, hallast margir að
ESB-aðild. Það er samt langt
í frá víst að forysta VG skipti
um skoðun. Þvert á móti gætu
ákveðin tækifæri falizt í því
fyrir flokkinn að gera and-
stöðuna við ESB að megin-
stefnumáli sínu og draga á
móti úr vinstriáherzlunum.
Hörðustu ESB-andstæðingar
úr öðrum flokkum gætu þá
fylkt sér undir merki VG.
Nú er það æpandi
staðreynd að
krónan er ónýt}
Pólitísk veðrabrigði
Samkomulagið,sem náðst hef-
ur milli Íslands og
ríkja Evrópusam-
bandsins, er skásti
kosturinn í afar
þröngri stöðu. Ísland viður-
kennir skyldu sína til að
tryggja innistæður á Icesave-
reikningum Landsbankans í
Bretlandi og Hollandi, upp að
lögbundnu hámarki. Á móti
munu ríki ESB beita sér fyrir
því að þessar skuldbindingar
verði Íslandi ekki ofviða.
Það var ekki fær leið að
hafna ábyrgð Íslands á inn-
stæðutryggingunum. Íslenzk
stjórnvöld urðu að standa við
sínar alþjóðlegu skuldbind-
ingar. Öll ESB-ríkin og Nor-
egur að auki voru sammála um
að ekki mætti ríkja minnsti
vafi á hinum gagnkvæmu inn-
stæðutryggingum, sem EES-
samningurinn kveður á um.
Það er skiljanleg afstaða við
núverandi aðstæður.
Ef Ísland hefði ekki virt
skuldbindingar sínar, hefðum
við lokað dyrunum að sam-
félagi þjóða. Samkomulagið,
sem nú hefur
náðst, þýðir hins
vegar að bæði Al-
þjóðagjaldeyr-
issjóðurinn og ein-
stök vinaríki
Íslands munu veita þá lánafyr-
irgreiðslu, sem íslenzkt efna-
hagslíf þarf sárlega á að halda.
Það skiptir máli að í því
samkomulagi, sem liggur fyr-
ir, afsalar Ísland sér engum
rétti til að stefna brezkum
stjórnvöldum vegna beitingar
þeirra á hryðjuverkalöggjöf til
að frysta eignir Landsbankans
og íslenzkra skattgreiðenda í
Bretlandi. Samkomulagið fel-
ur ekki í sér að Ísland sam-
þykki þá dæmalausu fram-
komu í sinn garð. En auðvitað
verðum við að virða skuldbind-
ingar okkar.
Um leið hljótum við að reiða
okkur á sanngirni okkar
gömlu vina- og bandalags-
ríkja: að þau sýni því skilning
að ekki er hægt að skuldsetja
íslenzku þjóðina með þeim
hætti að hún nái sér ekki upp
úr hinum efnahagslega öldu-
dal.
Dyrnar að samfélagi
þjóða standa enn
opnar}
Lausn í þröngri stöðu
H
elgi Hálfdánarson, kennari við
Prestaskólann, var eitt sinn
spurður af nemanda sínum,
hvort Guð gæti búið til svo stór-
an stein, að hann gæti ekki lyft
honum sjálfur. Og hann svaraði: „Með almætti
sínu setur Guð almætti sínu takmörk.“ Hið
sama gildir um frelsið. Til þess að frelsi eins
hafi ekki í för með sér ófrelsi annars, þarf að
setja því skorður. Það hefur brugðist hér á
landi.
Því fór sem fór. Og nú er samkomulag um
Icesave í farvatninu. Allar þjóðir ESB samein-
uðust gegn Íslandi í þessu máli og báru því við
að ef ríki ábyrgðust ekki innstæður yfir landa-
mæri gæti það valdið áhlaupi á banka í Evrópu.
Þess vegna yrðu 300 þúsund Íslendingar, sem
margir hafa misst sínar eigur, að ábyrgjast inn-
stæður 350 þúsund þegna stórþjóðanna.
Fram hefur komið, að eignir Landsbankans standi und-
ir skuldbindingum vegna Icesave. Enn er þó ósamið um
margt, m.a. við almenna kröfuhafa. Og hlutverk stjórn-
valda verður að tryggja að sú skuldabyrði sem lendir á ís-
lensku þjóðinni muni ekki sliga komandi kynslóðir.
