Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 78

■ HVERS KONAR GOS?
■ HEIMILDIR
Þeir sem um þetta gos hafa ritað telja það
almennt til sprengigosa. Efnasamsetning
kvikunnar (Carswell 1983) er slík að til þess
var ærin ástæða. Sprengigos eru með ýmsu
móti og sprengingar meira eða minna í öllum
eldgosum. Hér verður svo talið að saman
haft farið að 1100-1200°C heit, súr kvika hafi
troðist inn í grunnvatnsfyllt sprungukerfi.
Þar með væri komin hleðsla ákjósanleg fyrir
mikla sprengivirkni.
Næsta líklegt þykir að það sem eftir er af
þessum gosmyndunum sé frá fyrsta þætti
gossins því hingað til hafa ekki fundist
neinar leifar af ösku eða öðru loftbornu efni
undir eisuflóðinu, en þess hefði verið að
vænta ef slíkt hefði verið undanfari eisu-
flóðsins.
Það er því með öllu óvíst hvort þættir
gossins hafa fleiri verið og það sem við nú
sjáum kynni því að skvaldra um upphaf
gossins - og endi.
■ NIÐURSTÖÐUR
Með hliðsjón af því sem hér hefur verið
saman dregið þykir líklegast að eldgos þetta
hafi verið eisu hlaðið háhita gasflóð líkast
því sem skilgreint hefur verið sem „low pres-
sure boiling over-flow“ (Fisher &
Schmincke 1983, bls. 223). Yfir þessa gos-
myndun hafa a.m.k. tvö jökulskeið gengið.
Boletin de VolcanologiaN. 1998. HerediaC.R.
Carswell D. A. 1983. The volcanic Rocks of the
Sólheimajökull Area Southern Iceland. Jökull
No. 33. Bls. 18-24.
Einar H. Einarsson 1982. Súra gjóskubergið á
Sólheimum og víðar í Mýrdal. Eldur er í norðri.
Sögufélag. Bls. 17-24.
Fisher R.V. & Schminke H.V. 1983. Pyroclastic
Rocks. Springer Verlag. Bls. 223.
Helgi Björnsson. Persónulegar upplýsingar.
Jón Jónsson 1963. Hnyðlingar í íslensku bergi.
Náttúrufræðingurinn 33. 9-22.
Jón Jónsson 1986. Eyjafjallapistlar IV. Utivist
12. 25-27.
Jón Jónsson 1989. Eyjafjallapistill úr Básum.
Útivist 15. 7-14.
Jón Jónsson 1998. Eyjafjöll. Rannsóknastofn-
unin Neðri-Ás Hveragerði. Skýrsla nr. 53. 94-
108.
Rittmann A. 1961. Volcanoes and their Activity.
Interscience Publs. Bls. 11-111.
The 1980 Eruptions of Mount St. Helens,
Washington. U.S. Geol. Surv. Prof. Papers
1250.
Wolff, F. von 1929. Der Vulkanismus. II Band.
Ferd. Enke.
Þorvaldur Thoroddsen 1925. Geschichte der
islándischen Vulkane. Vidensk. Selsk. Skrifter
Köbenhavn.
PÓSTFANG HÖFUNDAR
Jón Jónsson
Smáraflöt 42
210 Garðabæ
76