Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1963, Blaðsíða 12

LEONARDO DA VINCI
Listamaður; vísindamaður^
verkfrœðingur og spámaður
Fyrir meira en 500 árum var
uppi hugvitsmaður, sem gæddur
var meiri snilligáfum en dauð-
legum mönnum hefir nokkru
sinni hlotnazt. Með hugviti sínu
og snilli opnaði hann fylgsni eðl-
isfræðinnar og dró fram marga
leyndardóma sem náttúran bjó
yfir, en öllum þó aðgengilegir,
sem vildu athuga, hugsa og
prófa. Þessi maður. var Leonardo
da Vinci, einn mesti snillingur
veraldarsögunnar.
Þú heldur ef til vill að þeir
Wright bræður hafi verið fyrst-
ir, sem flugu í flugvél? . . . að
skriðdrekinn sé fundinn upp í
fyrri heimsstyrjöldinni eins og
okkur er svo tamt að komast að
orði? . . . að Gantlingbyssan sé
fyrsta vélbyssan, sem fundin var
upp? . . . að kafarabúningurinn,
tvíbotna skip, vindubrúin og kaf-
báturinn séu nútíma uppfunding-
ar? Nei, síður en svo! Þessa hluti
og marga fleiri fann da Vinci
upp um það leyti, sem Christop-
her. Columbus leitaði Indlands,
en á þeirri ferð fann hann
Ameríku, eins og kunnugt er.
Teiknibækur Leonardos voru
fullar af svo merkilegum nýjung-
um eins og t. d. loftræstingar-
kerfum, hraðsuðupottum til þess
að elda í fyrir hermenn úti á
víðavangi, fallhlífum, þriggja
tannhjóla orkuyfirfærzlu, og
jafnvel bifreiðalyftum (tjekk-
um).
Ekki alls fyrir löngu áttu
menn þess kost að sjá margar
af þessum teikningum endumýj-
aðar. Árið 1938 var til dæmis
haldin sýning í Milano á Italíu
á teikningum Leonardos, endur-
gerðum í stórum mælikvarða.
Það er bæði undravert og ótrú-
legt hvað þessum mikla snillingi
datt í hug. Hann fann upp ,,lér-
eftstjaldið“, en það kallaði hann
fyrstu fallhlífina sína, og í
henni lét hann sig falla niður af
hinum fræga turni í Písa, og
36
steitti ekki fót sinn við steini í
þeirri ferð. Flugvél sem hann
smíðaði, féll að vísu niður eftir
stutt flug, en hún var eigi að
síður há vísindaleg tilraun til
þess að leysa það vandamál.
Loftskrúfan hans, var vísir að
eða undanfari nútíma þyrlu, og
gerð hennar varð síðar. fyrir-
mynd skipsskrúfunnar.
Tillaga um tvöfaldan skipsbotn.
Leonardo da Vinci var í aug-
um almennings hinn mikli list-
málari, sem gerði kvöldmáltíð-
ina, Mona Lisu og fleiri fræg
verk málaralistarinnar. En hann
var einnig frábær vísindamaður.
Fyrir honum var það rökrétt
hugsun, að málari yrði vísinda-
maður., því að þekking hans eigi
síður en hæfni til að framkvæma
eða skapa hluti, var byggð á
draumsýn eða vitrun — eins og
hann kallaði það, ”saper vedera”
(að vita hvernig á að sjá).
Hann skrifar: „Augað sem er
kallað gluggi sálarinnar er aðal-
tækið til þess að takast megi að
skilja og meta hin óendanlegu
verk náttúrunnar, og næst kem-
ur eyrað, að því leyti, sem mik-
ilvægi þess felst í því að það
heyrir hina sömu hluti sem aug-
að hefir séð. Ef þið sagnfræð-
ingar, skáld og stærðfræðingar
hefðuð ekki séð hlutina með eig-
in augum, þá mynduð þið vera
illa færir um að lýsa þeim í rit-
um ykkar“.
Da Vinci hafði þegar í æsku
mikinn áhuga á hinum ófull-
komnu vélum, sem þá voru í
notkun. Á verkstæði meistara
hans, Andrea Verrocchio í
Florens fengu þessar tilhneiging-
ar hans ríkulega næringu, því
að þar var fengizt við margs-
konar tæknilegar framkvæmdir.
Hinar fyrstu teikningar hans
sýna líka greinilega brennandi
áhuga á vaxandi tilhneigingu til
sjálfstæðrar hugsunar. Alla æfi
vann hann með óþreytandi elju
að tæknilegum uppfinningum, og
náði ótrúlega langt í að leysa hin-
ar mörgu, vandasömu ráðgát-
ur, sem sífellt ásóttu hann.
Teikningar hans og uppskrift-
ir eru svo fullkomnar að hægt er
nú að gera af þeim raunsannar
fyrirmyndir (model). The Inter-
national Business Machines
Corporation á safn af da Vinci
fyrirmyndum, sem gerðar voru
sérstaklega fyrir þá af Mr. Ro-
berto A. Guatelli og aðstoðar-
mönnum hans. Þessar eftirlíking-
ar eru gerðar eins nákvæmlega
eftir teikningum Leonardos og
kostur var, og sýna á allan hátt
500 ára gamlar hugsmíðar hans.
Da Vinci trúði því að í hverju
formi rúmmálsfræðinnar fælist
VÍKIN QUR