Náttúrufræðingurinn - 1986, Page 43

hænur hafa sést í öllum landshlutum
og virðast dreifast nokkuð jafnt um
landið (5. mynd).
Athugun á hömum fullorðinna fugla
bendir til evrópsks uppruna, þ.e.
deilitegundinnar G.c.chloropus, en
umtalsverður munur er á lögun ennis-
skjaldar á evrópskum og n-amerískum
sefhænum.
Flóðhæna (Porphyrula martinica)
Heimkynni flóðhænu eru í Amer-
íku. Hún verpur frá suðurríkjum
Bandaríkjanna suður til norðanverðr-
ar Argentínu. Kjörlendi hennar eru
votlendi af ýmsu tagi, tjarnir, skurðir,
fen og díki. Hún syndir eins og önnur
vatnahænsn, gengur léttilega um
fljótandi vatnagróður og getur auk
þess klifrað upp í tré og runna.
Flóðhæna er farfugl í norður- og
suðurhlutum heimkynna sinna, en
staðfugl í hitabeltinu. Hún er nær al-
gjör farfugl í Bandaríkjunum og flýgur
yfir Mexíkóflóa til vetrarstöðva, sem
taldar eru vera í Mið-Ameríku. Felli-
byljir eru alltíðir á þeim slóðum, og
því eiga flóðhænur það á hættu að
hrekjast af leið, t.d. norður til Kanada
og Nýfundnalands. Flóðhæna hefur
einu sinni fundist á Grænlandi. Hún er
mjög sjaldgæfur hrakningsfugl í Evr-
ópu, en þar hefur hún fundist á Azor-
eyjum, í Bretlandi, Noregi og Sviss,
einn fugl í hverju landi (Bannerman &
Bannerman 1966, Nisbet 1960, Haft-
orn 1971, Glutz von Blotzheim o.fl.
1973).
Nisbet (1960) rakti með aðstoð
veðurkorta ferðir ungrar flóðhænu,
sem fannst í Bretlandi í nóvember
1958. Hann komst að þeirri niður-
stöðu, að fuglinn hefði verið fimm
daga á leiðinni, sem ber vitni um mik-
ið þol, þar sem matar hefur tæplega
verið neytt á leiðinni.
Hér á landi hefur flóðhæna fundist
tvisvar:
1. Kalmanstunga í Hvítársíöu, Mýr, um 5. —12.
september 1976 (6 ad RM6301). Sigurjón
Harðarson.
Sú síðari sást árið 1983, sbr. ársskýrslu þess árs.
Að stærð og sköpulagi er flóðhæna
áþekk sefhænu, en er þó öllu lappa-
lengri (6. mynd). Fullorðnir fuglar eru
fjólubláir á höfði, hálsi og búk, vængir
eru bláleitir, en bak og yfirstélþökur
grænleitar. Undirstélþökur eru hvítar.
Að auki er fuglinn allur gljáandi. Föl-
blá blesa er á enni en nefið rautt með
gulan brodd. Fætur eru gulir. Ungfugl-
ar eru ekki eins litskrúðugir. Þeir
minna nokkuð á ungar sefhænur, en
eru þó öllu ljósari, gulbrúnir með
brúnleita vængi og bak.
Bleshæna (Fulica atra)
Bleshæna hefur borið fleiri íslensk
nöfn. Hún var oftast nefnd blesönd
áður fyrr, einnig hafa nöfnin vatns-
hæna og sóthæna verið notuð.
Bleshæna er varpfugl í Evrópu,
nema norðanverðri Skandinavíu,
austur eftir sunnanverðri Síbiríu, á
Indlandsskaga og í Ástralíu og eyjun-
um þar norður af. Hún er strjáll varp-
fugl í N-Afríku og Austurlöndum nær.
í Noregi og Finnlandi fór bleshæna
ekki að verpa fyrr en seint á síðustu
öld. Þá fjölgaði henni einnig í Svíþjóð
og fleiri Evrópulöndum.
Kjörlendi bleshænu eru tjarnir,
stöðuvötn, skurðir og díki af ýmsu
tagi, þar sem hún byggir flothreiður
við sefi girta bakka. Ólíkt öðrum
skyldum tegundum er bleshæna ekki
141