Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 26

Þorsteinn Sæmundsson (1988) taldi út frá
stefnu jökulráka bæði í melnum og utan við
hann, svo og stefnu langáss korna í efra
jökulbergslaginu, að jökull hefði skriðið
ofan af fjalllendi skagans til norðvesturs.
Efnið í setlagasyrpunum hefði borist með
jökli, einkum með leysingarvatni hans, og
hlaðist upp við eða skammt framan við
jökuljaðar sem náði í sjó fram rétt austan við
núverandi Rauðamel. Hann benti á að í
Rauðamel sé svipað eða sama efni og finnist
víða á svæðinu, meðal annars í Stóra Skóg-
felli suðaustan við melinn, en víst er að
jökull fór yfir það svæði. Þetta gæti skýrt
breytileikann í setgerð upp eftir neðri
setlagasyrpunni, svipaða setmyndun bæði
undir og ofan á jökulberginu og breyti-
leikann í hallastefnu setlaganna í melnum.
Hér er einnig gert ráð fyrir að sjór hafi að
mestu leyti mótað núverandi lögun hans.
Þannig hafa komið fram a.m.k. tvær
tilgátur um uppruna Rauðamels. Líklega
hefur Rauðamelur að miklu leyti myndast
sem grandi, en Ijóst er að rétt eftir að efra
jökulbergslagið myndaðist hefur sjávar-
staða á svæðinu verið nokkru hærri en
núverandi yfirborð melsins. Eins og áður
hefur komið fram hafa fundist þar leifar
sjávardýra sem nú lifa hér við land á
grunnsævi á meira en 13 m dýpi.
■ ÞAKKARORÐ
Við viljum þakka Ole S. Tendal á dýrafræði-
stofnun háskólans í Kaupmannahöfn fyrir
hans miklu hjálp við að greina svampinn. Þá
stöndum við í mikilli þakkarskuld við Jeppe
Fuglsang og Ævar Jóhannesson, en þeir
tóku ljósmyndimar af svampinum. Hregg-
viður Norðdahl las handritið og benti á
ýmislegt sem betur mátti fara og kunnum við
honum bestu þakkir fyrir.
■ HEIMILDIR
Bergquist, P.R. 1978. Sponges. Hutchinson,
London. 268 bls.
Burton, M. 1959. Spongia. The zoology of Ice-
land 2 (3-4). 1-71.
Freysteinn Sigurðsson & Sigurður G. Tómasson
1977. Um myndunarsögu Rauðamels á
Reykjanesskaga. Ráðstefna um íslenska
jarðfræði 24.-25. nóvember 1977. Jarðfræða-
félag Islands. Dagskrá og ágrip. Bls. 12.
Friedrich, W.L. 1966. Zur Geologie von Brjáns-
laekur (Nordwest-Island) unter besonderer
Beriicksichtigung der fossilen Flora. Sonder-
veröffentlichungen des Geologischen Insti-
tutes der Universitat Köln 10. 108 bls.
Gunnar Birgisson 1983. Laus jarðlög á
Reykjanesskaga. Óbirt 4.-árs ritgerð. Háskóli
íslands, Reykjavfk. 209 bls.
Haukur Jóhannesson 1980. Jarðlagaskipan og
þróun rekbelta á Vesturlandi. Náttúru-
fræðingurinn 50 (1). Bls. 13-31.
Haukur Jóhannesson 1998. Jarðfræði. í: Explor-
ing Sudurnes Iceland - Kynnumst Suður-
nesjum (ritstj. Ingvi Þorsteinsson). Environ-
mental Division of the Public Works Depart-
ment NAS - Umhverfisdeild flotastöðvar
vamarliðsins, Keflavík. Bls. 25^41.
Haukur Jóhannesson, Kristján Sæmundsson,
Arný E. Sveinbjömsdóttir & Leifur A.
Símonarson 1997. Nýjar aldursgreiningar á
skeljum á Reykjanesskaganum. Vorráðstefna
Jarðfræðafélags íslands 1997. Ágrip erinda og
veggspjalda. Bls. 29-30.
Hreggviður Norðdahl & Þorsteinn Sæmundsson
1999. Jarðsaga Rauðamels og nágrennis.
Vorráðstefna Jarðfræðafélags Islands 1999.
Ágrip erinda og veggspjalda. Bls. 34-35.
Jón Jónsson 1967. The rift zone of the
Reykjanes Peninsula. I: Iceland and the Mid-
Ocean Ridges (ritstj. S. Björnsson). Vísinda-
félag íslendinga. Rit 38. 142-150.
Jón Jónsson 1978. Jarðfræðikort af Reykjanes-
skaga. Orkustofnun OS-JHD7831, Reykja-
vík. 303 bls.
Jón Jónsson 1984. Um heiðar og hraun. Árbók
Ferðafélags íslands 1984. 51-112.
Kaestner, A. 1965. Lehrbuch der Speziellen
Zoologie I. Wirbellose 1. Gustav Fischer,
Jena. 845 bls.
Kristján Sæmundsson & Ingvar B. Friðleifsson
1980. Jarðhiti og jarðfræðirannsóknir. Nátt-
úrufræðingurinn 50(3^4). 157-188.
Kristján Sæmundsson & Sigmundur Einarsson
1980. Jarðfræðikort af íslandi. 1:250.000, blað
3. Suðvesturland. 2. útg. Náttúrufræðistofnun
Islands og Landmælingar Islands, Reykjavík.
Sigmundur Einarsson 1977. Strandlínur á Suður-
nesjum. Ráðstefna um íslenska jarðfræði 24.-
25. nóvember 1977. Jarðfræðafélag fslands.
Dagskrá og ágrip. Bls. 26.
152