Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 47

5. mynd. Bathybius haeckelii. Úrbók C. Wyville Thomson, The Depth ofthe Sea (London
1873).
Það var himnasending fyrir Haeckel og
fylgismenn hans þegar breski dýrafræð-
ingurinn Thomas Henry Huxley lýsti árið
1868 nýrri tegund sem virtist ekki vera
annað en ólöguleg frymissletta án sýni-
legs frumuveggjar. Huxley fann þetta
fyrirbæri í leðju af hafsbotni. Hafði
reyndar fyrst skoðað það árið 1857 og
komist að þeirri niðurstöðu að um ólífrænt
efni væri að ræða, en nú hafði hann betri
smásjá til afnota og kenningar Haeckels
að leiðarljósi. Hann ályktaði að þetta djúp-
sjávarslím yrði að teljast „ný birtingar-
mynd þeirra einföldu lífvera sem Haeckel
hefur lýst“ (5. mynd). Huxley nefndi fyrir-
bærið Bathybius haeckelii (Farley 1977).
Huxley var einn af virtustu dýrafræðing-
um Breta og sú tilgáta varð nú vinsæl að
hafsbotninn væri þakinn frymiskenndu
slími, frumslími (Urschleim) sem þar
myndaðist. Þetta var Haeckel og öðrum
efnishyggjumönnum mjög að skapi. Ef til
vill væri nýtt líf enn að kvikna á hafsbotni.
■ LÍFSEIG GRÓ
Andstæðingar efnishyggju héldu því hins
vegar fram að allar frumur væru langt frá því
að vera einfaldar að byggingu og að ekki
væri hægt að skýra starfsemi þeirra út frá
lögmálum efnisins einum saman. Á þessum
árum var lítið sem ekkert gert af tilraunum til
að sanna eða afsanna sjálfkrafa tilurð lífs.
Ekki fyrr en breski líffærafræðingurinn
Henry Charlton Bastian hóf tilraunir um
1870. Segja má að Bastian hafi verið beinn
arftaki Felix Pouchets. Ólíkt Pouchet var
Bastian þó efnishyggjumaður og trúði á
abiogenesis jafnt og heterogenesis.
Bastian lenti fljótlega í deilum við írska eðlis-
fræðinginn John Tyndall. Deilur þeirra
Bastians og Tyndalls snerust um það hvort
örverur gætu kviknað í dauðhreinsuðum
næringarvökva. Bastian taldi að svo væri,
enda fékk hann í tilraunum sínum svipaðar
niðurstöður og Pouchet forðum; að lang-
varandi suða næringarvökva kæmi ekki í veg
173