Náttúrufræðingurinn - 1984, Blaðsíða 82

var ekkert vitað um halla uppstreymis-
rásarinnar. Því var afráðið að Ieita
uppstreymisrásarinnar og halla hennar
með því að bora nokkrar grunnar hol-
ur ( 100 m) í grennd lauganna.
RANNSÓKNARBORANIR
Haustið 1979 voru boraðar 6 rann-
sóknarholur á Reykjum. Staðsetning
þeirra er sýnd á 5. mynd. Þær eru
númeraðar í þeirri röð sem þær voru
boraðar. Fimm þeirra voru staðsettar
á línu þvert á norður—suður brota-
línustefnuna. Fyrstu holunni var val-
inn staður uppi í malarhólunum. Til-
gangurinn með henni var að kanna
hvort vatnið í laugunum væri aðrunnið
frá uppstreymisrás undir hólunum. Við
borun komu fram allnokkrar vatnsæð-
ar ofan á berggrunninum. Þóttu þær
gefa til kynna að uppstreymisrásin væri
enn vestar. Hola 2 var því boruð tals-
vert vestar. Hún hitti ekki á neinar
umtalsverðar æðar. Var þá talið hugs-
anlegt að uppstreymið kynni að vera
milli holu 1 og 2. Beindist nú grunur-
inn að norðvestlæga ganginum, sem
sést í Tungufjalli, og rekja má lang-
leiðina að jarðhitasvæðinu (sjá 5.
mynd). Hola 3 var staðsett með það í
huga að hitta í gang þennan. Hún hitti
í ganginn rétt við yfirborð berggrunns-
ins, en aðeins óverulegar vatnsæðar
fundust miðað við þær sem fram komu
í holu 1. Að þessu loknu var afráðið að
bora holur 4 og 5 nálægt laugunum en
sitt hvoru megin við þær, og holu 6
allnokkru sunnan lauganna, en þannig
að hún færi nálægt norðvestlæga gang-
inum. Allnokkrar æðar fundust í þess-
um holum, einkum holum 4 og 5. Æð-
arnar voru hins vegar allar í lausu jarð-
lögunum, sem liggja ofan á berggrunn-
inum.
Holurnar voru allar hitamældar
strax eftir borun og virtist hola 4 vera
heitust. Var því afráðið að dýpka hana
í 200 m. Engar æðar komu fram við
þessa dýpkun.
Meðan á borun stendur er talsverðu
magni af köldu vatni dælt ofan í hol-
urnar til að hindra ofhitnun borkrón-
unnar og skola upp bergmylsnunni.
Þetta kalda vatn kælir holuveggina
verulega. Að borun lokinni geta liðið
margir mánuðir uns holan hefur náð
að fullhitna á ný. Því var afráðið að
hætta borunum í bili og láta holurnar
hitna í nokkra mánuði, mæla þær síð-
an þegar þær væru orðnar fullheitar og
draga þá upp hitamynd af svæðinu.
MÆLINGAR í BORHOLUM
OG JARÐLAGAGREINING
Meðan á borun stendur berst efnið
sem borkrónan mylur upp til yfirborðs
með kælivatninu sem fíngert svarf.
Svarfið er síað frá vatninu og því
brugðið undir smásjá til greiningar.
Má þannig fá þokkalegar upplýsingar
um gerð jarðlaga í borholunni. Að
borun lokinni eru ennfremur mældir
ýmsir eiginleikar bergsins í holuveggj-
unum (eðlisþyngd, poruhluti, við-
nám). Til þess eru notuð sérstök mæli-
tæki sem rennt er niður eftir holunum.
Þessum aðferðum hefur áður verið lýst
í grein í Náttúrufræðingnum (Valgarð-
ur Stefánsson 1980). Saman gefa svarf-
greiningin og borholumælingarnar
mjög skýra mynd af einstökum jarð-
lögum sem holan sker. Ásgrímur Guð-
mundsson, jarðfræðingur, gerði jarð-
lagasniðið út frá borsvarfi og borholu-
mælingum (ó.mynd).
Um það bil 6 mánuðum eftir lok
rannsóknarborananna voru allar hol-
urnar hitamældar. Kom þá í ljós að
hola 4 var langheitust. Búið var til
líkan af vatnsæðakerfinu út frá hita-
mælingunum. Líkanið er sýnt á 6.
mynd ásamt einfölduðum niðurstöð-
um jarðlagagreiningarinnar. Líkanið
172