Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1963, Blaðsíða 10

Dæmigerð ísmyndun á líkani togara, sem hélt á MÓTI „sjó og vindi“ í tíl-
raunaþró. Ismagnið, sem settist á líkanið jafngilti 140 tonnum. — Þegar
sami togari hélt UNDAN „sjó og vindi“ jafngilti ísmagnið 90 tonnum.
en 150 tonn og var fríborð skips-
ins orðið aðeins 1 fet.
Nálægt því V& af þunga íssins
— 50 tonn — söfnuðust á möst-
ur, reiða, radar, stög og blakkir.
Þannig á sig komnu hvolfdi skip-
inu auðveldlega jafnvel þótt sjór
og vindur væri aðeins 30° um
bóg.
Þessar niðurstöður komu al-
veg heim við þá skelfilegu þrek-
raun, sem skipstjórar beggja
brezku togaranna hafa verið í,
þegar þeir að lokum ákváðu að
snúa undan veðrinu. Af samtöl-
um þeirra á milli mátti greini-
lega ráða, að skipunum myndi
hvolfa jafnskjótt og þau fengju
veðrið nokkrar gráður á bóginn.
Vegna þessa urðu þeir að halda
stefnunni, og upp frá því var
engrar undankomu auðið. Jafnt
yfir- sem undirmönnum hefur. á
þessu stigi málsins verið ljóst, að
dauðinn beið þeirra innan fárra
stunda. —
Hvers vegna reyndu þeir ekki
að snúa undan fyirr? Hvers
vegna notuðu þeir ekki drifakk-
eri ? Hvers vegna héldu þeir ekki
áfram að berja af ísinn?
Það má búast við, að þeir hafi
getað gert þetta, en af einhverj-
um ástæðum hafa þeir ekki gert
það — og ennfremur vissu þeir
ekki, að frostið myndi aukast
eftir því sem þeir héldu lengra á
móti veðrinu. Þegar veðrið skall
á, hafa skipstjórarnir sennilega
ákveðið sín á milli hvaða stefna
skyldi tekin. Líklega hefur þá
langað til að vera eins nálægt
sjálfum fiskimiðunum og unnt
var. Það hefur ekki skift miklu
máli hvert þeir stefndu skipun-
um, með það í huga, að þeir voru
óafvitandi um afdrifaríkar af-
leiðingar harðnandi frosts.
NotJoun drifaklceris og olíu
hefði geta’ð hjargað skipunum, ef
þetta hefði verið notað í tæka
tíð, en að því er ég bezt veit hafa
fiskiskip ekki lengur drifakkeri
um borð.
Það hefði einnig hjálpað mik-
ið að berja af ís og varpa honum
útbyrðis, en það verður að hafa
hugfast, að skipshöfnin hefði
brátt yfirbugast af frosthörk-
unni, áreynslu og þreytu, svo að
allur frekari ísbarningur hefði
orðið þeim gjörsamlega um
megn.
Af eigin reynslu skulu nú
nefnd ráð gegn yfirísingu. Með
því að nota sveigjanlegar plast-
hlífar á stög, reiða og loftnet,
er unnt að minnka yfirísingu á
þessum hlutum niður í brot af
því sem áður var. (Hér mun
sennilega átt við sams konar
plasthlífar og eru á köðlum á
landgöngubrúm margra skipa
hérlendis. Þýð.).
Með því að nota þannig plast-
hlífar er loftnetið jafnframt ör-
uggara og dettur síður nið-
ur vegna ísþunga. Þessar
plasthlífar draga ekki svo telj-
andi sé úr langdrægi talstöðva.
Ef til vill er einnig hægt að
nota plasthlífar á handrið og yf-
irbyggingar, en slíkt þarfnast
frekari tilrauna.
Skylt er að nefna, að bygg-
ingarlag skipa (en það stendur
til sífelldra endurbóta), siglu-
gerð, reiði og straumlínulag
yfirbyggingar hafa áreiðanlega
veruleg áhrif á ísmyndunar-
hraðann, þunga íssins og þunga-
miðju.
Skipasmíðastöðvar og útgerð-
armenn, sem smíða og eiga skip,
er stunda veiðar í Norðurhöfum,
ættu því að standa í náinni sam-
vinnu við stofnanir eins og
Rannsóknarráð Brezkra Skipa-
smíðastöðva (B. S. R. A.) en at-
huganir þess hafa þegar haft
mikil áhrif meðal skipasmiða og
útgerðarmanna í Bretlandi, svo
að til muna hefur verið dregið úr
hættu vegna yfirísingar á nýjum
togurum".
Að loknum lestri þessarar
greinar kom mér í hug, hvort
nokkurn tíma hafi farið sögur
af, að seglskipi hafi hvolft vegna
yfirísingar? Ekki minnist ég
þessa. Við fljótlegt yfirlit á rit-
unum „Skútuöldin“ eftir Gils
Guðmundsson og „Sjómanna-
saga“ eftir Vilhjálm Þ. Gísla-
son, fannst það ekki. Seglskip
hafa aftur á móti oft skrúfazt
niður af ís. Ef einhver vissi dæmi
þess, að seglskip hafi farizt af
völdum yfirísingar væri fróðlegt
að heyra um það — ella verður
að líta á kenningar Sverre
Remoy sem vel sannaðar og stað-
festar.
34
VÍKINGUR