Einkareknir bankar hrundu og takmörk eru fyrir því
hversu miklar byrðar íslenska þjóðin getur axlað af þeim
völdum. Engin skömm er að því, að tala hreint út um það,
en láta ekki eins og þjóðarbúið muni ekkert um hundruð
milljarða. Ég heyrði ágætan brandara um daginn, sem
skýrir hvað ég á við.
Mikotaj bylti sér í rúminu í pólskum smábæ,
gat ómögulega sofnað fyrir áhyggjum og hélt
vöku fyrir frúnni. Þar kom að hún spurði hvað
væri að. Og Mikotaj svaraði, að hann skuldaði
Wójtowics nágranna sínum 3 þúsund zloty,
sem hann ætti að greiða morguninn eftir og
hann ætti ekki fyrir því. Hún vatt sér fram úr
rúminu, opnaði gluggann og kallaði: „Wójto-
wics! Wójtowics!“
Þetta var um miðja nótt. Og auðvitað vakti
hún flesta bæjarbúa með látunum í sér. Ekki
leið á löngu þar til Wójtowics, sem bjó í næsta
húsi, opnaði gluggann og spurði önugur hvað
þessi læti ættu að þýða. „Wójtowics,“ sagði
hún. „Maðurinn minn skuldar þér 3 þúsund
zloty, sem hann á að borga þér í fyrramálið.“
„Það er rétt,“ svaraði Wójtowics.
„Hann getur ekki borgað þér,“ sagði hún og
skellti glugganum aftur. Svo sneri hún sér að manni sín-
um: „Þú getur farið að sofa. Nú er það Wójtowics sem hef-
ur áhyggjur af greiðslunni í fyrramálið.“
Brandarar varpa oft óvæntu ljósi á tilveruna. Og aldrei
hefur verið mikilvægara en nú, að þjóðin temji sér jákvætt
hugarfar. Til þess þarf mesta kjarkinn.
Auðvitað fjölmennir fólk á Austurvöll til að mótmæla,
Alþingi er hornsteinn lýðræðisins, undirstaða frelsis og
framfara á lýðveldistíma þjóðarinnar. Þangað á þjóðin að
leita með óánægju sína. En miklu varðar að mótmælin fari
vel fram. Það er eins og að pissa í skóinn sinn, að grýta
þinghúsið. pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Frelsi, skuldir og jákvæðni
Hugað að uppbygg-
ingu á Grundartanga
FRÉTTASKÝRING
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Á
vegum Faxaflóahafna sf.
hefur verið unnið að
deiliskipulagi á tveimur
hlutum hafnarsvæðis
Grundartangahafnar í
Hvalfirði. Stjórnin hefur samþykkt
deiluskipulagið og ssnt það stjórn
Hvalfjarðarsveitar til umfjöllunar.
Með þessu er verið undirbúa jarðveg-
inn fyrir frekari atvinnustarfsemi á
svæðinu. Jafnframt má búast við því
að stórflutningar til Grundartanga
muni aukast verulega þegar fram í
sækir, því stækkunarmöguleikar í
Sundahöfn eru takmarkaðir. Í fram-
tíðinni sjá menn fyrir sér samspil
Sundahafnar og Grundartanga með
tilkomu Sundabrautar. Sú fram-
kvæmd er reyndar í uppnámi vegna
efnahagsástandsins.
Faxaflóahafnir sf. tóku til starfa 1.
janúar 2005. Fyrirtækið á og rekur
fjórar hafnir, Reykjavíkurhöfn,
Grundartangahöfn, Akraneshöfn og
Borgarneshöfn. Faxaflóahafnir eru
sameignarfélag í eigu fimm sveitarfé-
laga, Reykjavíkurborgar, Akranes-
kaupstaðar, Hvalfjarðarsveitar,
Skorradalshrepps og Borgarfjarð-
arsveitar.
