Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2006, Síða 7

Náttúrufræðingurinn - 2006, Síða 7
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags 3. mynd. Á Heklutindi 11. sept. 1994. - The summit of Hekla Sept. llth 1994. Ljósm./Photo: ÁH. 1503 m y.s.6 Landmælingar íslands mældu svo Heklutind á árunum 1955-56 þegar nýtt þríhyrninga- kerfi, sem kennt er við Hjörsey, var tekið í notkun.7 Mælingin, sem vafa- laust er fyrsta flokks, sýndi lægri tölu en Steinþór hafði mælt, sem við mátti búast enda eðlilegt að gera ráð fyrir því að efstu gígar hafi sigið og veðrast frá goslokum. Hæðin reynd- ist 1491 m og sú tala er birt á kortum Landmælinganna fram til 1990. Ljóst má vera að töluverðar hæðar- breytingar hafa orðið á fjallinu á síð- ustu áratugum vegna hinna tíðu gosa. Einkum þótti mönnum sem Hekla hefði hækkað í gosinu 1980. Þá töldu margir að hún væri komin yfir 1500 m en áreiðanleg mæling var ekki gerð. ÞÁTTUR BANDARÍKJAHERS En hvernig stendur þá á hæðartöl- unni 1450 á nýjustu kortum? Eftir að hafa rakið mig frá einni kortaút- gáfu til annarrar þykist ég sjá hvernig í málinu liggur. Kortadeild Bandaríkjahers (Defence Mapping Agency) og Landmælingar íslands gáfu út kortblaðið Vatnafjöll 1:50.000 árið 1990 í DMA-kortaröð- inni svokölluðu. Hekla er á kort- blaðinu og talan 1450 stendur við hátindinn. Hæðin virðist vera feng- in af fáséðu Islandskorti sem banda- ríski herinn gaf út 1969 (Joint Oper- ations Graphic (Ground), series 1501) þar sem þessi tala birtist í fyrsta sinn. Þetta kort er byggt á kortum sem sami her lét gera af öllu landinu á árunum í kringum 1950, svonefndum AMS-kortum, í mæli- kvarða 1:50.000. Á Heklukortinu í þeirri útgáfu er fjallið sýnt um það bil 1450 m hátt samkvæmt hæðar- línum en engin hæðartala er skráð. Hins vegar er þess getið að kortið sé byggt á loftmyndum sem teknar voru að haustlagi 1945 og 1946. Þar með virðist skýringin komin. Hæð Heklu í íslandsatlasnum og fleiri nýlegum kortum er fengin af mynd- um sem teknar voru af Bandaríkja- her fyrir eldsumbrotin 1947-48. Hekla hefur gosið fimm sinnum síð- an myndirnar voru teknar og há- hryggur fjallsins hefur tekið breyt- ingum í hvert sinn. Sá kafli korta- sögunnar sem fjalla mun um sam- skipti Landmælinga íslands og kortadeildar Bandaríkjahers (Army Map Service og síðar Defence Mapping Agency) er enn óskráður en ljóst er að hann verður ekki sá glæsilegasti í þeirri sögu. NÝJUSTU TÖLUR Á nýjasta korti Landmælinganna af Suðurlandi, en það er frá árinu 2005 og í mælikvarða 1:250.000, er Hekla á ný sýnd 1491 m á hæð. Það er aug- ljóst að þar á bæ hefur sú ákvörðun verið tekin að taka aftur upp gömlu mælitöluna frá 1955. Þetta verður að teljast vafasöm ákvörðun þegar nýrri og nákvæmari mæling er til og hefur verið birt í víðlesnasta landfræðiriti landsins, þ.e. Árbók Ferðafélags íslands. í nýjustu prent- un íslandsatlass Eddu - útgáfu (2006) hefur hæðartölunni verið breytt á sama hátt. 67

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.