Skinfaxi - 01.04.1961, Side 22

Danir geta ekkert hlotið úr konungs
hendi annað en það, sem frá þeim sjálfum
er komið og er danskt.
Danskur háskóli hefur um of orðið aðili
þessa máls.
Er athyglisvert, hvað Grundtvig segir
um vísindamennsku Dana og handritin.
Fer hann hörðum orðum um brottflutn-
ing handritanna úr landi og telur að hann
liafi verið til tjóns Islendingum og vís-
indunum. Svo litla rækt hafi danskir vís-
indamenn um hans daga og fram til þeirra
lagt við þessar menningar gersemar. Að
vísu hafa Danir bætt ráð sitt eftir daga
Grundtvigs í þessu efni, en ummæli hans
sýna sígildan sannleika, að þjóðleg verð-
mæti eiga aðeins heima þar sem þau eru
til orðin og verða aldrei annað en oln-
bogabörn í öðru landi með framandi þjóð.
En hér ber okkur þó einmitt að gæta
varfærni.
Sumum hættir til að fagna væntanleg-
um sigri í handritamálinu án skilnings
á því, hver öfl með frændþjóð okkar hafa
verið að verki.
Við tölum um Islandsvini með frænd-
um okkar á Norðurlöndum og þá í þessu
sambandi einkum í Danmörku. Auðvitað
eigum við ágæta vini meðal annarra þjóða,
en við verðum að muna, að veröld er
hjartahörð og að rétturinn verður einatt
að víkja í samskiptum þjóða. Skilyrði
þess, að ein þjóð líti á rök annarrar, er,
að hún finni þau í eigin barmi og for-
sendur þeirra.
Merkur íslenzkur athafnamaður sagði
við mig eitt sinn, er við flugum yfir
Askov-héraðið í Danmörku: ,,Hér býr
kjarni dönsku þjóðarinnar“.
Jörgen Jörgensen fyrrverandi mennta-
málaráðherra Dana reyndist okkur frá- i
bærlega vel í handritamálinu, en hefur
því verið á lofti haldið hér á landi, að
hann er einn helzti forystumaður dönsku
lýðháskólanna? Hann er átján ára, þegar
hann fer í lýðháskóla. Báðir foreldrar hans
voru lýðháskólanemendur. Frá blautu
barnsbeini tók Jörgensen þátt í félags-
hreyfingu lýðháskólanna.
Jörgensen segir: „Lýðháskólalífið er ef
til vill í augum viturra manna barnalegt
og einfeldningslegt. Þannig er það máske
séð af háum sjónarhóli, en líti maður í
kringum sig meðal dönsku þjóðarinnar
og út yfir danskt akurlendi, blasa alls
staðar við áhrif dönsku lýðháskólanna.
Lýðháskólinn skapaði vöxt og þroslca í
dönsku þjóðlífi og studdi að framförum,
félagslegum og atvinnulegum. Einmitt
nú“, þetta er ritað á hernámsárunum,
„hefur sannast gildi þjóðlegrar lífsskoð-
unar hans. Þjóðleg lífsskoðun hans varð
hornsteinn frjórrar og sterkrar þjóðar-
einingar".
Á árunum 1930—’40 áttu lýðháskólarn-
ir í Danmörku allmjög í vök að verjast.
Jörgensen var þá menntamálaráðherra og
bjargaði þeim með nýrri lýðháskólalög-
gjöf. Margir hægri menn hafa reynzt
Jörgensen þungir í skauti í handritamál-
inu. Þar er ekki um einangrað viðhorf
að ræða. Þeir voru honum það einnig í
lýðháskólamálinu. Skyggnumst vandlega
eftir skyldleika þeirra viðureigna.
J. Jörgensen víkur að vitringum þessa
heims, er líti úr mikilli hæð niður á
rómantík lýðháskólamannanna, þeirra er
Grundtvig mótaði og kemur fram í við-
horfi hans til 18. aldarinnar og Bjarni
Thorarensen og Fjölnismenn boðnðu hér
22
S K I N F A X I