Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 7

Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 7
Aðalheimkynni pólátu eru einnig á heim- skautasvæðunum (1. mynd C). Að mestu leyti fellur útbreiðslusvæði hennar saman við útbreiðslusvæði ísátunnar, en það nær þó lengra til suðurs. Gagnstætt ísátu er póláta einnig algeng utan við landgrunn megin- landanna. Við Island finnst hún einkum í kalda sjónum djúpt norðaustur af landinu. Talið er að Miðjarðarhafið myndi út- breiðslukjama Helgolandsátu, en í Atlantshafi eru norðurmörk útbreiðslusvæðisins nokkum veginn þar sem suðumiörk útbreiðslusvæðis rauðátunnar eru (1. mynd D). Norður af Bret- landseyjum, í Norðursjó og við Noregs- strendur eru þó báðar tegundirnar algengai'. Helgolandsáta er sjaldséð á Islandsmiðum en hefur þó stöku sinnurn fundist hér (Colebrook 1986). ■ LÝSING Það var norski biskupinn Johan Ernst Gunnerus sem fyrstur manna lýsti rauð- átunni árið 1770 (Marshall og Orr 1972). Hann tók eftir því að rauðátan hafði aðeins eitt auga og nefndi hana því Monoculus finmarchicus, eða eineygða dýrið frá Finnmörku, en þar fann hann fyrstu dýrin. Nafninu var síðar breytt í Calanus fin- marchicus. í íslenskum heimildum er átu sennilega fyrst getið í ferðabók Olaviusar, sem kom út á dönsku árið 1780 en í íslenskri þýðingu árið 1964 (Ólafur Olavius 1964). Olavius þessi hét raunar réttu nafni Ólafur Ólafsson. Arið 1755 réðu dönsk stjórnvöld hann til að ferðast um landið, m.a. til að kynna sér fiskveiðar og fiskimið Islendinga, en dönsk stjórnvöld höl'ðu um þær mundir talsverðan áhuga á náttúruauðæfum íslendinga og hvernig þau yrðu best nýtt. í skýrslu um at- huganir sínar, Oeconomisk Reise igjennem de nordvestlige, nordlige og nordöstlige Kanter af Island, segir hann frá því (bls. 344) að lítil rauð sjávarskordýr hafi sést fara á undan síldartorfum fyrir norðan land. Má telja sennilegt að Olavius hafi hér átt við rauðátu. Rauðátan (2. mynd) er af ættbálki krabba- l'lóa eða árfætlna (Copepoda), en til þess 5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.