Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 22

Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 22
HREÐAVATNS- OG TINDAMISLÆGIN Þegar hraunlag leggst lárétt ofan á lag eða lög sem hafa snarast myndast mislægi (1. mynd d). í Borgarfirði er mislægi sem nefnt hefur verið Hreða- vatnsmislægið. Þvi var fyrst lýst af Hauki Jóhannessyni (1975), en síðan hefur það fundist víðar (Hjalti Franzson 1978, Kristín Vala Ragnarsdóttir 1979). Mislægið hefur nú verið rakið frá Hafnarfjalli upp Borgarfjörð með Hvítá og Norðurá allt að Hreðavatni. Þaðan liggur mislægið vestur í Langavatnsdal og að Hítarvatni og þaðan út Fagra- skógarfjall og Kolbeinsstaðafjall (2. mynd). Best sést mislægið í ofanverðum Borgarfirði og í Langavatnsdal. I Norðurárdal i Borgarfirði eru jarðlögin lárétt í andhverfuásnum en hallinn eykst stöðugt er frá honum dregur, uns komið er að Hreðavatnssetlögunum. Þar er hallinn orðinn 10—30° SA. Ofan setlaganna er hallinn aftur á móti aðeins 5—7° SA, þ. e. jarðlögin ofan set- laganna leggjast mislægt á þau sem undir eru. Jarðlögin sem eru neðan set- laganna hafa því snarast áður en þau runnu sem ofan á eru. í gili Brekkuár í Norðurárdal er afbragðs snið í gegnum mislægið (3. mynd). Undir Hreða- vatnssetlögunum þar eru basalt hraun- lög sem hallar 10—15° SA. Áður en setlögin settust til hafa roföflin verið af- kastamikil og náð að mynda rofsléttu líkt því sem er á Mýrunum í dag. Klettaásar hafa stefnt NA-SV og mýra- sund verið á milli þeirra. Þessi gömlu jarðlög eru allmikið ummynduð og miklum mun meira en þau lög sem ofan við setlögin eru. Af þessu verður að draga þá ályktun, að roföflin hafi skafið nokkur hundruð metra ofan af upphaf- legum jarðlagsstafla áður en setlögin mynduðust. Ofan á þessi snöruðu jarð- lög leggjast svo Hreðavatnssetlögin. Neðst, í slökkunum milli ásanna sem fyrir voru (sbr. 3. mynd), er silt- og sandsteinn með völum og hnullungum, en ofar tekur við silt- og sandsteinn með plöntuleifum sem bera merki um mun hlýrra loftslag en nú er (Schwarz- bach 1956). Efst er móbergsset. I því eru einnig plöntuleifar. Það er að uppruna vikur og aska en hefur flust með vatni 3. mynd. Rissmynd af Hreðavatnsmislæg- inu við Brekkuá í Norð- urárdal Borgarfirði. — Schemalic section across the Hredavatn unconformity al Brekkuá in Norburárdalur in Borgarfjördur. SKÝRINGAR / LECEND: ps//'._/q 6.5-7.0 m. ára gamalt basalthraunlag. Bólstrakennt neðst; miðjan IUÍvjJ reglulega stuðluð og stárstuðluð; efst kubbabergstuðlun. 6. 5 —7.0 m.y. oid bosolt lava f/ow. Bottom: pillowlike bodies; centre part: regu/ar co/umnar jointing; top: two-tiered coiumnor jointing. [y * <“| Móberg með steingervingum. k < * Xl Hyaiociastite (redeposited, inciuding plontfossi/s). j Silt-og sandsteinn með steingervingum Fossiiiferous siit - ond sondstone. Silt- og sandsteinn með völum og hnullungum. 7 á;- v;J Siit - and sandstone with bouiders 12-13 m. a'ra gbmul basalthraunlog. /2-/3 m.y. oid boso/t iava fiows. 16
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.