Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1973, Side 7

SKIIJ MAGNCSSON:
REYKJANESVITI
FYRSTI VITI Á ÍSLANDI -
Fyrsti viti á IslaiMÍi
Á þessu ári eru liðin 95 ár síð-
an kveikt var á fyrsta vita lands-
ins, Reykjanesvitanum gamla,
nánar tiltekið 1. desember 1878.
Mun ég hér á eftir skýra nokkuð
frá vitabyggingunni og starf-
rækslu þess fyrsta vita. Einnig
verður greint frá fyrsta vitaverði
á Reykjanesi, sem jafnframt
varð upphafsmaður að þessari
mjög svo þörfu stétt manna.
Heimilda um þessi efni er að leita
í eftirfarandi ritum: Um vita-
vörðinn, febrúarblað Faxa 1963
(útg. í Keflavík), grein eftir
Mörtu V. Jónsdótur ættfræðing.
Um vitann og byggingu hans:
Saga íslendinga IX., 1. bindi bls.
218—219, ísafold 26. okt. 1878 og
14. sept. 1895. (Um vitavörðinn
sjá jafnframt í „Ægir“ sept.
blaði 1914).
Fyrsti vitavörður þessa lands
var Arnbjörn Ólafsson, síðar
kaup- og útgerðarmaður í Kefla-
vík. Hann fæddist að Árgilsstöð-
um í Hvolhreppi 24. maí árið
1849, en ólst upp hjá afa sínum
og ömmu, Arnbirni og Guðríði.
Á yngri árum sínum flutti hann
til Reykjavíkur og lærði þar tré-
smíði. Stundaði hann þá iðn,
ásamt mörgu fleiru um margra
ára skeið. Sama ár og vitinn var
VlKINGUR
tekinn í notkun, 1878, flutti Arn-
björn sig suður á Reykjanes og
varð umsjónarmaður með vita-
ljósinu. Hélt hann þeim starfa til
ársins 1884, er hann flutti til
Reykjavíkur, og stundaði þar
verzlun um nokkur ár. Árið
1891 settist svo Arnbjörn að í
Keflavík og dvaldist þar til
dauðadags. Þar setti hann upp
brauðgerðarhús, hið fyrsta á
Suðurnesjum. Marta getur þess
að hann hafi sjálfur verið bakari
en stundað þá iðn mjög lítið.
Hingað til Keflavíkur hafði hann
með sér tvo menn, sem munu hafa
unnið í bakaríinu, þá Magnús
Erlendsson bakarameistara, og
Eyjólf Teitsson, er var nerni.
Arnbjörn byggði sér hús sunn-
arlega í Keflavík, sem þá var lítið
þorp með innan við 300 íbúa.
Var húsið fljótlega nefnt „Bak-
aríið“ og er svo kallað enn í dag
af gömlum Keflvíkingum. Það
stendur við Hafnargötuna,
skammt frá hinum gömlu mörk-
um Keflavíkurjarðarinnar og
Njarðvíkurlands, þó innan lands
Njarðvíkinga. Bökunarofnar
voru í kjallaranum, þá hlóð Símon
Eiríksson, steinsmiður, sem kom
mjög við sögu í Keflavík um og
eftir aldamótin 1900, var hann
hinn mesti völundur í hleðslu,
eins og handverk hans sem enn
sjást, bera vott um.
Utgerð hafði Arnbjörn alltaf,
hann gerði út áraskip, vélbáta
(meðal stofnenda hlutafélagsins
„Vísi“, sem gerði út vélbátinn
„Júlíus", hinn fyrsta sinnar teg-
undar er til Keflavíkur kom. Það
var 1908) og togarann Coot sem
hann var einn af eigendum að
(1904). Lengi vel var Arnbjörn
formaður fyrir skipi sínu, en síð-
ar var það Guðmundur á Hæðar-
enda í Keflavík, sem eldri
Keflvíkingar kannast við. Jafn-
framt þessu hafði Arnbj örn verzl-
un og átti pakkhús niður við sjó-
inn í suðvestur krika Keflavíkur,
var það ætíð kallað „Arnbjarnar-
pakkhús“. Ennfremur fylgdi hús-
unum allstórt tún, sem kennt var
við eiganda sinn, það er nú fyrir
löngu komið undir götur og hús.
Þar var Hafnargatan, sem nú er
aðalgata umferðar og verzlunar
í Keflavík, lögð yfir árið 1912.
Þann 5. júlí 1879 kvæntist Arn-
björn ungfrú Þórunni Bjarna-
dóttur, systur síra Þorkels á
Reynivöllum í Kjós. Þau eignuð-
ust tvö börn, annað misstu þau,
en hitt komst upp, það er Ólafur
Jón, sem varð kaupmaður í Kefla-
vík eftir föður sinn (f. í R.vík
1885, d. í K.vík 1941). Hans kona
359