Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2001, Síða 21

um tengslum og samstarfi við aðrar
fræðslugreinar og fræðslusvið.
Á því leikur ekki vafi að skipstjórnar-
fræðslan eflist og styrkist af því að starfa
með t.d. vélstjórnarfræðslunni, tækni-
fræðimenntun, og önnur fleiri sambæri-
leg fræðslusvið og námsbrautir má nefna.
Miðað við íslenskar forsendur um
nemendafjölda og starfsmannafjölda, og
við íslenskar forsendur um nýliðaþörf í
viðkomandi atvinnugreinum, fer ekki á
milli mála að skólafloti eða skólaklasi
saman felur í sér mikil samlegðaráhrif,
sameiginlega eflingu, bæði í fjárhag, fjöl-
breytni námsframboðs fyrir nemendurna,
mannauði starfsmanna, og svo mætti á-
fram telja.
Ráðningarsamningar og réttindi kenn-
ara og annarra starfsmanna eru mikilvæg
atriði sem sýna verður fyllstu virðingu í
öllum skipulagsbreytingum. Pað er inik-
ilvægt skilyrði árangurs.
Störf við skipstjórn eru sérhæfð
og tæknivædd stjórnunarstörf
Nú er unnið að rniklu átaki í gæðamál-
um og fullnuslu STCW-krafna í Stýri-
mannaskólanum og Vélskólanum. Við
þurfum að ná marktækum áfanga í þessu
verkefni á næsta ári. Mikið liggur við,
því að þetta getur ráðið úrslitum urn við-
urkenningu og skráningu íslands á hvít-
lista Alþjóðasiglingastofnunarinnar.
Framþróun í nauðsynlegum tækjabún-
aði við fræðsluna er auðvitað nátengd
þessu líka.
Varðandi endurmenntun og símenntun
liggur það fyrir okkur að efla þetta starf
og auka tengingu þess við annars vegar
reglulegt skólastarf og hins vegar þróun-
arþarfir fyrirtækjanna.
Frá sjónarmiði reglulegs skólastarfs,
eins og það er kallað, skiplir það mestu
að samþætting þess við endurmennlun
og símenntun og ráðgjafarverkefni úti í
fyrirtækjunum verði sem mest og nánust
því að þannig berast straumarnir úr at-
vinnulífinu, það nýjasta nýja, jafnan ör-
ast og farsælast inn í skólastofurnar til
uppvaxandi kynslóðar. Með þessu er ég
að tala urn að söniu mennirnir, sömu
kennararnir, komi sem mest að þessu á
öllurn stigum og öllum vettvangi og beri
áhrifin og straumana með sér á milli.
Það fer ekki á milli mála að skipstjórn-
arfræðslan getur átt nána samleið með
öðrum námsbrautum og fræðslusviðum.
Til greina koma vélstjórnarfræðsla og
tæknifræðsla yfirleitt eins og ég nefndi
áðan.
Mér finnst ástæða til að taka það fram
að ég lít svo á að skipstjórn, störf stýri-
manna og skipstjóra, séu sérhæfð og
tæknivædd stjórnunarstörf í fremstu röð
slíkra starfa í þjóðfélaginu. Ég líl t.d. svo
á að skipstjóri á stóru nýtískulegu fiski-
skipi sé framkvæmdastjóri fyrir stóriðju-
fyrirtæki. Og ég lít einnig svo á að efstu
stig og áfangar skipstjórnarfræðslunnar
séu nú þegar á háskólastigi.
Skólastig skipstjórnarfræðslunnar er að
hluta til mælistika á viðurkenningu sam-
félagsins, hvar þessari fræðslu og þessurn
störfum er skipað í virðingarstiga samfé-
Iagsins. En það skiptir líka máli að gera
sér grein fyrir því að öll almenn fræðsla
er starfsfræðsla til að búa ungt fólk undir
lífið. í alþjóðlegu mati tekur háskólastig
við þegar að loknum 12 fyrri námsárunt í
fullu námi. Samkvæmt þessu verður ljóst
að mjög mikið af verkmenntafræðslunni
er nú þegar á háskólastigi, og þá er hug-
takið háskólastig notað í miklu víðari
nterkingu en áður var.
í mínurn huga er það ljóst að hluti efri
stiga núverandi skipstjórnarfræðslu í
Stýrimannaskólanum í Reykjavík sam-
rýmist kröfum og skilgreiningum um
verkmenntafræðslu á háskólastigi. Á
þetta skorlir ekkert nema opinbera skil-
greiningu og það er alger óþarfi að um-
turna neinu eða flytja þessa menntun
eitthvað á milli húsa af þessari ástæðu.
Þar fyrir utan er auðvitað ljóst að það
er eitt af skilyrðum fyrir velgengni í allri
þessari starfsemi að nemendur í skip-
stjórnargreinum hafi greiðar leiðir áfram
til framhaldsnáms á háskólastigi. Reynd-
ar hefur þegar verið gerður um þetla
samningur við Háskólann á Akureyri, en
rneira má í þessu efni.