Upphaflega iðnaðarhöfn
Grundartangahöf var upphaflega
byggð sem iðnaðarhöfn fyrir kís-
ilmálmverksmiðju árið 1978. Árið
1998 var höfnin stækkuð vegna fram-
kvæmda við byggingu álvers og árið
2006 var enn einn áfangi tekinn í
notkun og er nú bakkalengd hafn-
arinnar 670 metrar. Dýpi við hafn-
arbakka er 10-14 metrar.
Faxaflóahafnir sf. eru eigandi að
jörðunum Klafastaðir og Katanes
auk þess sem höfnin á lóðir þær sem
Íslenska járnblendifélagið hf. og
Norðurál hf. standa á. Samtals er
land í eigu hafnarinnar um 620 hekt-
arar lands á Grundartanga en lóðir
stóriðjufyrirtækjanna eru samtals
141,9 hektarar. Þeir tæpir 480 hekt-
arar sem eru utan lóða stóriðjufyr-
irtækjanna eru því þróunarland hafn-
arinnar. Hluta lands ofan þjóðvegar,
sem er skógræktarsvæði, verður ekki
breytt í náinni framtíð, en land Kata-
ness og landspilda vestan stóriðjufyr-
irtækjanna verður á næstu árum þró-
að fyrir fjölbreytta atvinnu- og
hafnarstarfsemi.
Um þessar mundir er verið að
vinna deiliskipulag á tveimur hlutum
hafnarsvæðisins. Annars vegar er
verið að leggja drög að aðstöðu fyrir
lóðsbáta við höfnina, austan núver-
andi hafnarmannvirkja auk þess sem
gert er ráð fyrir nokkurri landfyll-
ingu á því svæði. Kerbrotagryfjur á
núverandi hafnarsvæði eru að fyllast
og því nauðsynlegt að huga að hent-
ugum stað fyrir slíka gryfju. Hins
vegar er um að ræða vinnu við deili-
skipulag vestan núverandi hafn-
armannvirkja en þar er verið að gera
tillögu að lóðum fyrir ýmiss konar
hafnsækna starfsemi. Þar er verið að
taka fyrsta skrefið í að þróa Grund-
artangasvæðið fyrir fjölbreyttari
starfsemi og eru margir áhugasamir
aðilar sem vilja komast þar að. Alls er
um að ræða 100 lóðir. M.a. hefur ver-
ið rætt við Mjólkurfélag Reykjavíkur
hf. um flutning á aðstöðu þeirra úr
Sundahöfn og fulltrúa Stálsmiðj-
unnar um flutning á aðstöðu þeirra af
Mýrargötu á lóðir á Grundartanga.
Vélsmiðjan Héðinn hefur áhuga á lóð
á svæðinu og sömuleiðis eru mögu-
leikar á því að þar rísi í framtíðinni
netþjónabú á vegum Greenstone.
Gísli Gíslason, hafnarstjóri Faxa-
flóahafna, segir að vegna efnahags-
kreppunnar ríki nokkur óvissa um
þessa framkvæmdir en málin skýrist
væntanlega á nýju ári.
Morgunblaðið/ÞÖK
Grundartangi Miklir möguleikar eru á uppbyggingu atvinnustarfsemi á
svæðinu á næstu árum. Efnahagskreppan getur seinkað framkvæmdum.
FLUTNINGAR um Grundartanga-
höfn hafa aukist hröðum skrefum á
síðustu árum með sívaxandi starf-
semi á svæðinu.
Þá hafa æ stærri skip verið að
koma þar til hafnar. Má sem dæmi
nefna, að skipin, sem koma með
súrál til Norðuráls, eru 60-80 þús-
und tonn að stærð.
Í fyrra fóru 1.333.494 tonn um
Grundartangahöfn. Þar af nam inn-
flutningur 980.957 tonnum og út-
flutningur 358.537 tonnum. Skipa-
komur voru 265 og hafa aldrei
verið fleiri. Til samanburðar má
nefna, að skipakomur árið 1999
voru 118. Það ár fóru 542.866 tonn
um Grundartangahöfn. Innflutn-
ingur það ár var 420.566 tonn og
útflutningur 122.300 tonn.
Faxaflóahafnir hafa endurnýjað
flota dráttarbáta undanfarin ár,
m.a. til að þjónusta risaskip, sem
koma til hafnar á Grundartanga.
MIKIL
AUKNING
››