Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 18

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 18
Einarsson 1973) og upphafs nútíma fyrir um 10.000 árum B.P. (Mangerud o. fl. 1974). Við hámark síðasta jök- ulskeiðs náði meginjökull Islands alls staðar út fyrir núverandi strönd lands- ins og út á landgrunnið (Þorvaldur Thoroddsen 1905-06, Þorleifur Einars- son 1967, 1985, Hoppe 1968, 1982, Þórdís Ólafsdóttir 1975). Lindroth (1931), Sigurður Þórarinsson (1937), Steindór Steindórsson (1962) og Gutt- ormur Sigbjarnarson (1983) töldu að upp úr jökulbreiðunni hafi staðið hæstu fjöll og múlar nærri strönd landsins, og nýlega hefur verið sýnt fram á að kollur múlans milli Önundarfjarðar og Dýrafjarðar var ís- laus við hámark síðasta jökulskeiðs (Jón Reynir Sigurvinsson 1983). Um skoðanir manna á mestri stærð jökla á Austfjörðum var rætt hér að framan, og er rétt að benda enn einu sinni á þá ályktun Guðmundar Kjartanssonar (1962), að jökulgarður í utanverðum Berufirði sé frá Búðaskeiði (10.000- 11.000 ár B.P.). Tímabilið milli mestu stærðar íslenska meginjökulsins og upphafs nútíma er nefnt síðjökultími (Þorleifur Einarsson 1968, Mangerud o. fl. 1974). Hörfunarsaga íslenska meginjökuls- ins á síðjökultíma er best þekkt á svæðinu milli Borgarfjarðar og Eyja- fjalla. í annars hraðri hörfun megin- jökulsins urðu tveir afturkippir, sem tengdir eru tímabundinni kólnun loftslags. Sá fyrri varð á Álftanes- skeiði fyrir um 12.000-12.300 árum B.P. (Ashwell 1967, Þorleifur Einars- son 1968, Ólafur Ingólfsson 1984). Hinn síðari varð fyrir um 11.000 árum B.P. á Búðaskeiði (Guðmundur Kjartansson 1939, 1943, 1964, Guð- mundur Kjartansson o. fl. 1964, Þor- leifur Einarsson 1961, Ólafur Ingólfs- son 1985). Milli þessara kuldaskeiða er Saurbæjarskeið, en þá varð sjávar- staða yfirleitt hæst á íslandi (Guð- mundur Kjartansson o. fl. 1964, Þor- leifur Einarsson 1979). Á undan Álftanesskeiði fór hlýindakafli sem nefndur er Kópaskersskeið (Þorleifur Einarsson 1978, 1979) en í lok þess og byrjun Álftanesskeiðs varð sjávar- staða hæst í Borgarfirði (Þorleifur Einarsson 1968, Halldór Torfason 1974, Hreggviður Norðdahl 1974, Ól- afur Ingólfsson 1984). Hörfun jökla og lækkun sjávarborðs frá efstu fjörumörkum á Austfjörðum varð að minnsta kosti í þremur áföng- um eða stigum. Ummerki elsta stigs- ins eru best varðveitt við utanverðan Fáskrúðsfjörð og það því nefnt Fá- skrúðsfjarðarstig. Miðstigið er nefnt Breiðdalsstig enda eru ummerki þess gleggst þar. Yngsta stigið í hörfunar- sögu jökla á Austfjörðum er kennt við Berufjörð, en þar eru greinilegir jök- ulgarðar frá þessum tíma. Enn sem komið eru engar aldurs- ákvarðanir á jarðfræðilegum atburð- um frá síðjökultíma á Austfjörðum fyrir hendi. Eftirfarandi umfjöllun og niðurröðun atburða í hörfunarsögu jökla og sjávarstöðubreytingum á þessu svæði er því afstæð. Tímasetn- ing atburða styðst aðallega við saman- burð hörfunarsögu jökla á sunnan- og vestanverðu landinu. Fáskrúðsfjarðarstig Eftir að meginjökull síðasta jök- ulskeiðs varð stærstur fyrir um 18.000 árum B.P. hlýnaði í veðri og hann hörfaði inn fyrir núverandi strönd milli Stöðvarfjarðar og Norðfjarðar. Þá kólnaði á ný og brún jöklanna varð kyrrstæð um tíma eða gekk fram og jökulgarðar Fáskrúðsfjarðarstigs í mynni Fáskrúðsfjarðar, Reyðarfjarðar og Norðfjarðar urðu til. Þetta eru austustu jökulgarðar á Austfjörðum (9. mynd). 72
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.