Náttúrufræðingurinn - 1961, Qupperneq 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
91
uppbyggingar lífrænna efna. Þörungur þessi lifir sem svif í fersku
vatni, og getur vaxið með ótrúlegum liraða, ef hentug skilyrði eru
fyrir hendi. Eru nú gerðar tilraunir með ræktun þessa þörungs,
hæði með kolvetna framleiðslu í stórum stíl lyrir augum og einn-
ig til endurnýjunar á lofti í geimskipum. Nýlega lét t. d. maður
einn loka sig inni í einu slíku tilraunageimskipi í 24 klst. ásamt
allmiklu magni af Chlorella í viðeigandi næringarvökva. Þörung-
urinn var látinn l)inda kolsýruna, sem maðurinn andaði frá sér, og
framleiða um leið óbundið súrefni lianda manninum að anda að
sér. Vegnaði báðum vel.
Rétt er að láta þess getið, að til eru þörungar, sem mynda eitur.
Er hér unr að ræða tegundir af skoruþörungaættkvíslinni Gonyaulax.
Er gonyaulax-eitrið mjög sterkt eða álíka og botulínus-eitrið, en
það er eitt allra sterkasta eitur, sem þekkist, og er myndað sem
kunnugt er af gróbærri, loftfælinni geriltegund, Clostridium botu-
linus.
Sœþörungar.
Botnfastir þörungar í sjó liafa liverfandi litla þýðingu, saman-
borið við svifið. Þeir lifa aðeins meðfram ströndunum á belti, sem
að flatarmáli er um 2% af yfirborði hafanna. Efri rnörk þessa beltis
er liáflóðsborð sjávar, exr neðri mörkin takmarkast af ljósmagninu,
sem gengnum sjóinn getur borizt. í norðlægum höfum eru þessi
neðri nrörk yfirleitt á 40—50 m dýpi, en í suðlægari höfum, sem
jafnan eru tærari, kemst ljósið lengra niður. í Miðjarðarhafinu nær
t. d. þörungagróður niður á allt að 180 m dýpi.
Mest áberandi sæþörungarnir eru brúnþörungar af ættbálkunum
Laminarialis og Fucalis. Eru margir þeirra mjög stórir. Þeir eru
risarnir í gróðri hafsins.
Hér við ísland taldi Helgi Jónsson að fundist hafi 198 tegundir
sæþörunga, þar af 10 tegundir á 60 m dýpi eða meira. Helgi Jóns-
son flokkaði tegundirnar eftir beltum, eins og venjulegt er um
fjörugróður. Höfuðbeltin telur hann þrjú: Efsta beltið (littoral)
nær niður að smástraumsfjöruborði. Næsta belti (semi-littoral) það-
an og 10 m niður fyrir stórstraumsfjöruborð og þriðja beltið (sublitt-
oral) þar fyrir neðan. Hinar 198 tegundir sæþörunga, sem Helgi
Jónsson getur um hér við land, skiptast eftir fylkingum á þessi þrjú
belti eins og sýnt er í töflu III.