Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1990, Qupperneq 28

AD BJOÐAINDVERJUMIMAT
Sigurður
Pálsson
málari.
Þaö er kannski
óréttlátt aö ætlast
til þess aö þeir
sem telia sig geta
búið við
fiskveiöistefnuna
okkar hugsi mjög
rökrétt.
28 VÍKINGUR
Hér um daginn var nokkuð rætt í
fjölmiðlum um möguleika á að ala
þorskseiði og sleppa í hafbeit. Rödd
kom frá fiskeldismönnum og eitthvað
heyrðist í fiskverkendum sem datt þá í
hug að kannski mætti f jölga þorskunum
sem verkaðir yrðu í landi, ef sæmilega
tækist til. Mér þótti allt í einu að ég
kannaðist við hugmyndina. Stöðuvötnin
okkar og bleikjan þar — ó já.
Þetta var þá aö ganga aftur.
Þaö var nefnilega svo að ís-
lendingar stunduöu þaö fram
yfir 1970 að sleþþa bleikjuseiö-
um í ofsetin bleikjuvötn beinlín-
is í því skyni að fá stærri og
jafnvel kynbetri fisk.
Þaö blasti viö þeim sem sjá
vildu að í mjög mörgum stööu-
vötnum var bleikjan örsmá.
Líka sáu menn að innan um
smælkið voru nokkrar stórar.
Margir mundu aö áöur var mik-
ið veitt og þá var bleikjan stór
og falleg, a.m.k. verulegur hluti
af henni. Svo einkennilegt sem
þaö er datt mönnum fyrst í hug
aö nú væri bara aö ná í seiði af
stórvöxnum og kyngóðum
stofni. Þetta gerðu margir og
ætluðu meö því að leysa vand-
ann. Seiði voru alin og síðan
fariö með þau aö einhverju
vatni og sleþþt. Svona geyin
mín, nú skuluð þiö éta mikið og
veröa miklu stærri en ólukkans
úrkynjuöu kóöin sem hér eru
fyrir.
Það eru margir vitmenn í
Kína. Skyldi þeim hafa dottiö í
hug þegar fólk var á hungur-
mörkum og margir dóu, aö úr
þessu mætti bæta meö því að
bjóöa Indverjum í mat? Hvaö
sem um þaö er þá var fram-
kvæmdin hér í bleikjuvötnun-
um af svipuðu tagi.
Glórulausir
fræðingar og
leikmenn
Sé sagan skoöuö örlítið veit
ég ekki betur en þaö hafi verið
1914 sem fyrir lá í Noregi
hvernig offjölgun bleikjunnar
færi fram og þessi þekking var
aögengileg fyrir alla frá 1919.
Svo var þaö 1941 eöa 42 aö
Örretboka kom út í Noregi og
hún barst eftir stríð til íslands.
Samt var þaö fram yfir 1970 aö
hér var slepþt bleikjuseiöum í
ofsetin stöðuvötn. Síöustu ára-
tugina blönduðust fiskifræðing-
ar í málið og virðast hafa verið
ámóta glórulausir og leikmenn.
Þessi draugur var svo kveðinn
niöur á áttunda áratugnum af
fiskifræöingi sem kom frá námi
1971. Hann haföi lært í Noregi.
Þá voru liðin 57 ár frá því vitn-
eskjan lá fyrir þar í landi. Ég
ætla ekki að orðlengja þetta
meira en mér finnst alltaf að
ekki hafi mátt tæþara standa
aö viö yrðum úti í þekkingarleg-
um efnum á þessu sviði.
Og draugurinn gekk
aftur
Og nú er draugurinn genginn
aftur. Hvaðan kemur mönnum
þaö aö hér vanti þorskseiði?
Þaö er kannski óréttlátt að ætl-
ast til að þeir sem telja sig geta
búiö viö fiskveiðistefnuna okk-
ar hugsi mjög rökrétt. Ef menn
sæju skóginn fyrir trjánum væri
þetta allt skárra. Þá gætu menn
sþurt sem svo: Af hverju getum
viö ekki veitt jafn mikið nú og
við gerðum áöur í áratugi?
Hvar eru rökin fyrir því? Hvað
hefur breyst nema þaö aö í
landi eru menn sem hugsa nú
um hafið og fiskstofnana þar
eins og fyrir nokkrum áratugum
var hugsað um heiöavötnin og
stofnana sem þar eru. Þaö sem
skilur á milli hafsins og heiða-
vatnsins er munur á stærð og
saltmagni. Fiskstofnarnir á
báöum stööum eru undir sömu
lögmál seldir. Fiskur í hafinu
sem sveltur og vex ekki getur
fariö á aðrar slóðir, segja
menn. Já, já, en hvert? Er ekki
líka fiskur þar? Þessu þyrftu
menn ekki að velta fyrir sér ef
þeir reyndu aö sjá skóginn en
mændu ekki á trén. Fiskimenn
og fiskverkendur ættu að geta
það.
Leiksoppar
Öðru máli gegnir meö fiskeldis-
mennina. Þar virðist nokkuö
sama hvort skólagangan er
löng eða stutt. Menn eru af ein-
hverjum ástæöum svo
ómenntaðir að þeir hafa litla
sem enga burði til aö taka
skynsamlegar ákvarðanir. Allt
veldur það gegndarlausu fjár-
hagstjóni og öðru verra þar
sem er óbætanlegt tjón á nátt-
úrulegum stofnum göngufiska
sem lifa í söltu og fersku vatni.
Þetta er nú að verða Ijóst flest-
um sem vilja.
Því lít ég á tal fiskeldismanna
um þorskinn sem tilraun til að
geta haldið áfram að hafa
stjórnvöld, peningastofnanir,
tryggingarfélög og almenning
að leiksoppi. Auðvitað er þessi
afstaða í grimmara lagi og fá-
einar heiðarlegar undantekn-
ingar eiga þetta ekki skilið, en
þv( miður eru þær svo fáar.