Náttúrufræðingurinn - 1988, Side 20

Samtímis leysingu meginjökulsins
hækkaöi sjávarborð og varö hæð þess
um 53 m y.s. viö jökulgarða Fá-
skrúðsfjarðarstigs í Norðfirði, Reyð-
arfirði og Fáskrúðsfirði. Þetta er
hæsta staða sjávarborðs á Austfjörð-
um frá síðjökultíma. í utanverðum
nærliggjandi fjörðum eru efstu fjöru-
mörk yngri og aðeins í rúmlega
40 m y.s.
Fláfjöllin og múlar við Norðfjörð,
Reyðarfjörð og Fáskrúðsfjörð stóðu
upp úr jökulbreiðunni, en í dölum og
fjörðum milli þeirra náðu skriðjöklar
út fyrir núverandi strönd. Sama máli
gengdi um svæðið sunnan Stöðvar-
fjarðar, nema að jökullaus svæði voru
þar mun minni vegna meiri þykktar
meginjökulsins, sem er skýrð með ná-
lægð meginísaskila. Landið milli
skriðjöklanna í Fáskrúðsfirði, Reyðar-
firði og Norðfirði var þó ekki án
jökla, því að fullvíst má telja að þar
hafi á þessum tíma verið skálarjöklar
og minniháttar daljöklar. Þessir jöklar
náðu niður undir sjávarmál í Fá-
skrúðsfirði og Reyðarfirði og líklega
einnig í Hellisfirði, Viðfirði og Vaðla-
vík milli Reyðarfjarðar og Norðfjarð-
ar (9. mynd) og sameinuðust víða
megindal- eða skriðjöklum.
Breiðdalsstig
Eftir myndun jökulgarða Fáskrúðs-
fjarðarstigs hlýnaði loftslag og skrið-
jöklarnir hörfuðu inn Norðfjörð,
Reyðarfjörð og Fáskrúðsfjörð. Sunn-
an við þessa firði hörfaði brún megin-
jökulsins inn fyrir núverandi strönd að
minnsta kosti suður í Lón. A ný kóln-
aði í veðri og brún skriðjöklanna varð
um nokkurt skeið kyrrstæð eða gekk
fram og jökulgarðar Breiðdalsstigsins
mynduðust (10. mynd).
Þegar jöklarnir hörfuðu frá jökul-
görðum Fáskrúðsfjarðarstigs hafði
sjávarborð lækkað um 12 m við
jökulgarðana. Sjórinn fylgdi brún
skriðjöklanna inn Reyðarfjörð og
Fáskrúðsfjörð, en sunnar fylgdi
sjórinn brún meginjökulsins inn í
fjarðarmynnin. Hæð efstu fjörumarka
við jökulgarða Breiðdalsstigs er
nokkuð mismunandi í fjörðum Aust-
fjarða, á bilinu 39-59 m y.s. (10.
mynd).
í Fáskrúðsfirði og Reyðarfirði eru
ummerki jökulbrúnar frá þessum tíma
all glögg í botni fjarðanna. í Eski-
fjarðardal eru þessi ummerki einnig
skýr, en í Norðfjarðardal eru þau
ógreinileg. Það er sameiginlegt þess-
um jökulgörðum, að þeir eru næstir
innan við jökulgarða Fáskrúðsfjarðar-
stigsins. Frá Fáskrúðsfirði og suður í
Lón eru jökulgarðar Breiðdalsstigs
ystu garðar í fjörðunum. Samkvæmt
þessum niðurstöðum var brún megin-
jökulsins þá komin inn fyrir núverandi
strönd allt suður í Lón.
Eins og fram kemur hér að ofan er
hæð efstu fjörumarka við jökulgarða
Breiðdalsstigs mismunandi, mest í
botni Reyðarfjarðar (um 59 m y.s.)
en minnst í botni Stöðvarfjarðar (um
39 m y.s.). Þessi mismunur stafar
annars vegar af því hve stutt er á milli
brúnar skriðjökla fjarðanna og megin-
jökulsins vestan þeirra og hins vegar
af mismunandi stærð (þykkt og lengd)
skriðjöklanna.
Þannig er hin mikla hæð efstu fjöru-
marka í botni Reyðarfjarðar og Eski-
fjarðar skýrð með mikilli nálægð meg-
injökulsins og bælingar landsins af
hans völdum. Daljökull án tengsla við
meginjökulinn var á þessum tíma í
Stöðvarfirði. Jökull þessi lá mun aust-
ar en jöklarnir í Fáskrúðsfirði og í
Breiðdal (10. mynd). Bæling lands í
Stöðvarfirði var því minni og hæð
efstu fjörumarka í botni fjarðarins er
því aðeins um 39 m y.s. Þessu var
svo öfugt farið í Berufirði, þar sem
74