Náttúrufræðingurinn - 1984, Page 31

staðar hér við land (Unnsteinn Stef-
ánsson og Pétur Þorsteinsson 1980),
svo og harðir sjávarfallastraumar og ör
endurnýjun um Hvammsfjarðarröst.
Miðað við árið sem heild er meðal
ferskvatnsrennsli í Hvammsfjörð um
73 m3 s-1. Samkvæmt upplýsingum Sig-
urjóns Rist, vatnamælingamanns, nær
rennslið lágmarki á vetrum og er þá
sennilega aðeins um 15-20 m3 s_1 að
meðaltali. Annað lágmark kemur svo
fram síðla sumars. Aftur á móti nær
rennslið hámarki í lok apríl og fyrstu
dagana í maí. Telur Sigurjón, að þá
nemi það um 300 m’ s'1 og geti jafnvel
farið upp í 1000 m' s_1. í lok maí má
hins vegar svo heita, að allur snjór sé
horfinn af vatnasvæðinu, og dregur þá
mjög úr rennslinu sem fyrr segir. Eitt-
hvað mun það aukast í haustrigning-
um, og kann seltulækkunin, sem
mældist við Keisbakka í september
1981, að stafa af þeim. Við teljum
líklegt, að hin áberandi lága selta, sem
mældist í apríl 1981, kunni að ein-
hverju leyti að hafa orsakast af fersk-
vatnsrennslishámarki á þeim árstíma,
en aðallega muni þó vera um áhrif að
ræða frá bráðnun íssins í firðinum,
sem átti sér einmitt stað um það leyti,
sem sýnataka hófst í apríl 1981. Á
veturna er fjörðurinn ísi lagður nokkra
kílómetra út frá landi, og því er það
geysimagn af ís, sem bráðnar á hverju
vori inni í firðinum, þótt ísinn kunni
að berast að hluta út um Röstina. Á
hinn bóginn hlýtur ísmyndun í firðin-
um að leiða til nokkurrar seltuaukn-
ingar í sjónum undir ísnum. En vetrar-
ísinn í firðinum veldur því, að sjórinn
næst ísnum helst mjög kaldur (allt að
— 1.8°) mánuðum saman. Lífsskilyrði í
Hvammsfirði, a. m. k. með ströndum
fram, eru því ekki hagstæð á veturna
meðan ís er á firðinum.
Ætla má, að endurnýjun dýpri laga í
Hvammsfirði ráðist að verulegu leyti
af seltumagni þess sjávar, sem berst
inn í fjörðinn hverju sinni um Röstina.
Þegar sjór er seltulítill í sunnanverðum
Breiðafirði, einkum í vorleysingum og
haustrigningum, er líklegt, að endur-
nýjun í dýpstu sjávarlögum innan
fjarðarins verði fremur hægfara, með
því að eðlismassi ræðst að miklu leyti
af seltunni og eðlisléttari sjór sekkur
að sjálfsögðu ekki undir þann, sem
þyngri er. Um mitt sumar og miðjan
vetur ætti seltan að jafnaði að vera
tiltölulega há. Athuganir þær sem
gerðar voru í ágúst 1981 bentu líka til
þess, að endurnýjun dýpri laga í firðin-
um væri þá allmikil. Um eða upp úr
miðjum vetri ætti þó endurnýjun að
vera sérstaklega ör, með því að þá fer
að jafnaði saman tiltölulega há selta
og lágur hiti þess sjávar, sem berst inn
um Röstina. Slíkur sjór ætti að geta
sokkið niður í dýpsta álinn í firðinum.
Um vetrarástandið í dýpri lögum
fjarðarins er að öðru leyti erfitt að
fullyrða meðan ekki hafa farið þar
fram beinar mælingar á þeim árstíma.
Telja má þó mjög sennilegt, að um
súrefnisskort geti aldrei verið að ræða
í dýpstu lögum Hvammsfjarðar. Á
hinn bóginn getur fjörðurinn ekki tal-
ist næringarríkur yfir sumartímann,
þar eð sjórinn úr sunnanverðum
Breiðafirði, sem berst inn um Röstina,
er yfirborðssjór, sem á þeim árstíma er
snauður af þeim helstu áburðarefnum,
sem nauðsynleg eru fyrir vöxt og við-
gang plöntusvifs.
Krabbaflær og marflóartegundin
Calliopius laeviusculum voru einu svif-
123