Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1990, Qupperneq 15

LANDSMANNA
að sjóðurinn ætti 81% af skuld-
bindingum sínum eru þær
sjóðnum miklu hagstæðari og
hann á að eiga meira,“ sagði
Gísli.
Hver var staða sjóðsins
þegar þú tókst við honum?
„Þegar ég tók við Lífeyris-
sjóði Austurlands árið I986 var
hrein eign til greiðslu lífeyris um
590 milljónir en var um síðustu
áramót tveir milljarðar tvö
hundruð og fjórar milljónir.
Sjóðurinn hefur því tæplega
fimmfaldast miðað við verðlag
hvers árs en hins vegar hefur
hann rúmlega 2,5 faldast með
því að framreikna eignina til nú-
virðis eða verölags árið 1989.“
Geymum ekki
peninga í banka
Gísli Marteinsson var spurð-
ur hvort þeir í Lífeyrissjóði Aust-
urlands kynnu töfraformúlu til
að ávaxta peninga.
„Nei, við erum bara hörð í
ávöxtunarmálum. Við geymum
ekki peninga í banka og erum
mjög gagnrýnd fyrir það af
bönkunum. En við höfum nýtt
okkur þá ávöxtunarmöguleika
sem bjóöast á verðbréfamörk-
uðum. Síðan erum við vita-
skuld með sjóðfélagalán og þar
erum við með lægstu ávöxtun-
arkröfu fyrir utan lífeyrissjóð
opinberra starfsmanna. Vaxta-
prósentan hjá okkur er 6,9% en
er 7% þar sem hún er lægst
annnars staðar."
Eru þeir sem greiða í sjóðinn þá
öruggir um að fá sæmilegan líf-
eyri úr honum þegar þar að
kemur?
„Endingartími þessa sjóðs
miðað við daginn í dag er rúm-
lega 50 ár miðað við þær fors-
endur sem notaðar eru til út-
reikninga. En þegar er komið
að upphæð lífeyris úr sjóðnum
þá er það því miður ekki há tala.
Það er gert ráð fyrir að hver
launþegi þurfi að greiða í líf-
eyrissjóð í 35-40 ár til að fá
þokkalegan lífeyri út úr honum.
En þessir sjóðir eru ekki nema
20 ára gamlir og fyrstu þrjú árin
voru skert. Bara 1% fyrsta árið,
2% annað árið og 3% þriðja ár-
ið. Sömuleiðis var einungis
greitt af dagvinnulaunum og
við höfum aldrei lifað af dag-
vinnulaunum. Það er ekki fyrr
en núna, I990, sem menn eru
farnir að greiða af öllum laun-
um í lífeyrissjóð. Enda sér mað-
ur það strax á réttindum þess
fólks sem núna er að greiða í
sjóðinn hvað þau fara vaxandi.
Það fólk sem nú er á lífeyri
greiddi hins vegar af tiltölulega
lágum launum og þar af leið-
andi eru bæturnar lágar. Ef við
lítum á þessi 20 ár þá eru þetta
raunverulega ekki nema
tveggja ára laun sem fólkið er
búið að leggja til hliðar, tíu
prósent af launum á hverju ári
og af þessu ætlar fólk að þiggja
laun í kannski 15 ár eða svo,“
sagði Gísli Marteinsson.
Þetta eru
samtryggingarsjóðir
Hlutverk lífeyrissjóða er hins
vegar ekki eingöngu það að
greiða félagsmönnum lífeyri
eftir að þeir láta af störfum. Um
það atriði sagði Gísli meðal
annars:
„Það sem er hvað stærst og
merkilegast er að þetta eru
samtryggingarsjóðir. Það er
hugsunin um náunga sinn sem
er hátt skrifuð. Það eru mjög
margir launþegar í dag sem eru
á örorkubótum hjá sjóðunum.
Nú eru um 1700 launþegar á
örorkubótum hjá lífeyrissjóðun-
um og þeir eru með 400 börn á
framfæri sem greiddur er
barnalífeyrir með í samræmi
við gildandi reglur."
Þetta fólk yrði þá úiundan ef
bankabókakerfi kæmi í stað líf-
eyrissjóða?
„Þetta bankabókadæmi er
ákaflega jákvætt í alla staði en
það gleymist að við þurfum að
leggja á okkur mikla vinnu til að
innheimta þetta hjá atvinnurek-
endum. Vinnuveitandinn kem-
ur ekki hlaupandi í banka til að
leggja inn lífeyrissjóðsiðgjöld
fyrir Pétur og Pál. Svo er annað
sem ég hef verið að hugsa um í
sambandi við þetta. Það er allt í
lagi að hafa okkur sem grýlu,
en ef launþeginn ætlar sjálfur
að fara að rukka inn fyrir sig
verður þá bara ekki sagt við
hann einn góðan veðurdag:
Heyrðu vinur. Ef þú ert ekki
góður þá getur þú bara farið.
Það er svo margt sem mælir á
móti bankabókakerfinu," sagði
Gísli og hann heldur áfram:
Ég var að nefna sem dæmi
að við vorum með 11,5%
raunávöxtun á síðasta ári. Ég
held að besta dæmið í banka-
kerfinu hafi verið innan við 5%.
Bankarnir munu ekki taka að
sér að rukka þetta inn hjá
vinnuveitendum. Þeir myndu
bara taka við peningunum. Ég
reiknaði út einn stað á Vestur-
landi í maí I989 og leit svo á að
enginn hefði byrjaðtöku lífeyris
fyrr en I987. Fólkið hefði verið
búið úr bankabókinni sinni á ár-
inu 1990, það sem ekki hefði
þegar verið búið með hana
áður. Þar var ég líka með dæmi
um mann sem varð öryrki.
Hann var búinn að fá út úr líf-
eyrissjóði þrisvar sinnum það
sem hann hefði verið búinn að
safna í bankabókina sína.“
Á að vera í stöðugri
endurskoðun
Gísli Marteinsson sagði að
bankabókadæmið væri mjög
jákvæð tillaga í neikvæðri um-
ræðu um lífeyrissjóðina en hún
væri því miður ekki raunhæf.
Það er allt í lagi
að hafa okkur
sem grýlu.
VÍKINGUR 15