Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 38

Erlingur Hauksson:
Ný \)an£^\is,Jamropsis breviremis Sars,
fundin við Island
Með þessari grein vil ég vekja athygli
á nýrri tegund þanglúsar, sem bæst
hefur í íslensku fánuna. Hún er Janirop-
sis breviremis Sars (f. mynd).
J. breviremis fannst fyrst hér við land í
ágúst 1967, í sýnum frá grunnsævi við
Vestmannaeyjar. Nánar tiltekið við
Eiðið á Heimaey á 0—5 og 10 m dýpi,
og við Geirfuglasker á 0—24 m dýpi
(Aðalsteinn Sigurðsson 1968). Síðar
fannst tegundin í sýnum, sem safnað var
sumarið 1971 og 1974 á 10—30 m dýpi
við Surtsey.y. breviremis hefur ekki áður
fundist hér við land, svo mér sé kunnugt
um. Hennar er ekki getið í verki Step-
hensen (1937), unt þanglýs við ísland.
Fundarstaðiry. breviremis hér við land
eru sýndir á 2. mynd. Erlendis hefur
hún fundist við vesturstrendur Svíþjóð-
ar og Noregs, í Norðursjó og við Bret-
landseyjar (Stephensen 1948; Grúner
1965).
Tegundin J. breviremis er af ættinni
Janiridae og er eina tegundin sinnar
ættkvíslar, sem fundist hefur hér. Aðrar
ættkvíslir Janiridae, sem eiga fulltrúa i
íslensku fánunni, eru Janira og Jaera.
Tegundir af þeirri síðarnefndu eru al-
gengar í fjörum hér á landi (Solignac
1972; Erlingur Hauksson 1977; Agnar
Ingólfsson 1979). Afturá móti hefur hér
við land aðeins fundist ein tegund af
þeirri fyrrnefndu — Janira maculosa
Leach (Stephensen 1937). Hún hefur
fundist víða á grunnsævi (Stephensen
1937; Aðalsteinn Sigurðsson 1968) og
virðist vera talsvert algengari en J.
breviremis.
J. maculosa svipar mjög til /. breviremis i
ytra útliti og erfitt getur verið að þekkja
þær í sundur. Báðar tegundirnar eru
lang-egglaga, með vel þroskaða fálmara
1. mynd. Janiropsis breviremis Sars; a, karl-
dýr séð að oían, b, halafótalok (praeoper-
culum) karldýrs (úr Naylor 1972).
Náttúrufræðingurinn, 50 (1), 1980
32