Skinfaxi - 01.08.1988, Blaðsíða 31

Að vestan
Ekki alls fyrir löngu átti undirritaður
þess kost að ferðast um byggðir
Vestfjarða, ásamt samstarfsmönnum úr
stjóm og starfsliði UMFÍ. Tilgangur
ferðarinnar var að heimsækja
ungmennafélaga áfélagssvæðum HVÍ og
HHF, kynnast starfi þeirra og aðstöðu,
læra af þeim, bjóða fram aðstoð og miðla
af eigin reynslu. Ég vil fyrir hönd okkar
félaganna þakka gestgjöfum okkar in-
nilega fyrir góða viðkynningu og
viðurgjörning. Fyrir bjartsýni bros og
hlátur. Við fórum heim betri menn.
A fundum okkst með ungmennafélögum
var margt skrafað og “skeggrætt” (ætli
það orð varði ekki við jafnréttislög). Eitt
var þó það sem allsstaðar bar á góma. Það
var það misvægi sem nú er á búsetu í þessu
landi. Það er flóttinn á Suðvesturhomið,
eyðing byggðar í öðrum landshlutum,
miðstýringarvaldið í Reykjavík,
fjármagnsokrið og slæm staða
Eumframleiðslugreina, svo nefndar séu
nokkrar hliðar á sama máli.
Og það eru einmitt þessi mál sem eru
ölefni þessara hugleiðinga. Hvað veldur
' hver heldur? Er þetta ef til vill eðlileg
þróun og hefur það enga kosti að búa í
dreifbýli? Hver á að varðveita landið og
nuðlindir þess? Hvaða áhrif hefur þetta á
'T'enningu okkar og tungu? Oghvarerþá
homið þjóðerni okkar, ef tungan glatast?
Hvernig viltu hafa framtíðarlandið? Það
erspurt: “Hverjireigaísland?”, ogégvil
svaraIslandámig. Ensvariðsemégóttast
mest er: Lánardrottnar.
Ég spyr sjálfan mig ekki lengur: “Er
þetta hægt Matthías?”, heldur, “Hve lengi
er þetta hægt Matthías?”
Þegar stórt er spurt verður oft fátt um
svör. Það skal heldur enginn ætla að hér
verði það gert, en þess óska ég að þessi
sundurlausu þankabrot verði til að vekja
einhvern til umhugsunar um það, hvemig
hann eða hún geti sem best þjónað því
Iandi sem þau eiga velferð sína að þakka.
Ég hygg að engum sem gerir hlutlausan
samanburð á lífskjörum á íslandi og
öðrum löndum geti dulist að við búum í
mesta velsældarríki jarðar (já, þrátt fyrir
öll vandamálin). Grundvöllur þessarar
velsældar er að við erum ein þjóð, með
sameiginlega tungu og menningu og
okkur hefur tekist með gífurlegri vinnu að
nýta þær auðlindir sem land og haf búa
yfir. Jafnt skipaðir sem sjálfskipaðir
fræðingar auðhyggjunnaar telja að
þjóðinni verði best borgið með dansinum
kring um gullkálfinn.
Og það skal dansaðurfrjálsdans. Erekki
hætt við árekstrum? Verður ekki
öngþveiti? Á sama hátt virðast
fræðingarnir gleyma, að ef við eigum að
lifa “frjáls” í skugga hinna erlendu penin-
Matthías Lýðssson skrifar.
gagamma með gullklærnar sem drita er-
lendum áhrifum yfir þjóðina, þessa þjóð
sem oft gleymist að er aðeins um 250.000
hræður, þá er ég hræddur um að íslensk
menning veslist upp í skugganum og tun-
gan kafni í hinum alþjóðlega saur. Þá er
stutt í það að gammamir læsi klónum í bak
okkar, fljúgi með okkur í hreiður sitt og
segi við ungann sinn; “Sjáðu, þeir gátu
ekki greitt skuldir sínar. Um leið og ég gat
kæft menningu þeirra, gat ég tekið þá.
Skyldi þá hugtakið frelsi ekki fá nýja
merkingu.
En er þetta nú ekki að mála skrattann á
vegginn. Jú, auðvitað, en það þarf ef til
vill að sýna hann á veggnum svo þú getir
þekkt hann og varast þegar hann kemur.
Þegar ferðast er um Vestfirði vekur það
fljótt athygli hve öflug útgerð og
fiskvinnsla er á fjörðunum. í sveitunum í
kring er svo landbúnaður misblómlegur
eftir landkostum á hverjum stað. Það
hefur víst ekki farið fram hjá neinum að
það eru ekki alltaf jól í þessum atvinnu-
vegum. Oft hefur og sérstaklega nú upp á
síðkastið virst skorta á skilning þeirra sem
landsmálum eiga að ráða að þessar greinar
og þá sérstaklega sjávarútvegur og
fiskvinnslan standa undir þjóðfélaginu og
mynda Gullá þjóðarauðsins. En nóg um
það að sinni. Það erannað þessu tengt sem
vert er að minnast á. Það er nógu slæmt að
samdráttur sé í landbúnaði og útgerð og
fiskvinnsla sé rekin með tapi (eða ekki
lengur rekin heldur gjaldþrota). Það er
ekki síður verra að störf þeirra sem vinna
í þessum undirstöðugreinum eru
vanmetin bæði í orði og á borði. Launin
eru smánarlega lág, svo lág að hundruð
fiskvinnslufólks verður að flytja inn er-
lendis frá. En það versta er, þegar
leigupennar auglýsingamennskunnar,
slúðursins og gerviþarfanna hafa krotað
með grifflum sínum í sama farið ár eftirár,
þannig að það er farið að grafa um sig í
sálarlífi fólks. Það er ekki heilbrigt þegar
að flestu leyti skynsamt fólk er farið að
trúa því að landbúnaður og sjávarútvegur
Eg held að versti óvinur byggðanna sé bölsýnin, úrtölurnar og svartagallsrausið
okkur sjálfum. Það er ekki alltaf grœnna grasið hinum megin við hólinn. Horft
niður í Súgandafjörð.
Skinfaxi
31