Náttúrufræðingurinn - 1986, Page 35

Erling Ólafsson:
Flækingsfuglar á íslandi:
Trönur, rellur og vatnahænsn*
INNGANGUR
Þessi grein fjallar um trönur, rellur
og vatnahænsn, alls sjö tegundir, sum-
ar mjög sjaldséðar, aðrar nær árvissar
hér á landi. Sú algengasta, bleshæna,
hefur jafnframt orpið hér.
Um er að ræða eina trönutegund,
tvær tegundir af rellum og fjórar af
vatnahænsnum. Veittar verða al-
mennar upplýsingar um tegundirnar,
t.d. varpútbreiðslu, vetrarheimkynni,
kjörlendi og fartíma. í þeim efnum er
stuðst við Cramp & Simmons (1980).
Vitnað verður til stöðu þessara teg-
unda á Grænlandi og í Færeyjum og þá
stuðst við þessar heimildir: Bloch &
Sprensen 1984, Joensen 1966 og Salo-
monsen 1935, 1967. Taldir verða upp
allir fuglar þessara tegunda sem sést
hafa hérlendis, allt til ársloka 1980, og
getið tiltækra upplýsinga um þá. Þegar
hefur verið fjallað um þá fugla sem
sést hafa eftir 1980 í ársskýrslum um
sjaldgæfa fugla (Gunnlaugur Péturs-
son & Kristinn H. Skarphéðinsson
1983, Gunnlaugur Pétursson & Erling
Ólafsson 1984, 1985). Því þykir ekki
ástæða til að geta þeirra frekar hér.
Hins vegar verður þess getið hversu
oft þeirra hefur orðið vart eftir 1980 og
* Flækingsfuglar á íslandi 3. grein:
Náttúrufræðistofnun íslands.
þau gögn einnig notuð við gerð korta
og súlurita.
Upplýsingarnar eru skráðar í þessari
röð: fundarstaður, dagur (eða tímabil)
og fjöldi fugla, ef um fleiri en einn var
að ræða. Innan sviga er kyn og aldur
sé það þekkt, einnig hvar fuglinn er
varðveittur, ef honum hefur verið
safnað, og loks finnandi eða heimild,
ef fuglsins hefur áður verið getið á
prenti (í þeim tilfellum er finnanda
sleppt). Um suma fugla hefur verið
fjallað í mörgum heimildum. Þá er
aðeins getið þeirrar fyrstu, en annarra
ef þar er að finna fyllri upplýsingar.
Stundum er þörf að tíunda frekari at-
vik og er það þá gert aftan við finn-
anda.
Aldur er táknaður með ad (fullorð-
inn) eða imm (ungfugl), kyn með <5
(karlfugl) eða 9 (kvenfugl). Ekki er
vitað um afdrif margra gamalla fugla,
sem safnað var, eða hvort hamir hafi
verið teknir af þeim. Þess er þá getið
að þeir hafi náðst, en ekki hvað um þá
hefur orðið. Aðrir eru varðveittir á
eftirfarandi söfnum: Náttúrufræði-
stofnun íslands (RM, skrásetningar-
númer fylgir), náttúrugripasöfnunum í
Borgarnesi, Neskaupstað og Vest-
mannaeyjum, í Náttúrufræðistofu
Kópavogs, einnig í skóla- og einka-
söfnum. Þá eru nokkrir hamir varð-
veittir í Dýrafræðisafninu í Kaup-
Náttúrufræöingurinn 56(3), bls. 133—156, 1986.
133