Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 95

steinefni sem mynda útfellingu við
kælingu á vatninu og þannig stíflast
leiðslur. í slíkum tilfellum verður að hita
upp ferskvatn í varmaskiptum eins og gert
er í Svartsengi og á Nesjavöllum.
Nýting jarðhita byggist að langmestu
leyti á borun í jarðhitakerfi. Dýpstu
jarðhitaholur ná niður á 3-4 km dýpi.
í flestum jarðhitakerfum er aðeins
vatn. Niðri í kerfinu nær vatnið ekki að
sjóða vegna fargs vatnssúlunnar sem
ofan á hvílir. Þegar borað er í svæði þar
sem hiti er yfir 100°C myndast gufa
þegar vatnið sýður við það að stíga upp
borholuna. Með því að skilja vatnið frá
gufunni má nýta hana til raforku-
framleiðslu líkt og gert er með gufu sem
framleidd er með því að brenna olíu eða
kol. Vatni frá gufuholum er yfirleitt
fargað. Nýting jarðhita til raforku-
framleiðslu er því yfirleitt léleg nema
hún sé tengd annarri nýtingu, t.d. hús-
hitun. Þannig er jarðhitinn í Svartsengi
og á Nesjavöllum nýttur.
Umhverfisáhrif af jarðhitanýtingu eru
umtalsverð. Er þar um að ræða jarðrask,
breytingu á náttúrulegum jarðhita, sjón-
mengun og hávaðamengun og síðast en
ekki síst efnamengun, bæði í and-
rúmslofti og í ám og stöðuvötnum.
Mengun andrúmslofts stafar af kolsýru
og brennisteinsvetni. Hér eru engar
reglur í gildi um losun þessara efna út í
andrúmsloftið. í Bandaríkjunum hafa
hins vegar verið í gildi í 20 ár strangar
reglur um losun brennisteinsvetnis frá
jarðgufuvirkjunum út í andrúmsloftið.
Ymis efni sem fylgja jarðhitavatni
geta verið skaðleg lífi í ám og vötnum ef
styrkur þeirra í vatninu er nægilega hár.
Hér á landi virðist styrkur efna í jarð-
hitavatni yfirleitt vera undir skaðleysis-
mörkum, jafnvel til neyslu. Þó skortir að
mestu upplýsingar um þungmálma eins
og blý og kadmíum, sem eru skaðlegir
lífverum ef styrkur þeirra í vatni er
nægilega hár.
Engar tölur munu vera til um stærð
nýtanlegra jarðhitasvæða í heiminum.
Fræðilegt mat á orku háhitasvæða á
5. tafla. Stœrð einstakra hitaveitna á
Islandi.
Hitaveita Hámarksafköst
inn á dreifikerfi
MWa
Orkuveita Reykjavíkur 830
Hitaveita Suðumesja 200
Hitaveita Akureyrar 72
Veitustofnanir, Hveragerði 50
Hitaveita Flúða og nágrennis 35,0
Hitaveita Seltjamamess 32,7
Selfossveitur 32,5
Akranesveita 28,2
Hitaveita Mosfellsbæjar 27,0
Hitaveita Akraness og Borgarfj. 22,0
Orkuveita Húsavíkur 21,0
Hitaveita Sauðárkróks 19,9
Hitaveita Dalvíkur 14,0
Hitaveita Laugaráss 12,3
Hitaveita Egilsstaða og Fella 11,8
Hitaveita Þorlákshafnar 11,3
Hitaveita Ólafsfjarðar 10,5
Hitaveita Borgamess 9,0
Hitaveita Rangæinga 7,7
Hitaveita Stykkishólms 7,0
Orkubú Vestfjarða, Reykhólar 6,4
Hitaveita Reykjahlíðar 6,4
Rarik Siglufirði 6,0
Hitaveita Hvammstanga 5,4
Hitaveita Laugarvatns 5,3
Hitaveita Blönduóss 4,1
Hitaveita Ytri-Torfustaðahr. 3,0
Hitaveita Seyluhrepps 2,6
Hitaveita Hríseyjar 22
Hitaveita Brautarholts á Skeiðum 0,7
Hitaveita Drangsness 0,4
Hitaveita Svalbarðseyrar 0,3
Alls: 1496,7
a) megavött. Taflan er byggð á upplýsingum frá
Áma Ragnarssyni á Orkustofnun.
íslandi er 15 milljónir gígavattstunda
(GWh). Er þá miðað við að orkunni sé
breytt í raforku og að nýtnin sé eins og í
hefðbundnum gufuaflsstöðvum. Þessi
orka svarar til þess að framleiða megi
3500 megavött rafafls (16 Búrfells-
virkjanir) í 50 ár.
221