Náttúrufræðingurinn - 1984, Blaðsíða 101

Að lághitasvæði sé suður af Trölladyngju á
Reykjanesskaga og margir menn, nafn-
greindir og ónafngreindir bornir fyrir þeim
„sannindum" er næsta skrýtið, nema þá
kortið sé svo illa teiknað. Bæði orðin þyrp-
ing og sveimur, sem margir aðrir ásamt
höfundi nota, missa marks þegar um
sprungur er að ræða. Heppilegri eru t.d.
sprungubelti eða sprungurein. Hið síðara
held ég besta orðið, sern við eigum yfir
þetta. Ekki er mér ljóst hvernig höfundur
(bls. 32) fer að því að giska á að innskot að
magni „80 rúmkílómetrar" séu á „um 8000
ferkm. svæði“ við Reyðarfjörð. Ágiskun af
hvaða tagi sem er hlýtur að verða að byggj-
ast á einhverjum grunni. Hver er hann?
Taflan á bls. 33-34 er ærið handahófs-
kennd og vandséð hvers vegna. Áhugavert
væri fyrir skólafólk og almenning að fá
lista yfir gos á nútíma, ég held að slíkt hafi
ekki verið tekið saman. Hvað þetta snertir
er höf. á réttri leið. Hugmyndin er góð en
útfærslan ekki. Vel hefði mátt sleppa
bollaleggingum eins og þeim (bls. 47) að
„gosefni í Skaftáreldum 1783 séu ættuð
ofan úr Grímsvötnum“ svo Iítið er í raun
vitað um slíkt.
Almenn jarðsaga fær lítið rúm í bókinni
og ekki er gerð tilraun til að draga fram
eitthvað af því sem einkennandi er talið
fyrir hvert og eitt af tímabilum jarðsögunn-
ar. Hefði slíkt þó verið eðlilegt í
kennslubók og auðvelt að gera, því taka
má það upp úr hvaða handbók, sem vera
skal. Jarðsögu íslands hefði mátt gera betri
skil. Myndir eru margar og misgóðar í
bókinni, en ekki verður fallist á þá skoðun
höfundar að litlu varði hvort myndir séu í
litum eða svart/hvítar. Svo augljósir eru
kostir litmyndanna. Pað er leitt að geta
ekki verið jákvæðari í afstöðu til þessarar
bókar, því ekki er ástæða til að efast um
áhuga höfundar á efninu. Útgáfa
kennslubóka og fræðirita hlýtur óhjá-
kvæmilega að leggja útgefanda nokkrar
skyldur á herðar. Það verður varla hjá því
komist að álykta að með því að senda
þessa bók á markað hafi hinni mikilvirku
og að maklegheitum mikið virtu bókaút-
gáfu orðið á nokkur mistök.
Jón Jónsson.
ÍSLAND - SVIPUR LANDS OG
ÞJÓÐAR
Hjálmar R. Bárðarson
Útgefin af höfundi á íslensku, ensku
og þýsku
Reykjavík, 1982, 420 bls. (650 ljósmyndir,
kort og teikningar, þar af 220 lit-
myndir).
Bækur sem lýsa landslagi og þjóðháttum
með hinu alsjáandi auga myndavélar eru
um fátt óvenjulegar nú á tímum. Hins
vegar þykir mér bók Hjálmars R. Bárðar-
sonar, ísland, svipur lands og þjóðar, vera
um margt sér á báti. Ekki aðeins er þessi
bók ein þykkasta myndabók íslensk, held-
ur hefur hún að geyma mikinn fjölda frá-
bærra ljósmynda og er fróðleiksnáma um
okkar skrýtnu þjóð og fagra land. Hjálmar
er slyngur ljósmyndari og sækir myndefni
sitt á hina ótrúlegustu staði og ósjaldan á
ókristilegum tíma. Náttúran er megin við-
fangsefni bókarinnar og skipar þar lands-
lag og jarðfræði veglegastan sess, fáeinar
jurtir og einstaka fuglar slæðast þó með.
Einkum eru það eldgos og jöklar sem
brýna raustina á síðum bókarinnar, enda
áhugaverð fyrirbrigði. Fræðimönnum er
hollt að skoða myndir Hjálmars og sjá
hvernig hann höndlar fegurð náttúrunnar
og ljær henni mál á myndfletinum. Með
einni ljósmynd er oft unnt að skýra fyrir-
brigði sem annars tæki margar setningar að
lýsa, - en aðeins ef myndin er vel tekin.
Þannig skiptir það öllu máli að kunna sitt
fag, fínustu tæki bjarga ekki mynd sem er
illa tekin. Með því að skoða góðar ljós-
myndir geta menn lært að bæta sína eigin
ljósmyndun og einmitt á þann hátt verður
bók HjálmarS náttúruljósmyndaranum
dýrmætur „kennari".
Bókinni er skipt í 20 kafla: 1. Fundur
fslands, 2. Víkingar og landnám, 3. Jarð-
sagan, 4. Þjóðarsaga og síðan eru kaflar
5—20 hringferð um landið, byrjað í
Reykjavík og Reykjanesi og haldið vestur
um land.
Texti bókarinnar er á fremur þungu en
annars ágætu máli og fáar prentvillur. Það
uppátæki þótti mér verra að höfundur hef-
191