Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2000, Síða 7

Náttúrufræðingurinn - 2000, Síða 7
Aðalheimkynni pólátu eru einnig á heim- skautasvæðunum (1. mynd C). Að mestu leyti fellur útbreiðslusvæði hennar saman við útbreiðslusvæði ísátunnar, en það nær þó lengra til suðurs. Gagnstætt ísátu er póláta einnig algeng utan við landgrunn megin- landanna. Við Island finnst hún einkum í kalda sjónum djúpt norðaustur af landinu. Talið er að Miðjarðarhafið myndi út- breiðslukjama Helgolandsátu, en í Atlantshafi eru norðurmörk útbreiðslusvæðisins nokkum veginn þar sem suðumiörk útbreiðslusvæðis rauðátunnar eru (1. mynd D). Norður af Bret- landseyjum, í Norðursjó og við Noregs- strendur eru þó báðar tegundirnar algengai'. Helgolandsáta er sjaldséð á Islandsmiðum en hefur þó stöku sinnurn fundist hér (Colebrook 1986). ■ LÝSING Það var norski biskupinn Johan Ernst Gunnerus sem fyrstur manna lýsti rauð- átunni árið 1770 (Marshall og Orr 1972). Hann tók eftir því að rauðátan hafði aðeins eitt auga og nefndi hana því Monoculus finmarchicus, eða eineygða dýrið frá Finnmörku, en þar fann hann fyrstu dýrin. Nafninu var síðar breytt í Calanus fin- marchicus. í íslenskum heimildum er átu sennilega fyrst getið í ferðabók Olaviusar, sem kom út á dönsku árið 1780 en í íslenskri þýðingu árið 1964 (Ólafur Olavius 1964). Olavius þessi hét raunar réttu nafni Ólafur Ólafsson. Arið 1755 réðu dönsk stjórnvöld hann til að ferðast um landið, m.a. til að kynna sér fiskveiðar og fiskimið Islendinga, en dönsk stjórnvöld höl'ðu um þær mundir talsverðan áhuga á náttúruauðæfum íslendinga og hvernig þau yrðu best nýtt. í skýrslu um at- huganir sínar, Oeconomisk Reise igjennem de nordvestlige, nordlige og nordöstlige Kanter af Island, segir hann frá því (bls. 344) að lítil rauð sjávarskordýr hafi sést fara á undan síldartorfum fyrir norðan land. Má telja sennilegt að Olavius hafi hér átt við rauðátu. Rauðátan (2. mynd) er af ættbálki krabba- l'lóa eða árfætlna (Copepoda), en til þess 5
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.