Og það er mikilvægt að menn hafi það
hugfast að með þessu eru menn ekki að
fjarlægjast atvinnugreinarnar sem starfs-
vettvang, heldur þvert á móti að auka og
bæta hæfni sína til starfa.
Tenging skipstjórnarmenntunar
Valkostir um ýmsar tengingar skip-
stjórnarmenntunar eru margir:
Til greina kemur tenging við fræðslu í
sjávarútvegi, vélstjórnarfræðslu, slysa-
varnir, fiskvinnslufræðslu.
Þá kemur vel til greina að efla tenging-
ar við tæknifræðslu hvers konar.
Enn og aftur nefni ég virka gagn-
kvæma tengingu - eða öllu heldur sam-
rekstur - með símenntun, endurmennt-
un, og með hvers konar sérfræðilegum
þróunar- og ráðgjafarverkefnum.
Loks er að nefna tengingu við samtök
og atvinnulíf.
Hvað þetta síðasta varðar, er rétt að
það komi fram að í því verkefni sem ég
hef verið að sinna fyrir Menntamálaráðu-
neytið og samtök fyrirtækja í sjávarút-
vegi og siglingum, hefur verið rætt um
að þessi samtök leggi fram stofnfé og taki
á sig alla ábyrgð og skuldbindingar. Þau
munu þá líka skipa stjórn nýs fræðslu-
fyrirtækis, Landssamband íslenskra út-
vegsmanna, Samband íslenskra kaup-
skiptaútgerða, og einnig hefur verið rætt
við Samorku. Engum dyrum hefur þó
verið lokað í þessu.
Tenging og aðild samtaka eins og Far-
manna- og fiskimannasambandsins og
annarra slíkra getur orðið með ýmisleg-
um hætli. Þótt ekki verði um eignarað-
ild, stofnfjárframlög og slíkar skuldbind-
ingar og áhættu að ræða, getur ýmislegt
annað kornið til álita.
Starfsgreinaráð heldur áfram urnboði
og hlutverki sínu og þar eru fulltrúar
stéttarsamtaka til jafns á við fulltrúa fyr-
irtækjanna. Til greina kemur aðild að
námsbrautarstjórnum og þær geta fengið
víðtækt umboð. Ennfremur er að nefna
ársfund til upplýsingar og samráða en
það kemur vel til greina að slíkur fundur
fái talsvert umboð og hlutverk.
Ég vara ykkur við að trúa öllum frétt-
um t.d. í Ríkisúlvarpinu, um þetta verk-
efni. Reynslan af þeirn fréttaburði er því
ntiður slænt.
Mælistikur í starfinu
færast frá ríkinu
Mikilvægt er að hafa í huga að ráðandi
þættir í fræðslumálum breytast ekki enda
þótt þær breytingar verði á skipulagsmál-
um sem ég hef minnst á.
Ákvarðanir um þróun kjarna-náms-
brauta verða áfram á vegum ráðuneytis-
ins og starfsgreinaráðs og ráðið verður
skipað samkvæmt lögum. Þar eru nú
fulltrúar stéttarsamtaka og samtaka al-
vinnugreinanna eins og áður segir. Yfir-
umsjón ráðuneytisins breytist ekki, eða
árlegir skólasamningar, fjárveitingar og
eftirlit. Opinberar reglur um fræðslu-
starfsemi halda einnig gildi sínu vita-
skuld.
Það sem einkum breytisl eru mælistik-
urnar í starfinu sem færast frá embættis-
kerfi ríkisins og út á markaðsvöll at-
vinnulífsins. Þess má vænta að hvati til
frumkvæðis geti aukist, að eigináhætta
og sjálfsábyrgð verki sem örvun og ögrun
til verka.
Ég geri mér grein fyrir því að þetta
vekur tortryggni og ótt.’ >' fyrstu og menn
rnikla fyrir sér þá rösku’1 og þær breyt-
ingar sem að er stefnt og finnst þetta alll
óljóst og óþarft.
Ég hef reynslu af slík t breytingum í
skólastarfi áður. Og ej, nef líka reynslu af
því að sjá og finna kraftinn og bjartsýn-
ina sem kemur yfir hópinn, bæði kenn-
ara og nemendur og aðra samstarfsaðila,
þegar fyrstu skrefin hafa verið stigin og
fyrstu erfiðleikarnir eru að baki.
Fræðsluatvinnuvegurinn er hinn raun-
verulegi undirstöðuatvinnuvegur nú-
tímasamfélagsins. Fræðslufyrirtækin
verða að taka sér stöðu í fylkingarbrjósti
atvinnulífsins. Það er beinlínis hlutverk
fræðslunnar i atvinnulífi og samfélagi
framtíðarinnar.
Slíkur verður metnaður okkar að vera
á þessu sviði.
(Millifyrirsagnir eru blaðsins)
Sjómannablaðið Víkingur - 21